تهدیدهای فن‌آوری

معایب فن‌آوری به اندازه محاسن آن اهمیت دارد. تهدیدهای فن‌آوری به رغم فرصت‌هایش بر سلامت انسان اثری فرساینده می گذارد، این اثر هم جسمی است. و بیش از آن هم روحی است. فن‌آوری فیزیکی اعم از اتومبیل ها، ماشین ها، قطار، برق، سدسازی، رادیو و تلویزیون، رایانه، تلفن همراه، سلاح‌های جنگی و...علاوه بر اینکه می‌توانند مرهم تکنولوژیک باشند، می‌توانند زخم تکنولوژیک نیز باشند.
 
در عصر فرامدرن ماشین‌ها نه تنها در برابر فرهنگ و ایدئولوژی ایستاده‌اند، بلکه فرصتی یافته‌اند تا برای ما ایدئولوژی بسازند. این فن سالاری بهت زده هرگز نمی تواند از ما مراقبت کند، و در نگرشی بدبینانه می خواهد افسار ما را در دست گیرد. این فقط یک اسارت است. تکنولوژیی که به جای خدا قرار گرفته، محرم نیست، نامحرم است، چون هم خود را زندانی ساخته و هم قفسی آهنین، برای زندانی کردن انسان‌ها پدید آورده است. نکته مثبت این که امروزه در اولین قدم حیات انسان پرتوها و اشعه ها، مثل سونوگرافی می‌توانند بهنجاری ها و نابهنجاری‌های قبل از تولد را تشخیص دهند، اما نکته منفی در خطر این پرتوها نهفته است.
 
همه پرتوها برای زنان باردار خطرناک‌اند. آنان باید از اتاق ها و دستگاه های دارای قابلیت اشعه X فاصله بگیرند. سونوگرافی های سه و چهار بعدی بیش از سه بار، خطرهای زیادی برای جنین دارند، و گرنه امواج صوتی احتمالا موجب نابهنجاری های قلبی و اختلال‌های مادرزادی می گردند. اشعه ها در کنار مادران و زنان خانه دار در آشپزخانه ها وجود دارند. در «زود گرم کننده ها» (مایکروویو) ۳۰۰ میلون بار در ثانیه نوسان ایجاد می شود، و احتمال نشت اشعه از بین لوله ها و لاستیک دور این دستگاه ها وجود دارد، پس برای سلامت و پرهیز از کارکردهای منفی شان باید با فاصله و نیز کمتر از آن‌ها استفاده کرد.
 
یکی از دانشمندان بیوشیمی ایرانی می گوید: من علم بد نمی شناسم، اما فن‌آوری بد زیاد سراغ دارم... یکی از این استفاده های بد، تلفن موبایل است.دورکاری موبایل و استفاده از آن به دلیل کارکردهای متنوع و جالب توجه‌اش خصوصا برای نوجوانان و جوانان هوس انگیز و تحریک کننده است، و اعتیاد به آن چنان‌که دامنگیر اکثر افراد شده است. توجه نکردن به تلفن همراه را محال نموده، و کاربرد آن را به مثابه نان سفره ومشق شب قطعی و الزامی ساخته است.  موبایل، تحرک آدمی را به جز در مواردی که وی به وسیله تلفن متحرک دچار استرس می شود و دایم راه می رود . کاهش داده، اما به افزایش نگرانی‌ها و فشارهای اقتصادی - اجتماعی نیز دامن زده است.
 
علاوه بر این ها تلفن همراه بر سیستم های حیاتی - جسمانی انسان‌ها همچون سیستم عصبی و خونی تأثیرگذار است. دانشمندان مرکز تحقیقات بیوشیمی - بیوفیزیک دانشگاه تهران فرکانس بالای اشعه موبایل (حدود ۹۴۰ مگاهرتز) را به مدت یک ساعت روی هموگلوبین خون تاباندند و به دنبال آن تغییر ساختار اساسی را در این آزمایش مشاهده کردند و دریافتند که هموگلوبین خون نمی تواند به خوبی اکسیژن را جابه جا کند. کار زیاد با تلفن همراه باعث پارگی DNA می شود و مشکل نسلی پدید می آورد. پس فرهنگ استفاده از آن باید در جامعه اصلاح گردد.رایانه در هر روز ساعت ها ما را جلوی خود میخکوب می کند، اگر کارمان زیاد باشد، یا به آن اعتیاد پیدا کرده باشیم، نمی گذارد ما حداقل تکانی به خودمان بدهیم. در این شرایط چاقی، کم تحرکی، فشردگی کار و استرس شغلی، آرتروزهای گردن، کمر، مفصل زانو، مچ پا، انگشتان و درد شانه و... آثار مخرب تکنوکراسی کامپیوتر است، که اگر حساب شده و سیستماتیک عمل نکنیم، این آثار به مراتب از آثار کلنگ زدن و کارگری در معدن خطرناک تر است.
 
