8 تیر 1388 / 6 رجب 1430 / 29 ژوئن 2009

ان (1287 ش) :حاج ميرزا ابراهيم آقا تبريزي در حدود سال 1254 ش (1293 ق) در تبريز به دنيا آمد و تحصيلات خود را در زادگاهش آغاز كرد. وي ظرف مدت كوتاهي، ادبيات عرب، فقه، اصول، كلام و درايه را به خوبي فرا گرفت و پس از آن كه از شانزده سالگي تدريس معاني و بيان و منطق را آغاز كرد، در شمار مدرسان تبريز واقع شد. ميرزا ابراهيم، ناطقي زبردست و آشنا به مقتضيات جديد بود و بر اثر ايراد سخنراني‏هايي با مطالب تازه، در بين مردم تبريز محبوبيت پيدا كرد. پس از صدور فرمان مشروطيت، اصناف تبريز او را به اتفاق آرا به نمايندگي خود برگزيدند. شيخ ابراهيم تبريزي در نخستين روزهاي ورود به مجلس شوراي ملي، چهره‏اي وطن‏خواه، مبارز، بي‏باك و طرفدار مشروطه از خود نشان داد و چندين نطق تند عليه محمدعلي شاه در مجلس ايراد كرد. وي در خارج از مجلس انجمن تندرويي با نام انجمن غيرت تشكيل داد و همه شب با سخنراني‏هاي تند عليه مظالم حكومت قيام مي‏نمود. او همچنين در مجلس براي تصويب متمم قانون اساسي، نطق‏هاي تندي ايراد كرد تا سرانجام آن را به تصويب رسانيد. ميرزا ابراهيم در روز بمباران مجلس توسط قزاقان، در مجلس بود تا اين كه به همراه علما و وكلا به پارك امين الدوله پناه برد. نيروي قزاق وقتي از محل اختفا مشروطه‏خواهان و وكلاي مجلس مطلع شد، پارك امين الدوله را محاصره نمود و سپس براي دستگيري آنان وارد باغ گرديدند. شيخ ابراهيم در اين درگيري‏ها هدف چند گلوله قرار گرفت و چند روز بعد كشته شد. وي به هنگام مرگ، سي و سه سال داشت.
شهيد محمد كچويي در سال 1329 ش در يك خانواده روستايي ديده به جهان گشود. او پس از طي سنين كودكي و جواني با نزديك شدن وقايع 15 خرداد وارد مبارزات سياسي - مذهبي شد. شهيد كچويي با عضويت در هيأت‏هاي مؤتلفه اسلامي به فعاليت‏ها و مبارزات خويش ادامه داد تا اينكه در سال 50 و 51 تحت تعقيب ساواك قرار گرفت. او پس از بازداشت، محكوم به زندان شد و پس از آزادي دوباره به علت مبارزات عليه رژيم مجدداً در سال 53 دستگير و به حبس ابد محكوم شد. شهيد كچويي در جريان اوج‏گيري انقلاب اسلامي، از زندان آزاد شد و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، اداره زندان اوين را به عهده گرفت. سرانجام اين مبارز انقلابي در 8 تير 1360 توسط يكي از منافقين به شهادت رسيد و به لقاءاللَّه دست يافت.
