مجردها بخوانند، گفتمان تسهیل ازدواج جوانان

یکی از نیازهای طبیعی و خدادادی که خدای متعال در وجود همه انسان ها قرار داده، نیاز به همسرگزینی و یا به تعبیری رسیدن به نیمه گمشده زندگی است. در واقع تشکیل زندگی مشترک پاسخ مثبت و شرعی به نیازهای عاطفی و جنسی است. موضوع مهمی که به راحتی نمی توان از آن گذشت چراکه برکات و آثار فراوان مادی، معنوی، روحی و رواشناسی،[1] برای افراد به ارمغان می آورد. به همین منظور در این یاداشت سعی داریم به برخی از وظایف و مسئولیت های دینی و اجتماعی افراد در فرهنگ سازی تسهیل ازدواج جوانان اشاره کنیم.
 

دختران و پسرانی که مجرد ماندند

 هر جوانی به طور طبیعی گرایش فطری و غریزی به امر ازواج دارد، ولی تغییر سبک زندگی و نوع انتظارات افراد از زندگی موجب شده است، دست یابی به این آرزوی زیبا برای همه افراد به درستی میسر نشود، یا اینکه در ریل و مسیر اصولی و اخلاقی خود قرار نگیرد. چالش ها و موانع ساخته و پرداخته شده به دست انسان ها موجب شده است، برخی از جوانان به جای استفاده صحیح از جاده زندگی مشترک از مسیر خارج شده و در دام مسیرهای غلط و انحرافی گرفتار شوند و تن به ازدواج های شیطانی و سیاهی از جنس ازدواج سفید دهند.

 
گفتمان سازی و مطالبه گری، تسهیل ازدواج جوانان

برای فراگیر شدن و فرهنگ سازی امر ازدواج آسان باید همه افراد در هر جایگاه و مسئولیتی که قرار دارند تمام همت و تلاش را  صرف گفتمان سازی «فرهنگ تسهیل ازدواج جوانان» نماید، به طوری که این گفتمان عمومی، تبدیل به یک فرهنگ و مطالبه اجتماعی در سطح گسترده شود، فرهنگ سازی تسهیل ازدواج جوانان می تواند از آموزش و پرورش، کلید بخورد، به طوری که افراد از همان سنین کودکی با معیارها و اصول سبک زندگی اسلامی آشنا شوند، قاعدتاً افرادی که با معیار و ملاک های سبک زندگی اسلامی رشد و پرورش می یابند، بسیار راحت تر و واقع بینانه تر به آینده و زندگی مشترک خود فکر خواهد کرد و  پذیرای آن خواهند بود. باید به مقوله ازدواج به عنوان یک معروف دینی و اولویت درجه یک زندگی نگاه شود، اگر ازدواج جوانان به عنوان سنت پیامبر(صلّی الله علیه و اله)[2] و به عنوان یک نیاز طبیعی و خدادادی مورد اولویت افراد قرار گیرد و همه نسبت به آن احساس مسئولیت و وظیفه نمایند من باب امر به معروف خواستار فرهنگ سازی تسهیل ازدواج جوانان خواهند شد. به طور کلی می توان به اهمیت نقش رسانه ها، دولت مردان، متولیان امور فرهنگی، نخبگان علمی اشاره کرد، موضوعی که اگر تبدیل به یک دغدغه عمومی شود، بسیاری از مشکلات و موانع پیش روی ازدواج آسان برطرف خواهد شد.