برای حفظ سلامت، و سهولت کار با رایانه باید، به هنگام کار با کامپیوتر، شرایط کار با تلفن را مهیا سازید (در این شرایط بهتر است از هدفون استفاده کنید). صفحه نمایش رایانه مستقیم مقابل ما و به طول یک دست باشد (فاصله ۴۵ تا ۷۰ سانتی متر). ارتفاع صندلی به گونه ای تنظیم شود که پاها روی زمین قرار گرفته و زانوها خم نباشد. موس، نزدیک صفحه کلید باشد و مچ دست کاملا راحت و طبیعی باشد. بهتر است به انگیزه های مختلف همچون استفاده از تلفن، مدارک مورد نیاز، پوشه، منگنه و... گاهی از جای خود بلند شوید. میز کار، عمقی مناسب داشته و پهنای آن حداقل ۷۵ سانتی متر باشد فضای زیر میز را برای حرکت آزاد پاها و ران‌ها باز بگذارید.
 
رایانه و تلفن همراه، فرستنده ها و گیرنده هایی هستند که گاه از بعد اجتماعی ضربه‌هایی جبران ناپذیر به سلامت جسمی و روحی انسان می‌زنند. سرطان زایی، بزرگ ترین اتهام به تلفن همراه است. جوان‌ترها در نهانخانه امیال جوانی شان در برابر بزرگ ترهایی که چنین کارهایی را نیاموخته اند پنهان کاری میکنند. جوان ترها در استفاده از رایانه و تلفن همراه لذت می برند، یا ارتباطات خوش آیند برقرار میکنند، اما درد پنهان و آشکار بزرگ ترها را درک نمی کنند. یک نمونه این است که حدود ۱۶ هزار سایت اینترنتی برای ترغیب جوانان به سمت مواد مخدر وجود دارد.
 
این تعارضات به قول پستمن دنیای «قایم موشک» بازی را در روابط والدین و فرزندان پدید آورده است. دنیایی که از یک سو حادثه ای یا چهره ای نمودار می گردد و در همان لحظه مجدد ناپدید می شود، و از سوی دیگر شخصیتی حقیقی یا کاذب در زندگی جوان پدید می آید که ممکن است آثار طولانی مدتی در زندگی او بگذارد. علاوه بر این‌ها رادیو، تلویزیون نیز گاه مخرب و آزاردهنده است، تبلیغات کالاهای مصرفی، پرخوری و بدخوری را نهادینه کرده و فرهنگ مصرفی را پرورش می‌دهد.
 
اعتیاد به فیلم های جنجالی آخر شب، پرخوری شبانه را هر چه بیشتر دامن می زند و خواب راحت را از بینندگان می ستاند. فیلم ها، مستندهای ورزشی و حیات وحش، و بالاتر از این‌ها مستندهای تکراری ناشی از جنگ‌های گذشته و وقایع سیاسی - امنیتی روز، خاصیت انقباضی سیستم عصبی را تشدید کرده و استرس‌ها را افزایش می‌دهد. داده ها و اطلاعات، گاه بیش از اینکه اطلاعات بدهند، مصیبت‌ها و دردهای غیر لازم اجتماعی را باز می گویند. ظاهرا رسانه می خواهد به بشر امروز آگاهی بدهد و این کار را هم می کند ، اما عیب اساسی این است بشر امروز به همان اندازه ساده لوح و زودباور است که در قرون وسطی در این سادگی، برخی نوجوانان و جوانان بیش از این که از مستندات رسانه‌ای با فیلم ها عبرت بگیرند، یا هم ذات پنداری میکنند، یا بدی ها را می آموزند. این بدآموزی‌ها، تیشه به ریشه روان فرد و اجتماعیت جامعه می زند.
 
در این شرایط که حکومت‌ها نمی‌توانند رسانه را غسل تعمید دهند، چاره‌ای نیست جز اینکه عطای رسانه را به لقایش ببخشیم، یا حداقل استفاده را از آن ببریم، زیرا انس بیش از حد به رادیو و تلویزیون، عادتی است که ترک آن نیز مخل سلامت جسمی و روحی است. ارتعاشات رادیو، تلویزیون، دست کمی از بوق‌های دلخراش خودروهای حرکت قطارها، صدای هواپیماها و صدای جگرخراش اره‌های برقی ندارد.
 
منبع: رمز سلامت و طول عمر، حسین حسنی، صص276-271، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1391