راجع به آزمایشات پدری چه میدانید؟

آزمایش پدری، ابزاری برای کنترل آسیب های اجتماعی بارداری

آزمایش ژنتیک، یکی از انواع آزمایشات رایج برای اهداف مختلف است. یکی از مهم­ترین هدف­ها، که گاه جنبه قانونی و خانوادگی پیدا می­کند، تشخیص نسبت خونی بین دو یا چند نفر از طریق DNA است. این آزمایش، خصوصا برای اثبات رابطه پدر و فرزندی بسیار استفاده شده است و از شواهد قابل استناد برای افراد و مراجع قانونی به حساب می­آید. در این نوشته، قرار است به انواع این آزمایش، خصوصا آزمایشاتی که می­توانند پیش از تولد صورت پذیرند و تاثیر آن­ها در کیفیت بارداری و تربیت فرزندان بپردازیم.
 

آزمایش پدری و اهمیت آن

 Paternity Test یا همان آزمایش پدری، نوعی آزمایش است که یکی از مهم­ترین کاربرد­های آن، برای مقایسه DNA پدر و فرزند برای اثبات رابطه خونی و ژنتیکی بین آن­هاست. (1) در واقع می­توان گفت همان آزمایش نام­ آشنا که اسمش در فیلم و سریال­ها بسیار به گوشمان خورده ­است و ریشه و اصل و نسب یک فرد را از طریق روابط خونی، مشخص می­کند.
 

آزمایش پدری برای تشخیص DNA  و ریشه خانوادگی

از آن­جایی که وقتی پای یک بچه در میان باشد، همیشه مادر مشخص است، بنابراین جز در موارد خیلی خاص، مانند گم­شدن فرزند، غیبت مادر به مدت طولانی و... چندان نیازی به انجام این آزمایش بین مادر و فرزند نیست.(1)

آزمایش پدری، وقتی اهمیت می­یابد که در مراجع قانونی به عنوان یک مدرک قابل استناد خواسته­ شود.(2) شاید با خودتان بگویید که این مشکل برای خارجی­هاست! اما یک نگاه اجمالی به دادگاه­های خانواده اثبات می­کند که پس از طلاق، مشکل نامشخص بودن پدر، در صدر مسائل مراجعین قراردارد. در واقع این موضوع، بیشتر جنبه حقوقی و قانونی دارد تا پزشکی! در چنین مواردی، آزمایش توسط کلینیک­های مورد تایید موسسه حقوقی موردنظر انجام می­شود.(1)

نبود پدر، نه تنها مشکلات حقوقی، از قبیل موضوعاتی همچون ارث را پیش می­کشد(2)، بلکه باعث بروز مسائل اخلاقی و اجتماعی برای مادر و فرزند نیز خواهدگشت. بنابراین، در چنین مواردی، تشخیص سریع­تر پدر، به تقویت پشتوانه روحی مادر و همچنین تضمین آینده فرزند، کمک بسیاری کرده و تا حد زیادی از مسائل اخلاقی و اجتماعی می­کاهد.(4) از سویی، مشخص بودن پدر، پیشینه پزشکی خوبی در اختیار پزشک قرار می­دهد که می­توان از طریق آن­ها، سلامت نوزاد را تامین و تضمین نمود.(2)
 

چند نوع آزمایش پدری وجود دارد؟

به طور کلی، این آزمایش به دونوع پس از تولد و پیش از تولد تقسیم می­شود.
 

• پس از تولد(2)

نوع متداول این آزمایش که اغلب توسط مراجع قانونی مورد استفاده قرار می­گیرد، پس از تولد نوزاد انجام می­شود و سه روش دارد:

دریافت نمونه از بندناف نوزاد و مقایسه با خون پدر (2)

دریافت نمونه خون از پدر و نوزاد و تشخیص از طریق سلول­های خونی (2)

دریافت نمونه از طریق سواب دهانی و تشخیص از طریق بزاق دهان (1)

تمام روش‌ها، صحیح ­ترین جواب را در اختیار ما می­گذارند و کمترین خطر را برای مادر و جنین ایجاد می­کنند، بنابراین دادگاه­ها اغلب یکی از این موارد را برمی­گزینند (3)، اما در این میان، از نظر میزان وقتی که باید صرف شود، دو مسئله به وجود می ­آید:

