انسان در حیات مادی نیازمند مهارت های علمی و دینی است، تا اینکه بتواند به صحت و سلامت از دیار دنیا عبور کرده و در سرای باقی قدم گذارد، افرادی که در حیات مادی خود را به هیچ گونه مهارت و توانایی مجهز نکرده اند در مواجه با رویدادهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در چالش های جدی و خطرناکی گرفتار می شوند، بسیاری از کسانی که در دنیا در دام گمراهی می افتند، این امر ریشه در فقدام مهارت و ظرفیت علمی و دینی دارد.
 

مناطق ممنوعه و مسموم دنیوی

در حیات دنیوی به خصوص در دنیای مدرن امروزی تله های مرگبار و خطرناکی از جنس حقیقی و مجازی وجود دارد  که هر کدام  به راحتی می توانند سرانجام انسان ها را ختم به شر نماید، گاهی این تله های مرگبار انسان های ناباب و گمراهی هستند، که به واسطه مدیریت محیط های آلوده و تولید محتواهای انحرافی و فاسد دیگران را از جاده هدایت خارج می کنند، خطر این انسان های گمراه کننده به خوبی در آیات قرآن کریم به همگان گوشزد شده است: «یا وَیْلَتى‏ لَیْتَنی‏ لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلاً، لَقَدْ أَضَلَّنی‏ عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنی‏ وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً؛[1]اى واى بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یادآورى (حق) گمراه ساخت بعد از آنکه (یاد حق) به سراغ من آمده بود!» و شیطان همیشه خوار کننده انسان بوده است!»

مصاحبت و همراهی با افراد گمراه و دنبال کردن تولیدات گمراه کننده آنها به راحتی می تواند ذهن و روح انسان را آلوده نماید و انسان را از مسیر صحیح و زندگی الهی دور نماید از این رو علاوه بر آیات قرآن کریم روایات نیز از این چنین مصاحبت و همراهی به شدت نهی کرده اند: «إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَةَ الشَّرِیرِ فَإِنَّهُ کَالسَّیْفِ الْمَسْلُولِ یَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ یَقْبُحُ أَثَرُهُ؛[2] از همنشینى بدان بپرهیز که همچون شمشیر برهنه‏اند، ظاهرش زیبا و اثرش بسیار زشت است.»


جولان منحرفان در فضای مجازی و حقیقی

در دنیایی زندگی می کنیم که افراد منحرف و گمراه با ابزار های مدرن و الکترونیک در قالب هایی همچون شبکه های ماهواره ای، پیام رسان ها و   اپلیکیشن ها و سایت ها، اذهان جامعه انسانی را دستخوش اضطراب و نگرانی می کنند، محتواهای دروغ  و  بی پایه و اساسی که بیشتر به دنبال دامن زدن به  شبهات گمراه کننده هستند، گاهی این محتواهای گمراه کننده مصداق روشن محتوای ضاله و گمراه کننده می باشند که باری تعالی در قرآن کریم در خصوص آن این چنین بیان می فرماید: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَری لَهْوَ الْحَدیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ یَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ؛[3] و بعضى از مردم سخنان بیهوده را مى‏خرند تا مردم را از روى نادانى، از راه خدا گمراه سازند و آیات الهى را به استهزا گیرند؛ براى آنان عذابى خوارکننده است.‏»

علامه طباطبایی در ذیل این آیه شریف این چنین بیان می دارد: «کلمه لهو به معناى هر چیزى است که آدمى را از مهمش باز بدارد، و لهو الحدیث آن سخنى است که آدمى را از حق منصرف نموده و به خود مشغول سازد، مانند حکایات خرافى، و داستان هایى که آدمى را به فساد و فجور مى‏کشاند، و یا از قبیل سرگرمى به شعر و موسیقى و مزمار و سایر آلات لهو که همه اینها مصادیق لهو الحدیث هستند.»[4] در زمان کنونی سایت های ضاله و گمراه کننده ای همچون آمدنیوز مصداق روشن اشاعه لهو حدیث به شمار می آیند، کما اینکه در این سال ها سخنان باطل و دور از واقع آنها موجب برهم زدن آرامش اجتماعی و دامن زدن به برخی اغتشاشات و همچنین تزلزل در صفوف مؤمنین شده است.راه حل بسیاری از مشکلات و گرفتاری های علمی و اجتماعی رجوع به اهل علم و پرسش از آنان است، به راستی کسانی که خود اهل تحقیق و تفحص علمی نیستند و به اهل علم نیز رجوع نمی کنند، آتش شبهات و سؤالات بی جواب راه تنفس و زندگی راحت را از آنها سلب می کند.

