علت و درمان چسبندگی زبان به کف دهان در نوزادان

چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد چیست؟

چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد (tongue tie) که در پزشکی به نام Ankyloglossia نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن زبان به کف دهان می‌چسبد.

فرنولوم (frenulum) بافتی رشته‌ای است که زبان را به کف دهان متصل می‌کند. در نوزادان سالم، فرنولوم در عقب زبان است و تنها وقتی که زبان را بلند می‌کنند قابل دیدن است. اما در نوزادانی که مبتلا به این مشکل هستند، فرنولوم تا نوک زبان ادامه یافته و باعث چسبندگی زبان به دهان می‌شود. این شرایط مانع از حرکت آزادانه زبان می‌گردد.

پزشکان با توجه به میزان چسبندگی، این شرایط را به چهار مرحله دسته بندی می‌کنند:

مرحله I ankyloglossia خفیف

مرحله II ankyloglossia متوسط 

مرحله III ankyloglossia شدید

مرحله IV ankyloglossia کامل

علت چسبندگی زبان نوزاد به کف دهان چیست؟

کارشناسان معتقدند که ژن‌های معیوب باعث ایجاد چسبندگی زبان می‌شوند، زیرا این وضعیت در خانواده‌هایی که سابقه آن وجود دارد، اتفاق می‌افتد. چسبندگی زبان یک بیماری مادرزادی است، بدان معنی که کودک با آن متولد می‌شود و این شرایط با رشد کودک تغییری نمی‌کند.

چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد به چه میزان شایع است؟

حدود ۵٪ نوزادان با این وضعیت متولد می‌شوند و درصد ابتلا در پسران سه برابر بیشتر از دختران است.

علائم چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد چیست؟

علائم بروز این مشکل در نوزاد عبارتند از:

بروز مشکل در پستان به دهان گرفتن نوزاد: چسبندگی زبان نوزاد باعث می‌شود که مکیدن نوک پستان برایش سخت باشد. نوزاد دارای چسبندگی زبان نمی‌تواند برای مدت طولانی شیر بمکد و به سرعت سرش را عقب می‌کشد و از مکیدن منصرف می‌شود. اگر نوزاد شما از شیر خشک تغذیه می‌کند یا شیر دوشیده شده را با شیشه می‌خورد، ممکن است متوجه این وضعیت نشوید، زیرا نوک شیشه به راحتی در دهان نوزاد قرار می‌گیرد.

درد نوک پستان در هنگام شیردهی با شیر مادر: نوزادان دارای چسبندگی زبان تمایل به جویدن یا گاز زدن نوک پستان دارند تا راحت‌تر بتوانند دهان‌شان را به پستان قفل کنند. این حالت باعث ایجاد درد و ناراحتی برای مادر می‌شود.

افزایش وزن ناکافی: از آنجا که نوزاد شیر کافی نمی‌خورد، رشد او بسیار کمتر از میزان طبیعی خواهد بود.

زبان V شکل: از آنجایی که در چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد، زبان به خط میانی دهان چسبیده است، زبان به شکل "V" با عمقی در محور آن دیده می‌شود. این حالت هنگامی که نوزاد گریه می‌کند، قابل مشاهده است.

از دست دادن تمایل نوزاد به تغذیه با شیر مادر: در این شرایط تغذیه با شیر مادر برای مادر و نوزاد به کار سختی تبدیل می‌شود. کودک تمایلی به شیر خوردن ندارد و شیردهی برای مادر دردناک است. این شرایط در نهایت منجر به تغذیه با شیر خشک می‌شود.

مشکلات دندانی: چسبندگی زبان منجر به ناهماهنگی دندان‌های جلو در فک پایین و فاصله بین دو دندان می‌شود. کودک مبتلا به این مشکل، نمی‌تواند باقی مانده‌های غذا را با زبان از میان دندان‌هایش خارج کند که خود موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

مشکلات گفتاری: اگر چسبندگی زبان در ماه‌های اولیه تولد تشخیص داده نشود، ممکن است کودک در ادای واج‌هایی مانند ر، د، ش، ث، ز و ل مشکل پیدا کند. ادای این واج‌ها نیازمند یک حرکت پیچیده زبانی است که برای این کودکان غیر ممکن است.

دشواری در خوردن غذا‌های خاص: کودکان نوپا، که می‌توانند غذا‌های متنوعی بخورند، ممکن است در خوردن برخی غذا‌ها به مشکل برخورد کنند. برای نمونه، کودک نوپا قادر به لیس زدن بستنی یا آب نبات نخواهد بود.