آيت اللَّه حاج شيخ ابوالقاسم دانش آشتياني، در سال 1290 ش (1329 ق) در آشتيان در بيت علم و فضيلت زاده شد. وي كه نواده آخوند ملااحمد آشتياني بود، پس از طي دوران كودكي، به فراگيري علوم ديني روي آورد و در پانزده سالگي راهي حوزه علميه قم گرديد. آيت اللَّه دانش آشتياني تحت سرپرستي عالم بزرگوار ميرزا محمد فيض قمي، دروس حوزوي را ادامه داد تا اينكه در درس خارج فقه و اصول ايشان و نيز شيخ عبدالكريم حائري، سيدمحمد حجت كوه كمره‏اي و سيد محمد تقي خوانساري حاضر شد و مباني علمي‏اش را استوار ساخت. وي پس از آن كه سالياني براي تبليغ دين، به زادگاهش بازگشت، با ورود آيت اللَّه بروجردي به قم، يكسره به درس فقه و اصول آن عالم بزرگ حاضر شد و مورد توجه ايشان قرار گرفت تا جايي كه سرپرستي كتابخانه مسجد اعظم به او محول شد. آيت اللَّه دانش آشتياني در زمان تصدي اين كتابخانه، آن را در رديف كتابخانه‏هاي مشهور كشور در آورد و براي آن نشريه‏اي راه‏اندازي نمود. ايشان در جريان نهضت اسلامي مردم به رهبري حضرت امام خميني(ره)، در مسير مبارزات ضد رژيم قرار گرفت و نام وي در ذيل تمام اعلاميه‏هاي اعتراض‏آميز علما و مدرسين حوزه علميه قم ديده مي‏شد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، از سوي حضرت امام خميني، به سِمت امام جمعه آشتيان برگزيده شد و تا پايان عمر، منشأ خدماتي به مردم آن سامان بود. برخي از تاليفات ايشان عبارتند از: تقريرات درس فقه آيت اللَّه بروجردي، مجموعه مقالات و ترجمه كتاب سقيفه، رمز نيكبختي و دو سرمايه نفيس. آن عالم خدمتگزار سرانجام در هشتم تير ماه 1380 ش برابر با هفتم ربيع الثاني 1422 ق در 90 سالگي بدرود حيات گفت و در صحن حرم حضرت معصومه (س) مدفون گرديد.
اوب محمد قاسم بن علي بَصري معروف به ابن حريري اديب و نويسنده بزرگ عرب درگذشت. ابن حريري كتاب ارزشمند مقامات را به سبك مقامات بديعُ الزّمان هَمداني نوشت. او دراين كتاب رموز و لطايف زبان عربي را درقالب قصه و حكايتهاي گوناگون و با عباراتي بسيارپيچيده بيان كرد؛ ازاين رو كتاب مقامات حريري ازديرباز تاكنون براي آشنايي با ظرايف و ادب عرب اهميت بسياردارد. مقامات حريري شامل 50 مقاله است و مؤلف آن را براي عَميدُ‌ الدّوله شَرَفُ الدّين وزيرشيعه مذهب مُستَرشِد خليفه عباسي تدوين كرد.
حسن صباح كه در ابتدا در خدمت سلطان مَلِكشاه سلجوقي بود بعدها به شام و مصر مسافرت كرد و به سلك اسماعيليان - كه به امامت اسماعيل فرزند امام جعفر صادق(ع) معتقد بودند و هفت امامي به شمار مي‏روند - درآمد. وي از اواخر سال 473 ق به دعوت مردم ايران به مذهب اسماعيلي پرداخت و عده‏ي زيادي را به دور خود جمع كرد. حسن صبّاح در رجب 483 ق بر قلعه‏ي الموت در قزوين استيلا يافت و آن جا را مركز دعوت و تربيت سرّي خود قرار داد. پس ازتصرف اَلَموت، حَسن، دايره‏ي دعوت خود را توسعه داد. هرچند حسن، تا آن هنگام، بسياري از مردم را درنواحي مختلف به مذهب خويش درآورده بود، ولي اهميّت واقعي كار او در حقيقت پس از تصرّف قلعه‏ي اَلَموت آغاز شد. پس از مدتي، كار حسن صباح چنان بالا گرفت كه سپاهيان سلجوقي از رويارويى با او و قلعه‏ي مستحكم اَلَموت، ناكام باز مي‏گشتند. او ياراني در اين منطقه و مناطق گوناگون شمال و شرق كشور فرستاد و پناهگاه‏هايى بسيار در دست گرفت. حسن صباح ياران فداكاري را تربيت كرد كه مردم از كار آن‏ها در وحشت و دِهشت مي‏افتادند و هركار پرخطري به دست ايشان انجام مي‏شد. از جمله كارهاي اين فدائيان، قتل مخالفان اين فرقه بود كه قتل نظام المُلك، وزير كهنه‏كار سلجوقي و دو پسر او و بسياري از ديگر افراد مي‏باشد. سلطان سنجر سلجوقي نيز بر اثر تهديدي كه از جانب حَسن ديده بود، از تعقيب او باز ايستاد. گويند، حسن، يكي از فداييان را مامور كرد تا شب هنگام، كاردي نزديك وي در زمين فرو كند. او سپس به شاه پيغام داد كه "آن كس كه كارد به زمينِ دُرشت فرو مي‏كند، در سينه‏ي نرم سلطان هم توانَد نشانَد" سلطان ترسيد و با صبّاحيان آشتي كرد و قدرت ايشان، بيش از قبل فزوني گرفت.