مسئولیت اجتماعی و طرح هوشمندانه همسان گزینی

برای فرهنگ سازی تسهیل ازدواج آسان گاهاً با مشکلات و موانعی مواجه هستیم، فقدان مشاور، معرف و رابط دینی و اخلاقی مناسب بین جوانان، موجب شده است علی رغم شایستگی و بلوغ فکری، فرهنگی، ... دختران و پسران فراوانی به خواست طبیعی خود دست پیدا نکنند، به راستی اگر همه افراد در این خصوص به مسئولیت های دینی و اجتماعی خود در قبال دیگران واقف بودند و به راحتی از خود سلب مسئولیت نمی کردند به طوری که زمینه ازدواج، معرفی و آشنایی دو جوان شایسته و هم کف را فراهم می کردند، بسیاری از جوانان از تشکیل زندگی مشترک محروم نمی شدند. در اهمیت مشاوره و راهنمایی و فراهم کردن مقدمات و بستر ازدواج جوانان در منابع روایی به نکات بسیار مهم و حیرت آوری اشاره شده است. در منابع روایی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است: «مَنْ زَوَّجَ أَعْزَباً، کَانَ مِمَّنْ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ؛[3] کسی که مجردی را تزویج کند و امکان ازدواج او را فراهم نماید از کسانی است که در قیامت‏ خداوند به آنان نظر لطف می ‏کند.»

البته کسانی که در جایگاه معرف، مشاوره و راهنمایی برای گزینش همسر قرار می گیرند، قاعدتاً باید برخی ملاحظات فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی، علمی  و دینی را داشته باشد، به عبارتی به طور هوشمندانه در مسیری قدم بردارند و به گونه ای تلاش کنند که کسانی که هم کف هم هستند را به یکدیگر معرفی نماید به طوری که ملاک های حداقلی همسر شایسته را دارا باشند.
از جمله موانع پیش روی ازدواج آسان انتظارات و توقعات عریض و طویلی است که از عهده جوانان برنمی آید. به گونه ای که یک جوان پیش از فکر کردن به یک همسر مناسب گویی با مقابل کوهی از توقعات و پیش درآمدهای ازدواج مواجه است.

راهکار طلایی برای تشکیل زندگی مشترک

1-فوریت های امداد رسانی فکری و فرهنگی

بسیاری از خانواده ها و نهادهای مسئول به تبعات و خطرات شوم تأخیر سن ازدواج آشنایی کافی دارند، ولی با این وجود در محاسبات و اقدامات خود به شکل هوشمندانه ای اقدام نکرده اند، به گونه ای که در مسیر تربیت اخلاقی و فرهنگی جوانان کمک شایانی به مهارت آموزی  آنها در حوزه  تشکیل زندگی مشترک نکرده اند، کمااینکه شاهد هستیم در سال های اخیر جوانان 20 الی27 ساله، بلکه فراتر از این سنین نیز خود را مهیا و آماده ی تشکیل زندگی مشترک ندانند، این در حالی است که بسیاری از جوانان پیش از انقلاب اسلامی با وجود کاستی و مشکلات بیشتر در سنین کمتر از 20 سال در خود  قدرت و مهارت اداره زندگی مشترک را می دیدند، در این خصوص فقدان فوریت های  امداد رسانی در مقوله فرهنگی و ذهنی بیشتر به نظر می رسد.

 
2-اصلاح سبک زندگی و اولویت های زندگی

به طور قطع و یقین یکی از مهمترین و پیچیده ترین موانع تسهیل ازدواج جوانان، تغییر سبک زندگی است، اولویت های سبک زندگی امروزی بسیار متفاوت با اولویت های سبک زندگی دینی و اسلامی است، بسیاری از جوانان در زندگی خانوادگی به گونه ای رشد و پرورش یافته اند که گویی تا صاحب جایگاه رفیع شغلی و تحصیلی نشده اند، و تا زمانی که ثروت کافی و کامل را بدست نیاورده اند، نباید به فکر تشکیل زندگی مشترک باشند، کم نیستند دخترانی که پیش از فکر ازدواج به فکر ادامه تحصیل و تصاحب مشاغل اجتماعی هستند، هر چند هیچ منافاتی با تقدم رتبی ازدواج بر سایر نیازها و اولویت های نیست، ولی در فرهنگ امروزی ازدواج در رتبه های پایانی نیازهای زندگی قرار دارد. چه بسیار دخترانی که در سنین کم جوانی خواستگارهای فراوانی دارند، ولی به بهانه ادامه تحصیل تمام خواستگارهای خود را رد می کنند، این در حالی است که در سنین بالاتر این چنین خواستگارهایی را به چشم نخواهند دید.

