مهمترین نقشی که والدین در تربیت کودکان خود می توانند، ایفا نمایند پرورش توانایی خلاقیت در آنها است. خلاقیت در پرورش کودکان عامل بلامنازع کلیه پیشرفت های بشری است. بسیاری از اندیشمندان معتقدند خلاقیت و سلامت روح و روان در کودکان همراه و همگام هم هستند. مهمترین عامل ایجاد خلاقیت در کودکان انگیزه است. استعداد، ویژگی های شخصیتی، مهارت، به والدین و اطرافیان کودک نشان می دهد که کودک چه کاری می تواند انجام دهد ولی انگیزه به کودک نشان می دهد که چه کاری انجام خواهد داد. آنچه مهم است پرورش خلاقیت در کودکان انطباق انگیزه ها با استعداد و مهارت های کودکان است و پرورش انگیزه و مهارت در خلاقیت بسیار کارساز است.
 
تمام کودکان می توانند خلاق باشند و این والدین کودک می باشند که باید بهترین راه استفاده از انرژی خلاق را به کودک خود نشان دهند و بیاموزند. در محیط اجتماعی کودکان چه در منزل و چه در مدرسه، تربیت روحیه خلاق در کودکان بسیار حایز اهمیت است. این که مراحل فرآیند خلاقیت در کودکان چگونه سپری می شود و اهمیت انگیزه خلاقیت در کودکان چیست، از جمله ویژگیهای مهم و مسائل اساسی رشد و پرورش کودک است. خلاقیت در کودکان دارای دو ویژگی می باشد که با داشتن این دو ضابطه می توان به نمود خلاقیت در کودکان پی برد.
 
الف - کار خلاق در کودک با کارهایی که کودک قبلا انجام داده و تمام چیزهایی که قبلا دیده یا شنیده متفاوت باشد.
 
ب- دوم آنکه فقط نباید متفاوت باشد بلکه باید صحیح بوده و در جهت رسیدن به یک هدف مفید باشد. به طریقی که برای کودک جذاب با معنی دار باشد، در واقع علامت خلاقیت در اعمال و رفتار کودکان تازگی و مناسب بودن آن کار می باشد در تشریح این دو معیار، مفهوم تازگی آن کاملا ساده است. رفتار کودک نمی تواند فقط تقلید یا گزارش چیزی که قبلا دیده است باشد یعنی در محدوده رفتاری کودک باید تا حد زیادی تازه باشد. به منظور قضاوت درباره تازگی کار کودک، والدین او بهترین قاضی می باشند. بسیار مناسب بوده پر دردسرتر است این واژه به منظور رد کردن رفتارهایی که صرفا عجیب هستند مورد استفاده قرار می گیرد اما این مفهوم بی ثبات است و نباید به آن خیلی تکیه کرد.
 
خلاقیت کودکان در هر زمینه ای که باشد به سه چیز بستگی دارد. 1- مهارت در همان زمینه ۲- مهارتهای کار و تفکر خلاق ٣- انگیزه ذاتی .
 
بعضی از عناصر خلاقیت فطری می باشد، بعضی به یادگیری و تجربه بستگی دارد و بعضی به محیط اجتماعی مربوط می شود. بزرگترین کمک والدین به کودکانشان در پرورش خلاقیت ، کمک به آنها در یافتن و گسترش نقطه تلاقی خلاقیت می باشد. یعنی جایی که استعدادها، مهارتها و علایق آنها به یکدیگر متصل می شوند. آنچه مهم است بدانیم، استقلال در تصمیم گیری کودکان است که منجر به انگیزه می گردد. برای آنکه خلاقیت در کودکان پویا و زنده بماند، باید به کودکان آزادی زیادی بدهید و به آنها به عنوان یک فرد احترام بگذارید.
 
از نظر عاطفی در حد اعتدال به کودکان نزدیک شوید و بر روی ارزشهای اخلاقی نه قوانین خاص تاکید نمایید. لازم است والدین بدانند که از طریق عوامل زیر می توانند خلاقیت را در کودک خود برانگیزند. دادن آزادی، احترام، اعتدال در محبت و روابط عاطفی، اعتقاد به ارزش ها، نه وضع قوانین رنگا رنگ البته، قدردانی از خلاقیت از جمله عوامل تقویت کننده خلاقیت در کودکان است. در این میان، والدین می توانند با ترغیب کودکان خود به انجام فعالیت های متنوع آنان را یاری دهند تا عمیق ترین علایق خود را کشف نمایند. کودکان معمولا بدون دخالت والدین سعی می نمایند فعالیتهای خود را تدبیر نمایند و رشد خلاقیت در کودکان و جلوه های آن تدبیر خود ساخته در کار کودک قطعة خلاقیت او را به همراه دارد. والدین کودک خلاق نسبت به برخورد خود با کودکانشان دارای شیوه ها و روشهای گوناگون می باشند.
 
والدین کودک خلاق برای عقاید و ابراز افکار کودکان خود احترام قایل می باشند. والدین کودک خلاق از کاوش و سوال کودک خود خسته نمی شوند و اجازه کنجکاوی به او می دهند. والدین کودک خلاق به او اجازه می دهند بسیاری از تصمیمات را خودش اتخاذ کند.
 
والدین کودکان خلاق از نظر فکری بسیار کمک حال کودکانشان می باشند. همراه کودکانشان با دقت به دنیا نظر می افکنند و درباره آن با کودک صحبت می نمایند. البته به شیوه ای بسیار ظریف و ماهرانه با یک عدم توافق مسالمت آمیز با آنها به بحث می پردازند.
 
کودکان خلاق اغلب بسیار با نشاط و پر سر و صدا می باشند و در بازی می آموزند چگونه مبارزه کنند و قوی ترین علایق خود را کشف می نمایند. تحقیقات گوناگون نشان داده است که میان بازی گرایی و ایجاد خلاقیت در کودکان رابطه معنی داری وجود دارد. کودکانی که زمانی را صرف بازی کرده اند اگر بلافاصله کاری را انجام دهند، بسیار خلاق تر از کودکانی عمل می نمایند که مستقیما به یک کار مشغول می باشند. بهترین و موثرترین روش خلاق نمودن کودکان قطعا اینگونه خواهد بود که هم کودکان را راهنمایی نمایید و هم به آنها اختیار دهید تا مطابق علاقه و انگیزه خود از فعالیتهای آموزشی درون یک ساختار منظم و با هدف بهره جویند.
 
یکی از صفاتی که انسان را برتر از موجودات دیگر و به عنوان اشرف مخلوقات مطرح کرده، خلاقیت اوست .در دهه اخیر این موضوع به روشنی در کشورهای پیشرفته قابل مشاهده است و همه ما شاهد خلاقیت چشمگیر و پیشرفت لحظه به لحظه جوامع هستیم. شکی نیست که جامعه ای که کودکان خلاق دارد بزرگ ترین منابع را در اختیار دارد.
 
منبع: کودکان نابغه و باهوش، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396