وقتي كه فتحعلي شاه قاجار در اصفهان درگذشت، محمد ميرزا نوه‏ي او و فرزند عباس ميرزاي وليعهد، فرمانرواي آذربايجان بود. او مي‏دانست كه به زودي با مخالفت عموهاي فراوانِ خود مواجه خواهد شد. بنابراين به دستياري پيشكارِ باتدبير و فاضل خود، ميرزاابوالقاسم فراهاني ملقب به قائم مقام به تخت پادشاهي نشست و در تبريز تاج‏گذاري نمود. دوران سلطنت محمدشاه مقارن با آشكار شدن نتايج شوم عهدنامه‏هاي گلستان و تركمانچاي و عوارض جنگ‏هاي ايران و روس بود. در همين دوره، رقابت‏هاي گسترده‏ي دول استعماري براي نفوذ در ايران گسترش يافت. از جمله اقدامات اين شاه قاجار، لشكركشي به هرات بود كه بدون نتيجه پايان يافت. هم‏چنين محمدشاه پس از مدتي دستور قتل قائم مقام فراهاني، صدراعظم دانشمند و با كفايت را صادر كرد.
قيام تاريخي پارسي ها براي سرنگون كردن شارل دهم آخرين شاه خاندان بوربون با پيروزي به پايان رسيد . وي از سلسله دوم بوربون بود و قصد برقراري مجدد استبداد را در فرانسه داشت . اما با انقلاب ژوئيه 1830ميلادي مردم آزاديخواه و انقلابي پاريس او را سرنگون كردند و اونباچار استعفاء كرد ، و بوربون‏ها براي هميشه مقام سلطنت را از دست دادند .
با پياده شدن سپاهيان ژاپني در سواحل جنوبي هند و چين ، جنگهاي خونين ميان نيروهاي ژاپني و قواي مستقر در اين منطقه درگذشت . در آن زمان سواحل جنوبي هند و چين ، و شهرها و ممالك اين بخش از آسيا جزء مستعمرات سه كشور هلند ، فرانسه و انگلستان محسوب مي‏شد . از اين رو ، دول استعماري اين كشورها به شدت از اهداف استعمارگرانه خود دفاع مي‏گردند . اما به دليل دولتهاي اروپايي در جنگ جهاني دوم ، ينروهاي ژاپني موفق شدند بسياري از جزاير و بنادر اقيانوس آرام و آسياي جنوب شرقي را تصرف كنند . اين مناطق تا پايان جنگ جهاني دوم يعني تا سال 1945ميلادي و شكست قطعي ژاپن از متفقين در اشغا ل ژاپني‏ها باقي مانده .
جِيمز هاروي رابينسون، فيلسوف و مورخ امريكايى در 29 ژوئن 1863م به دنيا آمد. وي پس از گذراندن دوران تحصيل، از 29 سالگي به عنوان استاد تاريخ دانشگاه كلمبيا مشغول به تدريس شد و 27 سال در اين شغل خدمت كرد. رابينسون، تاريخ را وسيله‏اي براي درك و فهم مجموع زندگي مي‏دانست و تاريخ يك ملت را تنها فصلي از تاريخ و داستان جهان مي‏شمرد. او ضمن اشاره به گذشته تاريخ بشري و آينده قابل پيش‏بيني با توجه به امكانات موجود، مسئله خودبيني و برتري يك ملت را امري سخيف و خنده‏دار مي‏خوانْد و به طور كلي و به صورت طبيعي، خودبزرگ‏بيني و برترانديشي فرد را نيز مضحك مي‏پنداشت. از ديدگاه فلسفي، رابينسون معقتد بود كه وحدت قومي سرانجام به وحدت جهاني مي‏انجامد. به سخن ديگر، قدرت فلسفي او در پيوسته و واحدْ ديدنِ زندگي تبلور پيدا مي‏نمود. از رابينسون آثار متعددي بر جاي مانده كه مقدمه‏اي بر تاريخ اروپاي غربي، بشري كردن دانش و آزمايش تمدن از آن جمله است. جِيمز هراوي رابينسون سرانجام در شانزدهم فوريه 1936م در هفتادوسه سالگي درگذشت.