مهارت و ابزار های لازم در مواجه با مناطق ممنوعه

بعد از بیان نکات و تذکراتی پیرامون مناطق ممنوعه و آلوده ای که می تواند جوامع انسانی را دستخوش فریب و گمراهی نماید لازم است به ذکر مهارت ها و ابزارهای لازم در مواجه با خطرات مناطق ممنوعه باشیم.

1-تحقیق و تفحص از واقعیت موجود
خدای متعال در قرآن کریم یک راهکارطلایی را در پیش روی افراد قرار می دهد تا اینکه  جوامع انسانی در بمباران اطاعاتی و خبری دچار گمراهی و فریب نشوند، بخصوص اخبار و اطاعاتی که توسط عناصر مغرض و  گمراه به جامعه تزریق می شود، خدای متعال در قرآن می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلى‏ ما فَعَلْتُمْ نادِمینَ؛[5] اى کسانى که ایمان آورده‏اید! اگر شخص فاسقى خبرى براى شما بیاورد، درباره آن تحقیق کنید، مبادا به گروهى از روى نادانى آسیب برسانید و از کرده خود پشیمان شوید.» در مواجه با بنگاه های خبرپراکنی همچون آمد نیوز نوعاً آن دسته افرادی فریب می خورد که بدون هیچ تحقیق و تفحصی مقهور سیاه نمایی های این گروه معاند می شوند.

2-سؤال و پرسش از اهل علم
راه حل بسیاری از مشکلات و گرفتاری های علمی و اجتماعی رجوع به اهل علم و پرسش از آنان است، به راستی کسانی که خود اهل تحقیق و تفحص علمی نیستند و به اهل علم نیز رجوع نمی کنند، آتش شبهات و سؤالات بی جواب راه تنفس و زندگی راحت را از آنها سلب می کند، به همین خاطر است که باری تعالی همگان را به پرسش از اهل ذکر تشویق می فرماید: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ إِلاَّ رِجالاً نُوحی‏ إِلَیْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛[6] و پیش از تو، جز مردانى که به آنها وحى مى‏ کردیم، نفرستادیم! اگر نمى‏ دانید، از آگاهان بپرسید (تا تعجب نکنید از اینکه پیامبر اسلام از میان همین مردان برانگیخته شده است)!»

3-بالابردن سطح آگاهی و بصیرت
آیین مقدس اسلام برای آگاهی، بصرت افزایی و علم اندوزی  اهمیت و ارزش بسزایی قائل شده  به طوری که از اهل علم به نیکی یاد کرده است، نوعاً کسانی که اهل علم و بصیرت هستند، در مواجه باکتب ضاله  و اخبار غیر واقع نه تنها دچار سستی و تزلزل نمی شوند، بلکه در صدد مقابله و پاسخگویی به آن نیز اقدام می کنند، به راستی که هیچگاه انسان های دانشمند و آگاه با افراد ساده اندیش و جاهل یکسان نیستند: «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ؛[7] بگو: «آیا کسانى که مى ‏دانند با کسانى که نمى‏دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر مى‏ شوند!»

پی نوشت ها:
[1]. سوره فرقان، آیات 28و 29.
[2]. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏71، ص198.
[3]. سوره لقمان، آیه 6.
[4]. ترجمه تفسیر المیزان، ج‏16، ص313.
[5]. سوره حجرات، آیه 6.
[6]. سوره نحل، آیه 43.
[7]. سوره زمر، آیه 9.