فصل طراوت

(سیمای جوان در آیینه کلام معصومین علیهم‏السلام و شعر شاعران و بیان دانشمندان و بزرگان)

1.حضرت علی علیه‏السلام :
شَیْئانِ لایُعْرَفُ فَضْلُهُما اِلاّ مَنْ فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَ الْعافِیَةُ.
دو چیز است که قدر و قیمتشان را نمی‏شناسد، مگر کسی که آن دو را از دست داده باشد: یکی جوانی است و دیگری تندرستی.
2. «اسماعیل بن فضل هاشمی از امام صادق علیه‏السلام پرسید:
چرا حضرت یعقوب علیه‏السلام طلب عفو فرزندان را به تعویق انداخت، ولی یوسف علیه‏السلام سریع برادران گناهکار خود را بخشید وبرای آمرزش آنان دعا کرد؟
حضرت در جواب فرمود: اول آنکه قلب جوان رقیق‏تر از قلب پیر است. به این جهت، یوسف از عذرخواهی برادران، زودتر متأثر شد و آنان را به سرعت بخشید.
دوم آنکه فرزندان یعقوب به یوسف ستم کرده بودند ودر حالی که یوسف خود صاحب حق بود، فوری آنها را بخشید؛ ولی یعقوب علیه‏السلام که باید حق دیگری (یعنی یوسف علیه‏السلام ) را ببخشد، این کار را به تعویق انداخت تا سحر شب جمعه برای آنان طلب آمرزش کند».
3.امام صادق علیه‏السلام از پدران خود، در تفسیر آیه «وَلا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا؛ نصیب خود را از دنیا فراموش مکن»، روایت کرده است: سلامت، نیرومندی، فراغت، جوانی، نشاط و بی‏نیازی خود را فراموش مکن. در دنیا از آنها بهره‏برداری کن و متوجه باش که از آن سرمایه‏های عظیم به نفع معنویت و آخرت خود استفاده کنی.
4.امام صادق علیه‏السلام :
عَلَیْکَ بِالاَْحْداثِ، فَاِنَّهُمْ اَسْرَعُ اِلی کُلِّ خَیْرٍ.
بر تو باد به نوجوانان؛ زیرا این گروه در پذیرش هر نوع خوبی، شتاب بیشتری نشان می‏دهند.
5.پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله وسلم :
اِنَّ لِلّهِ مَلَکا یَنْزِلُ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ فَیُنادی یا اَبْناءَ الْعِشْرینَ جِدُّوا وَ اجْتَهِدُوا.
همانا فرشته‏ای الهی هر شب به جوانان بیست‏ساله ندا می‏دهد که تلاش و جدیت کنید و برای رسیدن به سعادت و کمال بکوشید.
عَنْ اَبِی عَبداللّه علیه‏السلام فِی قولِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ: «اَوَلَمْ نُعَمِّرْکُمْ مایَتَذَکَّرُ فیهِ مَنْ تَذَکَّرَ»، تَوْبیخٌ لاِبْنِ ثَمانِیَ عَشَرَ سَنَةً.
امام صادق علیه‏السلام درباره آیه شریفه «آیا شما را آن‏اندازه عمر ندادیم، تا آن‏که پندپذیر است، پند گیرد؟» می‏فرماید: «این آیه، سرزنش جوانان غافلی است که به سن جوانی رسیده‏اند و از فرصت جوانی استفاده نمی‏کنند.
6. پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله وسلم :
هرکه در جوانی دانش آموزد، علم او چون نقشی است که بر سنگ حک شود (و برایش خواهد ماند) و هرکه در بزرگسالی بیاموزد، کارش همانند نوشتن بر روی آب است (یعنی امیدی به فراگیری او نیست).
7.امام صادق علیه‏السلام :
دوست ندارم جوان شما را جز در دو حال ببینم: دانشمند یا دانش‏آموز؛ زیرا اگر چنین نباشد، کوتاهی کرده است و چون کوتاهی کند، ضایع گشته است وچون ضایع گردد، گنهکار باشد.
8.امام علی علیه‏السلام درباره کسانی که دوران سلامت و قوّت جوانی را به غفلت گذرانده‏اند و از نعمت‏های الهی بهره درست و کافی نبرده‏اند، چنین فرموده است:
در دوران سلامت بدن، سرمایه‏ای فراهم نکردند و در اولین فرصت‏های زندگی و نیرومندی، درس عبرتی نگرفتند و درخشنده‏ترین روزهای عمر را به رایگان از کف دادند. آیا کسی که در جوانی اهل تن‏پروری بوده است، می‏تواند در پیری جز سرافکندگی و خواری، انتظاری داشته باشد.
