برخی از عادت‌های متداول کودکان (قسمت اول)

تعداد زیادی از کودکان عادت های بد دارند. برخی پی در پی بینی‌شان را چین می‌دهند، برخی گوش‌های‌شان را می‌کشند، بسیاری لب پایین شان را مک می‌زنند و برخی موها یا لب‌های‌شان را می‌جوند. فهرست عادت های بد دوران کودکی همین طور ادامه دارد، بنابراین امکان پرداختن به همه آنها وجود ندارد. ولی با نگاهی ویژه به عادتی نظیر انگشت توی بینی کردن، صدا در آوردن از بند انگشتها، ضرب گرفتن با انگشتها، پیچ و تاب دادن پا و جویدن لپ، در این فصل به شما نشان خواهیم داد که چگونه می توان تقریبا هر عادت بدی را با استفاده از برنامه ارائه شده در این کتاب از بین برد.

 

پیشگیری عادت

اکثر عادتها را، اگر از ابتدا به تکرار آنها توجه شود، می توان تضعیف کرد و از بین برد. در این مرحله، هدف شما کاهش تعداد دفعات عادتی است که هر روزه انجام می گیرد. این امر، شانس تبدیل شدن آن را به یک عادت دائمی کاهش می‌دهد. زمانی که می بینید کودکان‌تان رفتاری را انجام می‌دهند که شما مایل به ادامه آن نیستید، توجه خود را به صورت منفی نشان ندهید. اگر دختر شما بفهمد که با انگشت توی بینی کردن می تواند فورا فریاد شما را درآورد که «بس است، دستت را از توی بینیات در بیار!»، بعید است که چنین فرصت هایی را برای جلب توجه شما از دست بدهد. در عوض توجه تان را به زمانهایی که این عمل را انجام نمیدهد، معطوف کنید. برای مثال حین تماشای تلویزیون به او بگویید: «چه قدر عالی است که می بینم برنامه تلویزیون را بدون انگشت توی بینی کردن تماشا می کنی!» اگر شما غالبا این کار را انجام دهید، کودک شما به زودی از عمل انگشت توی بینی کردن، به عنوان وسیله ای برای جلب توجه و تحسین شما، دست خواهد کشید.
 
همچنین شما می توانید با نظارت کردن بر خود، از تشکیل عادتهای بد پیشگیری کنید. والدینی که عادت های عصبی نظیر ضرب گرفتن با انگشتها یا تکان دادن مداوم پا دارند، برای کودکان شان الگو می شوند و کودکان یاد می گیرند که درست به همان شکل از تنش رهایی بیابند.
 

شناسایی محرک

قبل از آن که به کودکان‌تان بگویید حالا زمان ترک عادت بدشان فرا رسیده، به مدت یک هفته زمان، مکان و چگونگی انجام دادن رفتار کودکان‌تان را زیر نظر بگیرید. از نمودار نظارت بر عادت، برای ثبت دقیق رفتار استفاده کنید. در پایان هفته ممکن است الگوهایی را دریابید که محرک‌های عادت، نظیر تنش، بی حوصلگی، خستگی یا حتی به فکر فرو رفتن را نشان دهد. این اطلاعات به شما زمان احتمالی وقوع عادت را نشان خواهد داد و همچنین شما را در انتخاب روش های ترک عادت راهنمایی خواهد کرد.
 

خودآگاهی

 اگر کودکان‌تان به عادت شان توجه نکنند و آن را احساس نکنند، هرگز قادر به ترک آن نخواهند بود. آگاهی با یک گفت وگوی آرام بین او و شما آغاز می شود. به کودکان‌تان توضیح دهید که دقیقا کدام رفتار به یک عادت تبدیل شده است و چرا بهتر است این عادت ترک شود. برای مثال، انگشت در بینی کردن، غیربهداشتی است؛ لپ جویدن، خودآزاری است و شکستن بند انگشت و تکان دادن مداوم پا: برای سایرین ایجاد مزاحمت می کنند. به دنبال عواملی بگردید که ترک عادت را برای کودک خوشایند و جذاب کند و سپس برنامه ترک عادت را تشریح کنید. شما برای عملی شدن برنامه، به همکاری کودکتان نیاز خواهید داشت. بنابراین تا زمانی که لازم است، بحث و تشریح و ترغیب را ادامه دهید.
 
سپس با کودک‌تان جلوی یک آینه بنشینید و به او بگویید که خودش را در حال انجام عادت تماشا کند. بگذارید ببیند که حین انجام این عادت بدن او چه عملی انجام می‌دهد و این عادت، دقیقا نزد سایر مردم چگونه به نظر می رسد. تمرین در آینه را هر روز طی برنامه ترک عادت انجام دهید. سپس به کودکتان بگویید زمانی که عادت را انجام میدهد، او را با اشاره کردن آگاه می‌سازید.
 
در ابتدا، کودکتان به شخصی نیاز دارد تا این عادت را در او متوقف سازد؛ زیرا اکثر موارد، هیچ گونه اطلاعی از آن ندارد. وقتی کودکانی که پاهای‌شان را مداوم تکان می‌دهند، انگشت در بینی شان می کنند، لپ‌های شان را می‌جوند و از بندهای انگشت‌های‌شان صدا در می آورند، متوجه عادتشان شوند، واقعا متعجب خواهند شد.
  
 
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 107-105، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.