آنچه عادت خلق می‌کند (قسمت سوم)

چرا نباید نادیده بگیریم؟

اکثر بزرگسالان هنوز با عادت های بدشان دست به گریبانند؛ زیرا این رفتارهای دوران کودکی، با تکیه به این اعتقاد غلط که سرانجام خودشان از بین خواهند رفت، نادیده گرفته شده اند. نگاه دقیق به فرایند تشکیل عادت، روشن می سازد که یک رفتار هرچه بیشتر تکرار شود احتمال غیرارادی، خودکار و دائمی شدن آن بیشتر می‌شود. همین که رفتار، در چنگال عادت قرار می گیرد نادیده گرفتن آن کاری بی فایده می شود؛ زیرا کودکان عموما از آن چه انجام میدهند بی اطلاع هستند. نادیده گرفتن، باعث میشود که رفتار به طور مداوم تکرار شود.
 
اگر تصمیم گرفته اید از نادیده گرفتن، به عنوان روشی برای ترک عادت استفاده کنید، مراقب باشید. اگر این روش جواب ندهد که اکثرا نمی دهد. عادت با گذشت زمان، هر روز پا برجاتر میشود. با گذشت زمان در می یابید که کودکتان به روشی مؤثرتر برای حل مشکل خود نیاز دارد؛ زیرا رشته های عادتی که به سستی بافته شده بود، فشرده تر و محکم تر شده و بریدن آن دشوارتر خواهد شد.
 

آماده ترک عادت شوید

روش های ترک عادت، هنگامی مؤثرتر خواهند بود که نخست مدت زمانی را به فراهم کردن زمینه‌ای اختصاص دهید که در کودکانتان اطمینان خاطر و گرایش محکم و مطمئن نسبت به از بین بردن عادت، ایجاد خواهد کرد. در پایان، این کودکان شما هستند که باید بخواهند عادت را ترک کنند و آنها هستند که باید به روش خودشان با برنامه ترک عادت کار کنند. بنابراین، ترک عادت و کسب یک رفتار مثبت به زمانی طولانی نیاز دارد. برای تشویق کودکان برای غلبه بر این مشکل، می توان از دستورالعمل های ذیل استفاده کرد:
 

الگوبرداری

یادگیری از طریق تقلید، الگوبرداری نامیده می شود. اگر می خواهید کودکتان یاد بگیرد که چگونه یک عادت را ترک کند، شما خودتان می توانید با ترک کردن عادتهایتان برای آنها سرمشق شده و به آنان کمک کنید.
 
عبارت «آن طور که من می گویم انجام بده، نه آن طور که من انجام میدهم!» هرگز یک روش مؤثر نبوده است. در مورد عادت های بد، این مسئله مخصوصأ اثر عکس دارد. اگر شما و کودکتان دارای عادت بد مشترکی باشید و اگر خودتان به این عادت بدتان ادامه دهید، کودک را برای یک تجربه بسیار مشکل و در واقع بیهوده آماده کرده اید.
 
مثلا بگذارید بگویم که شما عادت به ناخن جویدن دارید؛ و از آنجا که فهمیده اید این عادت غیربهداشتی، سبب سرافکندگی و خجالت (شما می شود و غالبا دردناک و رنج آور است، پس تصمیم گرفته اید کودکان تان را از تکرار همان تجربه رهایی بخشید و قبل از آن که این عادت به طور ثابت و پایدار در الگوی رفتاری شان جای گیرد آن را ترک دهید. شما در این جا نمونه ای از کسی هستید که به آنچه می گوید، عمل نمی کند. شما کودکان تان را تشویق به ترک ناخن جویدن می کنید، ولی خودتان به این کار ادامه می دهید. این دوگانگی آنها را ترغیب می کند، بر خلاف تمایل طبیعی شان - یعنی تقلید از شما عمل کنند. نتایج این کار، یقینا ناامید کننده خواهد بود.
 
