عقل سالم در بدن سالم است. این جمله نشان می دهد که نظریه تأثیر فعالیت فیزیکی بر روی مغز از قدیم وجود داشته و این مسئله‌ای تازه برای انسان نیست. تأثیر فعالیت‌های فیزیکی بر روی فعالیت مغز مخصوصاً در افرادی که در سن رشد قرار دارند، کاملاً اثبات شده است. حتی تا چند سال اخیر دانشمندان بر این تصور بودند که این فعالیت‌ها روی مغز افراد بالغ در سنین بالا تأثیری نخواهد داشت، که این نظریه هم با آزمایشات مختلف رد شد[1].



تمرین‌های ورزشی منظم روزانه می تواند تأثیر شگرفی روی مغز بشر داشته باشد. فعالیت منظم بدنی می تواند یک سبک زندگی درست و ایده آل را برای هر کسی رقم بزند. این فعالیت‌ها علاوه بر تأثیرگذاری روی سلامت فیزیکی و جسمی هر فرد و تقویت ماهیچه‌ها و استخوان ها، در سلامت مغز نیز تأثیر بسزایی خواهند داشت.[2]
 

در هنگام ورزش چه اتفاقی در بدن و مغز می افتد؟

ورزش منظم می تواند ضربان قلب را افزایش داده و این افزایش ضربان قلب، جریان خون بیشتری را به مغز خواهد رساند. با افزایش جریان خون در مغز، اکسیژن بیشتری را به مغز می رساند و مواد مغذی بیشتری نیز به مغز شما خواهد رسید. از آن گذشته ورزش منظم حتی باعث آزاد شدن پروتئین‌های مفید در مغز نیز می‌شود که این پروتئین‌ها تغذیه دهنده سلول‌های مغزی هستند. [2]

نورون‌ها، بلوک‌های سازنده اصلی کارکرد مغز هستند که با تقویت آنها می توان سلامت کلی مغز را نیز تضمین کرد. پروتئین‌های آزاد شده می توانند نرون‌های مغزی و سلول‌های عصبی را تقویت نمایند. [2] ادامه این روند به صورت منظم می تواند راندمان مغزی افراد را تا حد بسیار بالایی افزایش دهد. این تأثیر را می توان در روحیه و سبک زندگی افراد نیز مشاهده نمود. در واقع تقویت مغز می تواند همه جنبه‌های زندگی شما را تحت تأثیر قرار داده و تقویت می کند.

در آزمایش‌های صورت گرفته بر روی مغز حیوانات، ورزش باعث تولید نورون‌های جدید در مغز آنها شده و منجر به بلوغ مغزی در این حیوانات می‌شود. این مطالعات همچنین نشان داد که فعالیت منظم بدنی می تواند با گذشت زمان، باعث افزایش حجم هیپوکامپ مغزی که بخش اصلی سازنده شبکه‌های حافظه مغز است، شود. این روند به مرور قدرت تفکر و سرعت عکس العمل مغزی آنها را بهبود می بخشد. [1]
 
 
 

تاثیرات فعالیت بدنی روی مغز

فعالیت‌های بدنی در جنبه‌های مختلف می تواند روی مغز تاثیر گذاشته و راندمان آن را در همه جنبه‌ها افزایش دهد. نه فقط آزمایشات علمی بلکه تجربه نیز ثابت کرده است که کسانی که به مقدار معین و منظمی در طول روز به ورزش می پردازند، از نظر توانایی‌های فکری بسیار بهتر نسبت به سایر افراد عمل می کنند. مهم‌ترین تاثیرات فعالیت‌های بدنی روی مغز عبارتند از:
 
  • ورزش منظم به صورت همزمان باعث تقویت روحیه و کاهش استرس می‌شود
در هنگام ورزش در بدن مواد شیمیایی به نام دوپامین و اندورفین در مغز آزاد می‌شود. این موضوع در آزمایشات مختلف روی مغز حیوانات نیز به اثبات رسیده است. [1] خارج شدن این مواد شیمیایی از مغز که با ورزش حاصل می‌شود، می تواند فشارهای عصبی، استرس و اضطراب را از مغز دور کند. در واقع فعالیت ورزشی را می تواند عاملی برای از بین بردن برخی مواد شیمیایی در مغز دانست. [2]



از این رو افرادی که ورزش می کنند، همیشه شادتر بوده و استرس کمتری نسبت به بقیه افراد دارند. ورزش منظم حتی می تواند در بهبود رفتارهای اجتماعی نیز تاثیر گذار باشد و در هنگام عصبانیت و ناراحتی باعث کنترل احساسات فرد شود. [2] این تاثیرات را به خوبی می توانید در روحیه اطرافیان خود که به صورت منظم به ورزش می پردازند، مشاهده نمایید.
 