آلفرد نوبل، شيمي‏دان و مخترع سوئدي در 21 اكتبر 1833م به دنيا آمد. وي تحصيلات ابتدايى را در استكهلم و تعليمات عالي را در سن‏پطِرِزْبورگ گذرانيد و علاوه بر فراگيري رشته‏هاي زبان و شيمي توانست گواهينامه‏هايى در زبان سوئدي، روسي، انگليسي، فرانسوي و آلماني دريافت نمايد. وي پس از سفري به كشورهاي اروپايى، در سال 1863م به سوئد بازگشت و سال بعد از آن در پي آزمايش‏هاي مكرر موفق شد تا ديناميت را به عنوان مهيب‏ترين مواد منفجره اختراع نمايد. اين ماده انفجاري گرچه انقلاب بزرگي در كارهاي امر كشف معادن، راه‏سازي و حفر تونل به وجود آورد ولي علي‏رغم ميل نوبل، در راه تهيه سلاح‏هاي جنگي و كشتار و تخريب نيز به كار گرفته شد. آلفرد نوبل علاوه بر آن در زمينه‏هاي گوناگون موفق به ثبت 355 امتياز نامه از اختراعات و ابتكارات خود شد و با بهره‏برداري سريع از اين اختراعات به ايجاد 90 كارخانه و شركت در 20 كشور جهان دست زد. كسب درآمدهاي فراوان و گسترش سرمايه نوبل از يك طرف و بهره برداري از اختراع اصلي وي، ديناميت، در جنگ و خون‏ريزي باعث شد تا وي در وصيت نامه‏اي كه به تاريخ 27 نوامبر 1895م تدوين نمود سود ناشي از سرمايه‏گذاري دارايى‏هايش، به افراد و دانشمندان رشته‏هاي فيزيك، شيمي، پزشكي، ادبيات و صلح اختصاص دهد. اين وصيت‏نامه پس از مرگ وي باز شد و پس از حل اختلافات ورّاث و نيز كشورهاي محل سرمايه‏گذاريِ نوبل، سرانجام در 29 ژوئن 1900م، پادشاه سوئد تأسيس بنياد نوبل را اعلام نمود. در نهايت، جايزه نوبل كه مبلغ آن، يك ميليون دلار است، از سال 1905م به فيزيك‏دانان، شيمي‏دانان، پزشكان، نويسندگان برجسته و اديبان و مناديان صلح در سراسر جهان اهداء شد و از كارهاي علمي، ادبي و انسان‏دوستانه آنان، بدين وسيله تقدير به عمل آمده است. هرچند جوايز نوبل در طي يك‏صد سال گذشته، ازبزرگان بسياري تجليل به عمل آورده و كارهاي علمي و خدمات آنان به عالم بشريت را ستوده است ولي در برخي موارد، آلت دست سياست‏مداران و گروه‏هاي فشار بين‏المللي قرارگرفته و اعتبار آن زير سؤال رفته است. جايزه نوبل همچنان ساليانه توسط هيأت‏ها و كميته‏هاي تخصصي اهدا مي‏گردد.
