فصل طراوت
نویسنده : حسن صالحی
(سیمای جوان در آیینه کلام معصومین علیهم‌السلام و شعر شاعران و بیان دانشمندان و بزرگان)
شَیْئانِ لایُعْرَفُ فَضْلُهُما اِلاّ مَنْ فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَ الْعافِیَةُ.
دو چیز است که قدر و قیمتشان را نمیشناسد، مگر کسی که آن دو را از دست داده باشد: یکی جوانی است و دیگری تندرستی.
2. «اسماعیل بن فضل هاشمی از امام صادق علیهالسلام پرسید:
چرا حضرت یعقوب علیهالسلام طلب عفو فرزندان را به تعویق انداخت، ولی یوسف علیهالسلام سریع برادران گناهکار خود را بخشید وبرای آمرزش آنان دعا کرد؟
حضرت در جواب فرمود: اول آنکه قلب جوان رقیقتر از قلب پیر است. به این جهت، یوسف از عذرخواهی برادران، زودتر متأثر شد و آنان را به سرعت بخشید.
دوم آنکه فرزندان یعقوب به یوسف ستم کرده بودند ودر حالی که یوسف خود صاحب حق بود، فوری آنها را بخشید؛ ولی یعقوب علیهالسلام که باید حق دیگری (یعنی یوسف علیهالسلام ) را ببخشد، این کار را به تعویق انداخت تا سحر شب جمعه برای آنان طلب آمرزش کند».
3.امام صادق علیهالسلام از پدران خود، در تفسیر آیه «وَلا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا؛ نصیب خود را از دنیا فراموش مکن»، روایت کرده است: سلامت، نیرومندی، فراغت، جوانی، نشاط و بینیازی خود را فراموش مکن. در دنیا از آنها بهرهبرداری کن و متوجه باش که از آن سرمایههای عظیم به نفع معنویت و آخرت خود استفاده کنی.
4.امام صادق علیهالسلام :
عَلَیْکَ بِالاَْحْداثِ، فَاِنَّهُمْ اَسْرَعُ اِلی کُلِّ خَیْرٍ.
بر تو باد به نوجوانان؛ زیرا این گروه در پذیرش هر نوع خوبی، شتاب بیشتری نشان میدهند.
5.پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله وسلم :
اِنَّ لِلّهِ مَلَکا یَنْزِلُ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ فَیُنادی یا اَبْناءَ الْعِشْرینَ جِدُّوا وَ اجْتَهِدُوا.
همانا فرشتهای الهی هر شب به جوانان بیستساله ندا میدهد که تلاش و جدیت کنید و برای رسیدن به سعادت و کمال بکوشید.
عَنْ اَبِی عَبداللّه علیهالسلام فِی قولِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ: «اَوَلَمْ نُعَمِّرْکُمْ مایَتَذَکَّرُ فیهِ مَنْ تَذَکَّرَ»، تَوْبیخٌ لاِبْنِ ثَمانِیَ عَشَرَ سَنَةً.
امام صادق علیهالسلام درباره آیه شریفه «آیا شما را آناندازه عمر ندادیم، تا آنکه پندپذیر است، پند گیرد؟» میفرماید: «این آیه، سرزنش جوانان غافلی است که به سن جوانی رسیدهاند و از فرصت جوانی استفاده نمیکنند.
6. پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله وسلم :
هرکه در جوانی دانش آموزد، علم او چون نقشی است که بر سنگ حک شود (و برایش خواهد ماند) و هرکه در بزرگسالی بیاموزد، کارش همانند نوشتن بر روی آب است (یعنی امیدی به فراگیری او نیست).
7.امام صادق علیهالسلام :
دوست ندارم جوان شما را جز در دو حال ببینم: دانشمند یا دانشآموز؛ زیرا اگر چنین نباشد، کوتاهی کرده است و چون کوتاهی کند، ضایع گشته است وچون ضایع گردد، گنهکار باشد.
8.امام علی علیهالسلام درباره کسانی که دوران سلامت و قوّت جوانی را به غفلت گذراندهاند و از نعمتهای الهی بهره درست و کافی نبردهاند، چنین فرموده است:
در دوران سلامت بدن، سرمایهای فراهم نکردند و در اولین فرصتهای زندگی و نیرومندی، درس عبرتی نگرفتند و درخشندهترین روزهای عمر را به رایگان از کف دادند. آیا کسی که در جوانی اهل تنپروری بوده است، میتواند در پیری جز سرافکندگی و خواری، انتظاری داشته باشد.