  • بهبود عملکرد مغز با استفاده از ورزش
یکی از تاثیرات شگرف فعالیت‌های ورزشی منظم، بهبود توانایی‌های ذهنی در هر فرد است. چه کودکان و چه بزرگسالانی که دائم در حال ورزش هستند، در آزمون‌های ریاضی نمرات بهتری را نسبت به سایرین دریافت می کنند. تقویت حافظه بلند مدت و کوتاه مدت باعث این روند در کسانی که به صورت منظم فعالیت‌های ورزشی دارند، صورت می پذیرد. [2]

چند بار ورزش در هفته می تواند باعث شود تا افراد پیشرفت‌های شگرفی را در به خاطرسپاری آنچه می خوانند، داشته باشند. فعالیت‌های ورزشی باعث افزایش میزان انرژی افراد در طول روز شده و در شب‌ها نیز خواب بهتر و راحت تری برای آنها رقم می زند. این روند به مرور می تواند باعث بهبود عملکرد مغز شود. [2]
 
  • بالا رفتن راندمان مغز در سنین بالا
یکی دیگر از مهم‌ترین تاثیرات ورزش برای جوانان و نوجوانان و حتی بزرگسالان، کند شدن روند پیری مغز آنها خواهد بود. انجام فعالیت‌های منظم ورزشی در افراد می تواند باعث خطر ابتلا به زوال عقلی در سنین پیری در آنها شده و مغز را در همه سنین سالم نگه دارد. هیچ وقت برای ورزش کردن دیر نیست. هر زمانی که موقعیت آن را داشتید، ورزش را شروع کرده و مغز خود را تقویت نمایید. [2]
 

فعالیت‌های بدنی لازم برای تقویت مغز

تمام مزیت‌ها و موارد بیان شده برای تقویت مغز توسط ورزش مربوط به یک ورزش منظم و سبک است. ورزش‌های حرفه‌ای روند خاص خود را داشته و برنامه ریزی برای این افراد متفاوت نیز خواهد بود. اما موارد زیر می توانند مهم‌ترین فعالیت‌های ورزشی مناسب برای تقویت مغز باشند.
 
  • پیاده روی منظم
در اکثر مطالعاتی که برای تأثیر فعالیت بدنی بر روی مغز انجام یافته است، فعالیت بدنی در نظر گرفته برای داوطلبین تنها یک پیاده روی ساده روزانه بوده است. تأثیر این فعالیت بدنی منظم روی مغز در دراز مدت بسیار عالی خواهد بود. رعایت نکات زیر می تواند نتیجه بهتری از یک پیاده روی برای هر شخص به دنبال داشته باشد.

120 تا 150 دقیقه پیاده روی در هر هفته در طی 4 یا 5 جلسه 30 دقیقه‌ای می تواند فعالیت مغزی افراد را بهبود بخشد. پیاده روی سریع به طوری که ضربان قلب در طی این فعالیت به مرور افزایش یابد. دویدن آهسته نیز تأثیر بسیار زیادی روی فعالیت مغز خواهد داشت. آهسته دویدن به مرور می تواند سرعت عکس -العمل مغز را در موارد مختلف افزایش دهد. اگر 30 دقیقه پیاده روی یا دویدن آهسته برای شما زیاد بود، می توانید آن را در شروع به 10 دقیقه کاهش دهید. [3]
  • انجام تمرینات هوازی منظم
در شرایطی که پیاده روی و دویدن آهسته برای شما مقدور بوده و از نظر بدنی شرایط انجام آنها را نداشته باشید، می توانید از ورزش‌ها و تمرینات هوازی به عنوان یک جایگزین عالی استفاده نمایید. ورزش‌های هوازی زیر تأثیر شگرفی روی مغز ایجاد می نمایند: [3]
  • شنا
  • پله نوردی
  • بازی‌های ورزشی
  • ایروبیک درون آب
  • دوچرخه سواری
  • دستگاه‌های ورزشی مانند تردمیل
پی نوشتها
  1. www.nytimes.com
  2. www.dana.org
  3. www.fardanews.com