در سال 1912م در جنگ اول بالكان، بلغارستان، صربستان، يونان و مونته نگرو كه جزو قلمرو عثماني بودند، عليه اين امپراتوري شورش كردند و به علت ضعف عثماني‏ها، موفق به كسب استقلال شدند. به اين ترتيب، حدود هشتاد درصد از متصرفات عثماني در اروپا از كنترل اين امپراتوري خارج گرديد. اما فاتحين جنگ اول بالكان نتوانستند در مورد تقسيم سرزمين‏هاي به دست آمده، به توافق برسند و به همين دليل، در 29 ژوئن 1913م جنگ دوم بالكان نيز آغاز شد. در اين جنگ، بلغارستان با مجموعه كشورهاي صربستان، يونان، مونته نگرو، روماني و عثماني وارد جنگ شد و چون خود را تنها ديد، پيشنهاد صلح داد. سرانجام پيمان صلح منعقد شد و بر اساس قرارداد صلحِ بخارست، بلغارستان، قسمت‏هايي از سرزمين‏هاي عثماني را كه تصرف كرده بود به صربستان، روماني، يونان و مونته‏نگرو واگذار كرد. جنگ‏هاي بالكان در واقع زمينه‏ساز جنگ جهاني اول بود كه از سال 1914 آغاز شد.
شوراي همياري اقتصادي كشورهاي بلوك شرق موسوم به كومْكون در سال 1949م با هدف يكپارچه كردن اقتصاد كشورهاي بلوك شرق، تحت رهبري شوروي تأسيس شده بود. كومكون در دوران فعاليت خود، در رقابت با بازار مشترك اروپا موفقيت چشم‏گيري نداشت و بيشتر به صورت يك دفتر برنامه‏ريزي براي اقتصاد كشورهاي كمونيستي عمل مي‏كرد. كشورهاي عضو كومكون، لهستان، روماني، مجارستان، چكسلواكي، بلغارستان، ويتنام، كوبا، مغولستان و شوروي بودند. اين شورا سرانجام با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، بيست و نهم ژوئن 1991م در جريان گردهمايي نمايندگان كشورهاي عضو اين شورا در بوداپست، انحلال خود را اعلام كرد. اعضاي كومكون به هنگام اعلام انحلال آن با امضاي پروتكلي به اعتبار كليه اسناد آن خاتمه دادند.
محمد بوضياف، سياست‏مدار الجزايري و چهارمين رئيس جمهور بعد از استقلال اين كشور، در 23 ژوئن 1919م در شهر مسيله الجزاير به دنيا آمد. او از سنين جواني به شبكه‏هاي مخفي مبارزه عليه استعمار فرانسه پيوست و در دهه 1940، مراحل رشد و ترقي را در حزب الشعب الجزاير كه يك تشكيلات زيرزميني ضد فرانسه بود، طي كرد. بوضياف كه در جنگ‏هاي استقلال از سازمان دهندگان نهضت ضد فرانسوي مردم الجزاير بود، پس از پيروزي انقلاب در سال 1962م با همكاري احمدبن بلا، حكومت سوسياليستي دموكراتيك الجزاير را پايه‏ريزي كرد. با وقوع كودتاي هواري بومِديَن عليه رياست جمهوري احمد بن بلا، بوضياف در سال 1965 از كشور گريخت و در دولت بومدين، به طور غيابي محكوم به اعدام شد. بوضياف در نهايت پس از 27 سال دوري از وطن به الجزاير بازگشت و پس از استعفاي شاذْلي بن جديد در سال 1992م به رياست شوراي حكومتي رسيد. بوضياف نيز مانند اكثر رهبران بعد از استقلال الجزاير، سرسختانه با افكار اسلامي مردم مخالفت مي‏كرد. انتصاب وي به رياست شوراي حكومت الجزاير در ژانويه 1992م زماني صورت گرفت كه اين كشور در پي استعفاي شاذلي بن جديد و قدرت گرفتن نظاميان، دچار موجي از تشنج و ناامني شده بود. بوضياف پس از تصدي رياست شوراي حكومت، تشكيلات بنيادگرايان اسلامي را كه در انتخابات پارلماني پيروز شده بودند، منحل كرد و آراء حدود 400 شهر و آبادي را كه اسلام‏گرايان در آنها به پيروزي رسيده بودند باطل نمود. اين امر دامنه اختلافات بين دولت و اسلام‏گرايان را هر چه بيشتر گسترش داد و زد و خوردهاي خياباني را شدت بخشيد. بوضياف در نهايت پس از كمتر از شش ماه حكومت، در 29 ژوئن 1992م توسط يكي از محافظين خود در 73 سالگي ترور شد و به قتل رسيد.
/خ