9. حضرت علی علیهالسلام :
ما اَقْرَبَ الدّنیا مِنَ الذَّهابِ وَ الشَّیْبُ مِنَ الشَّبابِ.
چه نزدیک است برای دنیا، گذر کردن و رفتن و چه نزدیک است برای جوانی، پیری و درهم شکستن.
10.امام خمینی رحمت الله علیه:
«یک سال دیگر از عمر ما گذشت. شما جوانان رو به پیری و ما پیران رو به مرگ پیش میرویم. در این یک سال تحصیلی، شما به حدود تحصیلات واندوختههای علمی خود واقفید و میدانید چه اندازه پایههای علمی خود را بالا بردهاید، لیکن راجع به تهذیب اخلاق، تحصیل آداب شرعیه، معارف الهیه و تهذیب نفس چه کردهاید؟ وچه قدم مثبتی برداشتید؟ متأسفانه باید عرض کنم کار چشمگیری نکردید... جوانان ننشینند که گرد پیری، سر و روی آنان را سفید کند (ما به پیری رسیدهایم و به مصائب و مشکلات آن واقفیم). شما تا جوان هستید، میتوانید کاری انجام دهید. تا نیرو و اراده جوانی دارید، میتوانید هواهای نفسانی و خواستههای حیوانی را از خود دور سازید.
ولی اگر در جوانی به فکر اصلاح و ساختن خود نباشید، دیگر در پیری کار از کار گذشته است. قلب جوان، لطیف و ملکوتی است و انگیزههای فساد درآن ضعیف است؛ لیکن هرچه سن بالا رود، ریشه گناه در قلب، قویتر و محکمتر میگردد، تا جایی که دل کندن از آن ممکن نیست... شما جوانید، اگر این اوقات گرانبها و بهار جوانی را در راه خدا و هدفی مقدس و مشخص به کار اندازید، ضرر نکردهاید، بلکه دنیا و آخرت شما تأمین است».
12.یکی از دانشمندان مینویسد:
«جوانی عالیترین سنی است که در طی آن، شاهراههای زندگی به روی جوانان گشوده میشوند. ولی این دوران تحسینبرانگیز و فریبندهای که کودک با ناشکیبایی فرارسیدن آن را انتظار میکشد و پسران و دختران آرزو دارند که دوام آن زیادتر شود، گذراست. جوانی چند سالی بیش طول نمیکشد. بنابراین، باید این دوران زندگی را به کمال خوبی و روشنی برآورد».
12.نویسنده دیگری میگوید:
«نوجوانان هنوز قسمت بزرگتر عمر خود را در پیش دارند. بنابراین، خودشناسی بهتر میتواند برای آنان مفیدباشد؛ زیرا بدان وسیله میتوانند خود را از واکنشها و رفتار ناسالم و ناپسند، در برابر پیشآمدهای آینده حفظ کنند. همچنین، به این قدرت خواهند رسید که در برابر موفقیتها یا شکستهای زندگی خود را نبازند؛ زیرا غرور پس از موفقیت یا نومیدی در نتیجه شکست، هر دو برای شخص خطرناک است».
13.نظامی گنجهای:
تا جوانی و تندرستی هست
آید اسباب هر مراد به دست
تو که سر سبزی جهان داری
ره کنون روکه پای آن داری
14.باباطاهر:
بهار آمد به صحرا و در و دشت
جوانی هم بهاری بود و بگذشت
سر قبر جوانان لاله رویه
دمی که مهوشان آین به گلگشت
15.نظامی گنجهای:
رفت جوانی به تغافل به سر
جای دریغ است دریغی بخور
گم شده هر که چو یوسف بود
گم شدنش جای تأسف بود
فارغی از قدر جوانی که چیست
تا نشوی پیر ندانی که چیست
شاهد باغست درخت جوان
پیر شود بشکندش باغبان
عهدجوانی به سر آمد مخسب
شب شد و اینک سحر آمد مخسب
16.علامه طباطبایی رحمت الله علیه:
جوانی گذر کرد یادش به خیر
گذر کرد بر دل بزد آذرم
دریغا نهالی که تا سبز بود
خنک سایهای داشت بر پیکرم
همه خرمی بود جان و دلم
همه آرزو بود سرتاسرم
دریغا چه بیمهر بوده است عمر
که بگذشت چون نفخه خاورم
از این روی، در باغ سرسبز دل
نهال امید تو میپرورم
پیام متن:
جوانی، گوهری است گرانبها که چند روزی در اختیار انسان قرار میگیرد و اگر قدربداند، خوشبختی دنیا و آخرت را به دست خواهد آورد.
منبع:ماهنامه طوبی
/س
