چه عاملی ابتدا نگرانی فزاینده در مورد شکاف در دسترسی به اطلاعات را طی سال‌های اخیر سرعت بخشید؟ با گسترش استفاده از اینترنت طی اواسط تا اواخر دهه ۱۹۹۰، آشکار گردید که بسیاری از کشورهای در حال توسعه - و مردم فقیر درون این جوامع - از این فرایند عقب افتادند و بنابراین از مزیت های بالقوه آنچه اصطلاحا «جامعه اطلاعاتی» یا «اقتصاد دانش - محور» خوانده می شود، محروم شدند.
 
اینترنت در ۱۹۶۹، تحت پروژه تحقیقاتی آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی ایالات متحده» راه اندازی گردید. این نوآوری، سبب تسهیل اشتراک گذاری فایل و ایمیل گردید، اما در ابتدا، دسترسی محافل نخبگان نهادهای مالی، محققان علمی و کاربران تجاری در ایالات متحده به این رسانه محدود بود. اینترنت، طی دو دهه بعد، در درون اجتماع تکنولوژیک رشد پیدا کرد، اما استفاده گسترده از این رسانه در میان عموم مردم، تنها پس از ابداع فرامتن در ۱۹۸۹ و راه اندازی اولین مرورگرهای اینترنتی چند سال بعد (موزاییک در ۱۹۹۳، نت اسکیپ در ۱۹۹۴ و اینترنت  اکسپلورر در ۱۹۹۵) اتفاق افتاد و بنابراین بدین گونه تولد شبکه جهانی اینترنت، اوج گرفت. جمعیت کاربران اینترنت در سطح جهان، از برآورد ۳ میلیون کاربر در سال ۱۹۹۴ به بیش از ۳۳۰ میلیون تا سال ۲۰۰۰ افزایش پیدا کرد. ارقام اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU) نشان می دهد که در ۲۰۰۷، کمتر از یک دهه پس از ابداع فرامتن، تقریبا 1.4  میلیارد نفر (معادل یک پنجم جمعیت جهان) از اینترنت استفاده می کردند. عصر اولیه (استفاده از اینترنت خوش بینی وسیع و مبالغه گسترده ای در مورد توان فناوری در تغییر شیوه‌های برقراری ارتباط، زندگی، کار، مصرف، شبکه‌های ارتباطی و جامعه پذیری مردم ایجاد نمود.

این امر سبب بالا گرفتن نگرانی در مورد «شکاف دیجیتال » گردید که برخی را از بهره برداری از ثمرات این عصر جدید محروم ساخت. مطالعات متعددی نشان می دهند که فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به رشد اقتصادی کمک می کنند. این امر به ویژه، به واسطه ادغام جوامع و کسب و کارها در بازارهای جهانی محصولات، کالاها و خدمات، سطوح در حال افزایش بهره وریه در بخش خدمات و فراهم آوری منابع جدید اشتغال در آمد و ثروت اتفاق می افتد. فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، یک ابزار توسعه ارائه می کنند که شرکت‌های سرمایه گذاری و اجتماعات محلی را قادر می سازد با کارایی بیشتری به مقابله با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی بپردازند. برای مثال، در روستاهای فقیر و اجتماعات کشاورزی دورافتاده. دسترسی به تله سترهای محلی با تلفن های سلولی می تواند برای کشاورزان اطلاعات اساسی ای در مورد هشدار طوفان با قیمت محصولات آنان فراهم آورد.

حکومتهای محلی به شکل الکترونیکی به بایگانی‌های رسمی متصل شدند و بدین طریق می توانند به روستانشینان در یافتن اطلاعات پزشکی، اسناد تولد و ازدواج و مدارک حقوقی برای ادعای مالکیت اراضی کمک نمایند. بعلاوه، پتانسیل وسیع تر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی برای تقویت اشکال جدید حکمرانی خوب، مشارکت دموکراتیک و تعهد مدنی، علایق قابل توجهی را به خود معطوف کرده است. برای مثال، فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را می توان جهت مدیریت و اداره انتخابات، اتصال شبکه‌های محلی و فراملی سازمانهای مردم نهاد (NGO) که در جامعه مدنی فعالیت می کنند و نیز تسهیل فرایندهای رایزنی حکومتی ، مباحثات همگانی در فضای مجازی" و تعامل اجتماعات مجازی، به کار گرفت. همچنین تلاش‌های زیادی در جهت گسترش به کار گیری و استفاده از برنامه های نرم افزاری خاص شده است که به مقابله با چالش‌های بخش دولتی مانند ارائه کارا و مؤثر خدمات عمومی در بخش مراقبت‌های بهداشتی و آموزش پرورش و همچنین فرایندهای شفاف‌تر و رقابتی‌تر در حوزه بستن قراردادها در دولت های محلی برمی خیزند.
 
