واریس مری (به انگلیسی: Esophageal varices)، واریس عروق مری در قسمت انتهایی است که اغلب به دنبال سیروز پیشرفته کبدی و افزایش فشار ورید باب روی می‌دهد. با اینکار بدن می‌کوشد با انتقال خون به سیستم عروقی وناکاوا از فشار ورید باب بکاهد. خطر اصلی واریس مری، پارگی عروق متسع و خونریزی گوارشی است که چون اغلب بیماران به دلیل بیماری کبدی پیشرفته دارای مشکلات زمینه‌ای (مانند اختلال در انعقاد خون) نیز هستند بسیار خطرناک و نیازمند درمان اورژانسی است.
 
واریس مری اتساع عروق خونی است که در دیواره مری وجود دارد این درحالی است که فشار خون وریدی در بیمارانی که مبتلا به سیروز پیشرفته هستند، افزایش می یابد.

افزایش فشار خون در مری جریان خون کبدی را دچار نقصان می کند. پرخونی مویرگ هایی که در دیواره مری وجود دارد مویرگ ها را بزرگ می کند و درصورتی که گشاد شدن عروق عمیق باشد رگ های خونی پاره می شود.
 
 خطرناک ترین عارضه واریس مری، خونریزی آن است
 

عوارض :

خونریزی از دستگاه گوارش یکی از مهم‌ترین خطراتی که بیماران مبتلا به سیروز را تهدید می‌کند، خونریزی گوارشی است که اغلب به دلیل پاره شدن واریس مری اتفاق می‌افتد.

تقریبا تمام خونی که از روده‌ها منشا می‌گیرند از طریق یک ورید یا سیاهرگ به کبد رفته، سپس از آنجا وارد ورید اجوف تحتانی و سپس قلب شده و در نهایت به سایر نقاط بدن منتقل می‌شود. در بیماران مبتلا به سیروز، خون به خوبی از کبد خارج نمی‌شود و در نتیجه، خون پس زده می‌شود.
 
یکی از راه‌هایی که خون می‌تواند به حرکت خود ادامه داده و وارد جریان خون عمومی شود، وریدهای اطراف مری در ناحیه اتصال آن به معده است. در نتیجه افزایش فشار خون در این ناحیه، وریدها متسع می‌شوند (به اصطلاح گفته می‌شود واریس مری اتفاق افتاده است).

این واریس‌ها مستعد پاره شدن و خونریزی هستند. پس از پاره شدن این عروق، شخص ممکن است دچار استفراغ خونی شده و یا این‌ که پس از چند ساعت تا چند روز مدفوع سیاه قیری رنگی دفع کند.
بیمار باید در صورت استفراغ خونی و یا دفع خون سیاه از مقعد به پزشک مراجعه کند.
 


دلایل ابتلا به واریس مری:

افزایش فشار رگ‌هایی که وظیفه خون‌رسانی به کبد را بر عهده دارند، در اصطلاح پرفشاری ورید باب گفته می‌شود. این شرایط باعث ابتلا به واریس مری می‌شود. افزایش فشار در این ناحیه از بدن باعث می‌شود خون در سایر رگ‌های خونی کوچک‌تر همچون رگ‌های مری جریان یابد. شرایطی که باعث ابتلا به پرفشاری ورید باب و واریس مری می‌شود به شرح زیر هستند:

1- سیروز کبدی
2- تشکیل لخته‌های خونی در رگ‌های طحال، ورید باب، یا کبد
3- اتصال غیرعادی رگ‌ها بین کبد یا طحال
4- عفونت‌های خاص همچون شیستوزمیازیس (schistosomiasis) که عملکرد اختلالی دارد.
5- نارسایی قلبی شدید
6- بیماری هاجکین (hodgkin)
7- بیماری سارکوئیدوز (sarcoidosis)
 
واریس مری رگ های واریسی متورم در پایین مری که در اثر آسیب کبدی ایجاد می شود
 

تشخیص واریس مری

اگر شما در خطر ابتلا به سیروز قرار داشته باشید پزشک متخصص غربالگری واریس مری را برای شما در نظر خواهد داشت. تعداد دفعات غربالگری بستگی به شرایط بیمار خواهد داشت. تست ها و آزمایشات عمده ای که برای تشخیص واریس مری استفاده می شود عبارت است از:
 
معاینه مری: در معاینه مری از روشی به نام اندوسکوپی بخش بالایی مسیر گوارشی استفاده می شود تا عروق مری مورد بررسی و مشاهده قرار گیرد. پزشک با استفاده از لوله ای منعطف و مجهز به نور که از طریق دهان وارد مری، معده و ابتدای روده می شود می تواند مسیر گوارشی را مورد معاینه قرار دهد. پزشک معمولا اتساع عروق را مورد بررسی قرار داده و اندازه گیری می کند. در صورت لزوم وجود لکه های قرمز وریدی نیز مورد توجه قرار می گیرد. چنین لکه هایی احتمال بروز خونریزی را نشان می دهد. درمان می تواند در طول معاینه انجام شود.
 