اگر تمایل دارید کودکتان عادت بدی را که خودتان آن را دارید، ترک نماید، می توانید با الگوبرداری از برنامه ترک عادت با کمک کودک تان، راههایی را پیدا کنید. خودتان را برای بیست و چهار ساعت، به دقت زیر نظر بگیرید. مطمئنا شما هم دارای برخی عادتهای ناسالم و آزاردهنده هستید که می توانید از وجود آنها خلاص شوید. برای مثال، اگر شما در هنگام نشستن پایتان را روی هم می اندازید، به کودکتان بگویید به علت این که این نوع نشستن برای گردش خون بد است، قصد دارید با استفاده از روشهای ترک عادتی که آنان استفاده می کنند، این عادت را ترک کنید. سپس می توانید از طریق برنامه، بر پیشرفت یکدیگر نظارت کنید.
 
بهترین روش، تعلیم به وسیله عمل است؛ نه کلمات. بنابراین اگر از عادت بد دوران کودکی خود به ستوه آمده اید، حالا وقت آن فرا رسیده تا نیروها را با کمک کودک تان هم سو کرده و آن عادت را با هم ترک کنید.
 

تعهد در حضور دیگران

اگر سن کودکان‌تان سه سال یا بیشتر است، شما می توانید آنان را ترغیب نمایید که از روش های ترک عادت که در این کتاب ذکر شده است، استفاده کرده و تصمیم خود را مبنی بر ترک عادت، به دوستان و خویشاوندان شان اعلام کنند. تصور کنید در زندگی خودتان اگر از قبل اعلام کنید که سعی دارید وزن تان را کم کنید، گذشتن از یک تکه کیک در مهمانی، چقدر آسان تر خواهد بود. این احساس تعهد در حضور دیگران، مقاومت کودک را در برابر وسوسه شدن افزایش خواهد داد.
 
در همین راستا آگاهی عمومی می تواند عزمی را که ممکن است کودکان شما برای پیروی از اهداف خوب شان نیاز داشته باشند، به آنها بدهد. دانستن این مطلب که مادربزرگ، پدربزرگ، پدر و سایر بزرگسالان، نظاره گر پیشرفت آنان هستند به کودکان آگاهی و انگیزه بیشتری (دو عامل مهم در ترک عادت) میدهد.
 

حمایت

هدف از تعهد در حضور دیگران، در فشار قرار دادن یا شرمسار کردن کودک به خاطر عادت های بد نیست، بلکه حمایت کردن و ادامه حمایت از اوست. یک دوست خوب، در مهمانی، شما را به خاطر این که اعلام کرده اید، رژیم غذایی دارید مسخره نمی کند، دست نمی اندازد یا تهدید نمی کند. او آماده است که تلاش های شما را تأیید و از شما حمایت کرده و از موفقیت شما تمجید کند و اگر از عهده آن برنیامدید، شما را با زبان خوش و مهربانی وادار به ادامه رژیم کند.
 
شما می توانید همین سیستم حمایتی مثبت را که در زیر آمده، در طول دوره ترک عادت، هر روز در مورد کودکتان اعمال کنید:

* تصمیم و تعهد آنها را مورد تمجید قرار دهید.
* در زمان نومیدی، موفقیت های گذشته شان را به یادشان آورید.
* هرگونه علائمی از پیشرفت را مورد تأیید قرار دهید.
* کودکان تان را هنگام بازگشت عادت، با عشق و محبت دلداری دهید.
* تردیدها و دلسردی هایتان را بروز ندهید.
 
تجربه ترک عادت نباید به یک جنگ انضباطی، میان تمایلات شخصی شما و کودکان تان تبدیل شود. زمانی که هر دوی شما برای ترک عادت بد تلاش می کنید و در یک راه گام برمیدارید، ترک عادت، بسیار آسان تر و مؤثرتر خواهد بود.
 
الگوبرداری، تعهد در حضور دیگران و حمایت، آن بنیان و شالوده مثبتی را که در طول فرایند ترک عادت مورد نیاز کودکان تان است در اختیارشان قرار میدهد. شش روش ترک عادت که در فصل بعدی توضیح داده شده و در سراسر کتاب از آن استفاده شده است، تکنیک های ویژه ای را در اختیار کودکان می گذارد تا بتوانند با موفقیت، به اهدافشان برسند.
 
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 18-15، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.