مدت زمانی که باید تا تولد نوزاد صبر کنیم.(1)

مدت زمان دریافت جواب آزمایش، که حدود 10 الی 20 روز(حتی در مواردی بیشتر) می­تواند طول بکشد. (1)
 

• پیش از تولد

از آن­جایی که آزمایش پس از تولد، علی­رغم اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی که به دست می­دهد، نیازمند صرف زمان بسیار است، می­توان از روش­های حین­ بارداری استفاده کرد که به دو دسته­ کلی تقسیم می­شوند:
 

1.غیر تهاجمی(2)

در این روش، که به آن Non-invasive prenatal paternity (NIPP) می­گویند، با توجه به پخش شدن سلول­های خونی جنین در خون مادر، از مادر نمونه خون گرفته­ شده و سلول­های ژنتیکی جنین، طی فرآیندی از خون مادر جدا شده و با خون پدر مقایسه می­ شوند.(2)

این آزمایش، بی­خطر و با کمترین میزان خطا و استرس انجام­ می­شود.(5) پاسخ­های آن طی 3 روز کاری تحویل داده شده و در 99درصد موارد صحیح است و از سویی، حداکثر پس از هفته هفتم بارداری، قابل انجام است (2) و با تشخیص سریع و به موقع، می­تواند آرامش مادر را در دوران بارداری تامین نموده و در افزایش کیفیت بارداری تاثیر به سزایی داشته­باشد.
 

2.تهاجمی(2)

دو نوع روش تهاجمی برای آزمایش پدری وجود دارد که هردو، نسبت به روش غیرتهاجمی و پس از تولد، ریسک بسیار بالایی دارد (2) اما در صورت لزوم، از آن­ها استفاده می­شود، این روش­ها شامل موارد زیر است:
 

• آمنیوسنتز (Amniocentesis)(2)

  در این روش، به وسیله یک سوزن بلند و باریک، نمونه­ای از ماده آمنیوتیک رحمی مادر باردار دریافت می­شود. DNA جمع­آوری شده از طریق این کار، با نمونه DNA پدر مقایسه شده و تطبیق داده ­می­شود. (6)

 
علاوه ­بر این­­که این روش، پیش از هفته 15 الی 20 بارداری قابل انجام نیست و انجام زودتر آن، احتمال خطر را بالا می­برد. (6) ، ممکن است مادر و جنین را با خطرات جدی، از قبیل زیر مواجه کند:

1.سقط جنین (6)

2.درد شدید در مادر هنگام انجام آزمایش(6)

3.خونریزی واژن (2)

4.نشت مایع آمنیوتیک (2)

5.پاره شدن کیسه آب (2)

بنابراین، گرچه این روش تا 99درصد، پاسخ صحیح را تضمین می­کند (2)، اما برای تست DNA چندان توصیه نشده و فقط در مواردی که ممکن است نوزاد مشکل ژنتیکی داشته ­باشد، به عنوان یک روش تشخیصی به کار می­رود.(6)
 

• نمونه برداری از ویلای کوریونی (Chorionic villus sampling (CVS))

در این روش، یک سوزن یا لوله نازک از طریق دهانه رحم وارد بدن مادر شده و تکه­هایی کوچک از بافت متصل به دیواره رحم، توسط پزشک جدا می­شوند.(7)و سپس این نمونه، با DNA دریافت شده از پدر مقایسه می­شود.

این آزمایش، که عموما بین هفته­ های 10 الی 13 بارداری انجام می­شود (2)، تا 99درصد دقت دارد و بیشتر برای تشخیص ناهنجاری­های ژنتیکی به کار می­رود.(7) متاسفانه در این روش نیز مانند آمنیوسنتز، خطر سقط جنین و عفونت مادر وجود دارد. (2)
 

چه لزومی به انجام این آزمایش­ها وجود دارد؟

شاید از خود بپرسید که در کشوری اسلامی که خانواده حد و حدود مشخص خود را دارد، اصلا چه لزومی به انجام چنین آزمایشاتی هست؟ این­که چنین مسائلی، در جوامع بدون چارچوب بیشتر به وجود می­آید، امری غیرقابل انکار است، اما باید پذیرفت که روابط غیرمشروع و خارج عرف، در هر جامعه­ای کم و بیش امکان ظهور و بروز دارد. چه بسا دختری، به دلیل تجاوز با همچین مسئله­ای مواجه شده ­باشد، (8) در این شرایط، چاره کار مواجهه عاقلانه با آن­هاست، زیرا فرار و پنهان­کاری، اوضاع را پیچیده­تر خواهد کرد.