9. حضرت علی علیه‏السلام :
ما اَقْرَبَ الدّنیا مِنَ الذَّهابِ وَ الشَّیْبُ مِنَ الشَّبابِ.
چه نزدیک است برای دنیا، گذر کردن و رفتن و چه نزدیک است برای جوانی، پیری و درهم شکستن.
10.امام خمینی رحمت ‏الله علیه:
«یک سال دیگر از عمر ما گذشت. شما جوانان رو به پیری و ما پیران رو به مرگ پیش می‏رویم. در این یک سال تحصیلی، شما به حدود تحصیلات واندوخته‏های علمی خود واقفید و می‏دانید چه اندازه پایه‏های علمی خود را بالا برده‏اید، لیکن راجع به تهذیب اخلاق، تحصیل آداب شرعیه، معارف الهیه و تهذیب نفس چه کرده‏اید؟ وچه قدم مثبتی برداشتید؟ متأسفانه باید عرض کنم کار چشم‏گیری نکردید... جوانان ننشینند که گرد پیری، سر و روی آنان را سفید کند (ما به پیری رسیده‏ایم و به مصائب و مشکلات آن واقفیم). شما تا جوان هستید، می‏توانید کاری انجام دهید. تا نیرو و اراده جوانی دارید، می‏توانید هواهای نفسانی و خواسته‏های حیوانی را از خود دور سازید.
ولی اگر در جوانی به فکر اصلاح و ساختن خود نباشید، دیگر در پیری کار از کار گذشته است. قلب جوان، لطیف و ملکوتی است و انگیزه‏های فساد درآن ضعیف است؛ لیکن هرچه سن بالا رود، ریشه گناه در قلب، قوی‏تر و محکم‏تر می‏گردد، تا جایی که دل کندن از آن ممکن نیست... شما جوانید، اگر این اوقات گران‏بها و بهار جوانی را در راه خدا و هدفی مقدس و مشخص به کار اندازید، ضرر نکرده‏اید، بلکه دنیا و آخرت شما تأمین است».
12.یکی از دانشمندان می‏نویسد:
«جوانی عالی‏ترین سنی است که در طی آن، شاهراه‏های زندگی به روی جوانان گشوده می‏شوند. ولی این دوران تحسین‏برانگیز و فریبنده‏ای که کودک با ناشکیبایی فرارسیدن آن را انتظار می‏کشد و پسران و دختران آرزو دارند که دوام آن زیادتر شود، گذراست. جوانی چند سالی بیش طول نمی‏کشد. بنابراین، باید این دوران زندگی را به کمال خوبی و روشنی برآورد».
12.نویسنده دیگری می‏گوید:
«نوجوانان هنوز قسمت بزرگ‏تر عمر خود را در پیش دارند. بنابراین، خودشناسی بهتر می‏تواند برای آنان مفیدباشد؛ زیرا بدان وسیله می‏توانند خود را از واکنش‏ها و رفتار ناسالم و ناپسند، در برابر پیش‏آمدهای آینده حفظ کنند. همچنین، به این قدرت خواهند رسید که در برابر موفقیت‏ها یا شکست‏های زندگی خود را نبازند؛ زیرا غرور پس از موفقیت یا نومیدی در نتیجه شکست، هر دو برای شخص خطرناک است».
13.نظامی گنجه‏ای:
تا جوانی و تندرستی هست
آید اسباب هر مراد به دست
تو که سر سبزی جهان داری
ره کنون روکه پای آن داری
14.باباطاهر:
بهار آمد به صحرا و در و دشت
جوانی هم بهاری بود و بگذشت
سر قبر جوانان لاله رویه
دمی که مهوشان آین به گلگشت
15.نظامی گنجه‏ای:
رفت جوانی به تغافل به سر
جای دریغ است دریغی بخور
گم شده هر که چو یوسف بود
گم شدنش جای تأسف بود
فارغی از قدر جوانی که چیست
تا نشوی پیر ندانی که چیست
شاهد باغست درخت جوان
پیر شود بشکندش باغبان
عهدجوانی به سر آمد مخسب
شب شد و اینک سحر آمد مخسب
16.علامه طباطبایی رحمت الله علیه:
جوانی گذر کرد یادش به خیر
گذر کرد بر دل بزد آذرم
دریغا نهالی که تا سبز بود
خنک سایه‏ای داشت بر پیکرم
همه خرمی بود جان و دلم
همه آرزو بود سرتاسرم
دریغا چه بی‏مهر بوده است عمر
که بگذشت چون نفخه خاورم
از این روی، در باغ سرسبز دل
نهال امید تو می‏پرورم
جوانی، گوهری است گران‏بها که چند روزی در اختیار انسان قرار می‏گیرد و اگر قدربداند، خوشبختی دنیا و آخرت را به دست خواهد آورد.
منبع:ماهنامه طوبی
/س