خطر خفگی: زبان کمک می‌کند تا غذا در مسیر درستی به سمت گلو برود. چسبندگی زبان مانع از انجام این کار می‌شود و بلعیدن غذا را سخت می‌کند. گاهی اوقات نیز ممکن است موجب خفه شدن نوزاد شود.

مشکل در جویدن: غذا در بین دندان‌ها و زبان حرکت می‌کند و خرد می‌شود. چسبندگی زبان انجام این کار را غیر ممکن می‌کند و باعث می‌شود که یک کودک نوپا نتواند به راحتی غذای جامد بخورد.

بهتر است که با تشخیص به موقع و انجام اقدامات درمانی، این مشکل هر چه سریع‌تر برطرف شود تا کودک آسیب کمتری ببیند.

چسبندگی زبان در نوزادان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک ممکن است چسبندگی زبان نوزاد را در هنگام تولد تشخیص دهد. گاهی اوقات نیز هنگام شیر دادن به نوزاد متوجه بروز مشکل می‌شوید و وضعیت نوزاد در بیمارستان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در مواقعی که چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد شدید نیست یا نوزاد به گونه‌ای آن را مدیریت می‌کند؛ ممکن است این مساله نادیده گرفته شود و تا زمانی که پدر و مادر حالت زبان نوزاد را در هنگام گریه کردن مشاهده کنند، یا دیگر علایم بر آن‌ها آشکار شود از چشم دور بماند. اگر نگران چسبندگی زبان نوزاد خود هستید، در اولین فرصت به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهد.

روش تشخیص چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد به شرح زیر است

پزشک ابتدا وضعیت زبان نوزاد را بررسی می‌کند: معاینه زبان به احتمال زیاد کافی است تا پزشک بتواند چسبندگی زبان را تشخیص دهد. مراحل III و IV چسبندگی زبان به قدری شدید هستند که به سادگی تشخیص داده می‌شوند.

در مورد عادات تغذیه‌ای نوزاد سوال هایی پرسیده می‌شود: پزشک درباره عادات تغذیه‌ای و نحوه شیر خوردن نوزاد سوال خواهد کرد. در صورت وجود مشکل در پستان به دهان گرفتن نوزادتان، مساله را با پزشک در میان بگذارید. افزایش وزن اندک نوزاد نیز دلیل دیگری بر وجود این مشکل است.

گفتار و حرکات زبان مورد آزمایش قرار می‌گیرند: در مورد کودکان نوپا، پزشک ممکن است از کودک بخواهد زبان خود را رول کند یا برخی کلمات ساده را بگوید. پزشک از این روش برای تشخیص محدودیت‌های حرکتی زبان استفاده می‌کند.

چسبندگی زبان نوزاد چگونه درمان می‌شود؟

آزاد کردن زبان نوزاد تنها با جراحی برش فرنولوم امکان پذیر است. این روش frenotomy نامیده می‌شود. همچنین به عنوان frenulotomy و frenulectomy نیز شناخته می‌شود. یکی دیگر از روش‌های جراحی، فورنالوپلاستی است که در موارد چسبندگی شدید زبان انجام می‌شود.

خطرات احتمالی این جراحی عبارتند از:

خونریزی شدید

عفونت محل جراحی

تورم شدید

آسیب به زبان و غدد تولید کننده بزاق

باقی ماندن جای زخم جراحی

اتصال مجدد فرنولوم به کف دهان

سخن آخر

اگر چسبندگی زبان موجب بروز مشکلات دیگر یا اختلال در رشد نوزاد نشود، نیازی به عمل جراحی نیست. برخی از نوزادان به خوبی از پس این شرایط بر می‌آیند و نیازی به جراحی ندارند. در این موارد تنها مشاهدات بلند مدت می‌تواند تعیین کند که آیا زبان نیاز به جراحی دارد یا خیر.

زبان، نقش مهمی در رشد گفتار و تغذیه کودک (به ویژه غذا‌های جامد) دارد. کودکان مبتلا به چسبندگی زبان ممکن است نیاز به گفتار درمانی و تمرینات منظم زبان داشته باشند. اگر پدر و مادر تصمیم به انجام جراحی در سال‌های آینده بگیرند، نیاز به بیهوشی عمومی وجود دارد. همچنین خطر بروز عوارض جانبی نیز افزایش می‌یابد، زیرا فرنولوم ضخیم‌تر می‌شود.

تشخیص به موقع و درمان زودهنگام چسبندگی زبان به کف دهان نوزاد موجب پیشگیری از عوارض آن در آینده و اختلال در رشد کودک می‌شود.


منبع: سایت ستاره