روابط کنترل نشده و خارج از حریم خانواده، لاجرم افراد را با مشکلات بسیاری مواجه می­کند که متاسفانه یکی از آن­ها، بارداری است. در چنین مواردی، که یکی از مسائل مهم و پیچیده در مراجع قانونی ­است (2)، اولین آسیب، متوجه مادر باردار است. فشار و استرس ناشی از نامشخص بودن پدر، ریسک بارداری را بسیار بالا برده و مادر و جنین را با خطراتی چون کاهش یا افزایش فشارخون و قندخون، ایجاد بیماری­های ژنتیکی و مادرزادی، سقط جنین، تولد نوزاد زودرس و... خواهد کرد.(9)

حضور یک مرد، به عنوان پدر، نه تنها از نظر قانونی اهمیت دارد و در مسائلی مانند ارث و حقوق فرزند اهمیت می­یابد (2)، بلکه برای مادر نیز قوت قلب به حساب می­آید و تا 70 درصد، از استرس او می­کاهد. (9) وجود پدر، تامین نوزاد را از نظر مالی و عاطفی، تضمین می­کند و به مادر این اطمینان را می­دهد که فرزندش در نبود او، پشتوانه دیگری نیز دارد.

طبق آماری که می­گوید 19.7 میلیون کودک آمریکایی بدون پدر زندگی می­کنند، این کودکان، با مشکلات زیر مواجه می­شوند: (4)

1.فرزندانی که از پدر محرومند، 4 برابر دیگران احتمال درگیری مالی و فقر دارند. (4)

2.احتمال روابط نامشروع و بارداری در نوجوانی، برای دختران بدون پدر 7 برابر است. (4)

3.مسائل اخلاقی در افرادی که زیر سایه پدر نیستند بیشتر است (4)

4.احتمال زورگویی، خشونت، یا برعکس، قرار گرفتن تحت خشونت در چنین کودکانی بیشتر است. (4)

5.میزان اعتیاد به مشروبات الکلی و موادمخدر در نبود پدر بالا می­رود (4)

6.احتمال استفاده از اسلحه، قتل، زندانی شدن و جرم و جنایت در این کودکان بالاست. (4)

7.این کودکان دو برابر بقیه افراد به پرخوری و چاقی مبتلا می­شوند. (4)

8.دانش­آموزانی که پدرشان آن­ها را ترک کرده ­است، دو برابر بقیه تمایل به ترک تحصیل دارند. (4)

وجود چنین مسئله­ای، نه تنها به ضرر مادر و کودک تمام می­شود، بلکه جامعه را به شدت با خطراتی همچون افزایش خشونت و جرم و جنایت مواجه می­کند.
 

نتیجه ­گیری

انجام آزمایش پدری در دوران بارداری، با تعیین سریع و به موقع پدر، از استرس مادر کاسته و سلامت جنین را تضمین می­کند. از سویی، حضور پدر، پشتوانه­ای مالی، عاطفی و اخلاقی برای فرزند است که او را از گرفتاری در دام­های اخلاقی و اجتماعی نجات خواهد داد.

مشخص بودن پدر، با تعیین سابقه پزشکی و بهداشتی خانوادگی جنین، سلامت او را تضمین نموده و از نظر قانونی، در آینده، از به وجود آمدن مشکلات مالی و وراثتی، جلوگیری می­کند. بنابراین، درصورت امکان، انجام آزمایش (ترجیحا غیرتهاجمی) پیش از تولد نوزاد، به آزمایشات پس از تولد که بیشتر زمان می­برد، اولویت دارد.

پینوشتها

1. www.healthline.com
2. www.ibbiotech.com
3. www.familylawheadquarters.com
4. www.cdn2.hubspot.net
5. www.dnacenter.com
6. www.nhs.uk
7. www.americanpregnancy.org
8. www.rzistagene.ir
9. www.alamto.com
10. www.pinterest.com