تست های تصویر برداری: سی تی اسکن و تصویر برداری داپلر از ناحیه طحال و ورید پورتال احتمال وجود واریس مری را نشان می دهد.
 
اندوسکوپی کپسول: در این روش کپسولی به اندازه مکمل ویتامین مجهز به دوربینی نازک بلعیده می شود تا به این وسیله مسیر گوارشی مورد معاینه قرار گیرد. اندوسکوپی کپسول در افرادی که قادر به انجام اندوسکوپی معمولی نیستند به عنوان یک گزینه مطرح می شود. اما باید یاداور شده این تکنولوژی در مقایسه با اندوسکوپی معمولی بسیار گران تر می باشد.

تشخیص های افتراقی واریس مری عبارت است از:
1- زخم دوازدهه یا معده
2- التهاب معده زخم دهنده
 
هدف اصلی از درمان واریس مری جلوگیری از پارگی و کنترل فشار خون بالای پورت است
 

درمان واریس مری

اولین هدف از درمان واریس مری، جلوگیری از خونریزی است. خونریزی واریس مری، خطر مرگ را در پی دارد. اگر خونریزی اتفاق بیفتد، راه هایی برای توقف آن وجود دارد.
 

۱- راه های جلوگیری از خونریزی واریس مری

کاهش فشار خون در سیاهرگ (ورید) باب، خطر خونریزی واریس مری را کم می کند. این درمان ها عبارتند از:
 – داروهای کاهش دهنده فشار خون در سیاهرگ باب
– استفاده از نوار لاستیکی برای بستن سیاهرگ های دچار خونریزی
تجمع چربی اضافی در بدن باعث آسیب کبد می شود. چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض سیروز کبدی می شود. لذا اگر چاق هستید، سعی کنید وزن خود را کم کنید


۲- راه های توقف خونریزی واریس مری

– استفاده از نوارهای لاستیکی برای بستن سیاهرگ های خونریزی کننده
– داروهای کند کننده جریان خون به سیاهرگ باب
– منحرف کردن جریان خون از ورید باب به سمت دیگر: پزشک با قرار دادن لوله ای کوچک به نام شانت بین وریدباب و سیاهرگ کبدی، این عمل را انجام می دهد. با این کار فشار خون سیاهرگ باب کم می شود و خونریزی واریس مری متوقف می گردد.
 
البته این روش درمانی عوارض مانند نارسایی کبد و آشفتگی ذهنی را به همراه دارد. لذا از این روش زمانی استفاده می شود که سایر روش های درمانی موثر نباشند، و یا در افرادی که منتظر پیوند کبد هستند، به عنوان درمان موقتی به کار می رود.
 
– پیوند کبد: افرادی که بیماری شدید کبدی دارند و یا کسانی که مکررا دچار خونریزی واریس مری می شوند، می توانند کبد بیمار خود را با یک کبد سالم (از یک فرد دیگر) جایگزین کنند، یعنی پیوند کبد شوند.
 
– خونریزی مجدد: بیشتر افرادی که یک بار دچار خونریزی واریس مری می شوند، مجدداً دچار آن خواهند شد. لذا استفاده از داروهای جلوگیری کننده از خونریزی مثل بتابلوکرها و بستن رگ خونریزی کننده برای جلوگیری از خونریزی های بعدی مفید است.
 
یکی از راههای پیشگیری از واریس های مری توقف نوشیدن الکل است 
 

پیشگیری از واریس های مری

در نظر گرفتن اقدامات پیشگیرانه زیر برای کاهش خطر ابتلا به واریس های مری است.
* حفظ یک رژیم غذایی سالم است.
* نوشیدن الکل متوقف کنید.
* وزن سالم حفظ کنید.
* کاهش عوامل خطر ابتلا به هپاتیت و رعایت مواردی مانند ( اعمال جنسی ایمن، عدم اشتراک سوزن یا محصولات بهداشتی شخصی مثل ریش تراش، اجتناب از تماس جنسی با فرد آلوده، اجتناب از تماس با خون یا فرآورده های خونی) در پیشگیری از واریس مری مهم است.


منبع: سایت بیتوته