در این حوزه ائتلاف سستی بین ادارت و دفاتر سازمان ملل شامل تقسیمات درون یونسکو، برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) و دپارتمان امور اقتصادی و اجتماعی ملل متحد (UNDESA)، بانک جهانی و اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU)، وجود دارد. این سازمان ها با خیرین، سهامداران محلی و ملی، مؤسسات بشردوستانه و سازمانهای مردم نهاد همکاری می کنند. آنان همچنین به گسترش شراکت دولتی و خصوصی با شرکت‌های تکنولوژیک، شامل مایکروسافت، گوگل، سیسکو و سان میکرو سیستمز پرداختند. برنامه های مختلفی به منظور توسعه زیرساخت تکنولوژیک و تقویت مهارت ها، تسهیل دسترسی و سرعت شبکه و همچنین کاستن از نابرابری های جهانی در اتصال به اینترنت، طراحی گردید. نگرانی در مورد «شکاف دیجیتال» سبب ایجاد یک سری گزارش گردید که حکومت ها، شرکت ها و بخش‌های غیر انتفاعی را به مقابله با نابرابری در دسترسی به فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی فرا خواندند. یونسکو، در سال ۱۹۹۸، استدلال کرد که تقسیمات اقتصادی بین کشورهای شمال و جنوب تشدید شدند. این من در شرایطی اتفاق افتاد که اغلب جمعیت جهان فاقد دسترسی به تلفن و کامپیوتر بودند و جوامع فقیر همچنان به شکل فزاینده در حاشیه شبکه‌های ارتباطی باقی ماندند.

سال بعد، گزارش توسعه انسانی سازمان برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) هشدار داد که استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی باعث گسترش شکاف اقتصادی بین ملت‌های غنی و ملتهای دیگری می گردد که فاقد مهارتها، منابع و زیرساخت لازم برای سرمایه گذاری در این جامعه اطلاعاتی هستند: «جامعه شبکه ای در حال ایجاد دو سیستم ارتباطی موازی است: یک سیستم برای افرادی که دارای درآمد، تحصیلات و اتصالات هستند، اطلاعات فراوان با هزینه اندک و سرعت بالا ارائه می کند؛ و سیستم دیگر، برای آنهایی که فاقد چنین اتصالاتی هستند، موانع زمانی، هزینه ای در دسترسی به اطلاعات و در نتیجه وابستگی و اتکاء به اطلاعات قدیمی را به همراه دارد».

گزارش توسعه جهانی ۱۹۹۹ که توسط بانک جهانی منتشر گردید، تأکید داشت که کشورهای OECD از مزایای بهره وری حاصل از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی بهره مند شدند و به توسعه صادرات خود در بازارهای جهانی پرداختند و اینکه اقتصادهای نوظهور مانند تایوان، مالزی، برزیل و هند، توان استفاده از ظرفیت های خود به منظور کسب سود در حوزه کالا و خدمات جذاب فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را داشتند. همزمان، این گزارش هشدار داد که بسیاری از جوامع فقیر در دسترسی به اینترنت به مراتب عقب مانده‌اند. آنها فاقد منابع سرمایه گذاری، مخابرات، زیرساخت های کامپیوتری و توان مهارت برای سود بردن از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی جدیدی هستند که می تواند موجب گردد تا آنها در دراز مدت به لحاظ اقتصادی، زوال بیشتری را تجربه کنند. سران دولت ها و حکومت های عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۰ در شورای لیسبن، متعهد شدند که اتحادیه اروپا را به عمده ترین اقتصاد دانش - محور جهان تبدیل کنند و تضمین کنند که هیچ شهروندی از «جامعه اطلاعاتی، طرد نشود. چند ماه بعد، سران دولت ها، در جلسه G8 در اوکیناوا نگرانی‌های مشابهی را ابراز کردند.
 
منبع: جهانی شدن و تنوع فرهنگی، پیپا نوریس و رونالد اینگلهارت، ترجمه: عبدالله فاضلی و ساجده علامه،صص126-123، چاپ و نشر سپیدان، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۵