 
3-تعدیل انتظارات و توقعات از زندگی مشترک

از جمله موانع پیش روی ازدواج آسان انتظارات و توقعات عریض و طویلی است که از عهده جوانان برنمی آید. به گونه ای که یک جوان پیش از فکر کردن به یک همسر مناسب گویی با مقابل کوهی از توقعات و پیش درآمدهای ازدواج مواجه است، از مهریه های سنگین و نجومی گرفته تا مراسم های پرخرج و کمرشکن عقد و عروسی و پاتختی....، از داشتن ماشین و منزل گرفته تا درآمد و شغل آرمانی، کم نیستند خانواده هایی که جوانان شایسته و موفق را تنها به خاطر فقر و یا حقوق و درآمد پایین از خود دور می کنند،[4] این در حالی است که در منابع روایی نقل شده است: پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إِنْ خَطَبَ إِلَیْکَ رَجُلٌ رَضِیتَ دِینَهُ وَ خُلُقَهُ فَزَوِّجْهُ وَ لَا یَمْنَعْکَ فَقْرُه‏؛[5]هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد که از دین و اخلاق او راضی بودید به ازدواج با او رضایت دهید. و مبادا فقر او ترا از این رضایت‏ باز دارد».

 
4-هفت خان رستم و گزینش وزارت اطلاعات

هر چند تحقیق و تفحص در امر ازدواج کار بسیار پسندیده و لازمی است، ولی این روند تحقیق و تفحص نباید آنقدر پیچیده و سخت گیرانه باشد که به خاطر کوچک ترین دلیل مانع ازدواج و شکیل گیری یک زندگی مشترک شد. برخی افراد از آنچنان شرایط و ملاک های گزینشی بهره می جویند که  تنها از عهده ی سازمان های اطلاعاتی برمی آید، نباید از یاد برد که این جوانان معصوم نیستند، و هر کسی ممکن است در زندگی خود لکه ی خاکستری داشته باشد. باری به هر جهت در اهمیت آسان گیری در امر ازدواج حضرت محمد (صلّی الله و آله و سلم) می فرمایند: «إنّ من یمن المرأة تیسیر خطبتها و تیسیر صداقها؛[6]از نشانه‏های برکت زن آن است که خواستگاریش بی تکلف و آسان انجام گیرد.»

 
5-وسواس فکری و انتخاب گری

از جمله موانعی که موجب می شود جوانان و یا به طور خاص دختران به راحتی خود را از داشتن همسر شایسته و مناسب محروم سازند، گرفتار شدن در دام ترس و وسواس است که مانع انتخاب هوشمندانه و به موقع آنها می شود، این چنین ترس و وسواس هابا بهانه تراشی های بی ارزش همراه است، بهانه هایی که گویای عدم بلوغ فکری و علمی است. جزیی نگریی های خاصی که مانع می شود خوبی ها ومحاسن خواستگارهای شایسته را مشاهده کرد.

پی نوشت ها:
[1]. سوره روم، آیه 21. «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛و از نشانه‏هاى او اینکه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‏ هایى است براى گروهى که تفکّر مى‏ کنند!»
[2]. جامع الأخبار(للشعیری)،  ص101 از سخنان پیامبر اکرم (ص) است؛ «النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی‏؛ازدواج، سنّت  من است. هر کس از سنّت من رویگردان شود از من نیست.»
[3]. وسایل الشیعه ج 20 ، ص 45 ، ح 1938.
[4]. ر.ک: ابراهیم امینی، جوان و همسر گزینی، ص66.
[5].مستدرک الوسایل ج 14 ، ص 188 ، ح 16468.
[6]. نهج الفصاحه ص 342 ، ح 929.