عید نوروز نزدیک است و برخی از آداب عید نوروز مانند خانه‌تکانی، دیدوبازدید، توزیع شیرینی و شکلات بین مردم از آداب حسنه اسلام به‌حساب می‌رود و باید در این عید باستانی آداب‌ورسوم خود را به‌گونه‌ای برپا کنیم که هماهنگ بافرهنگ اسلامی باشد تا برخی رسوم غلط از بین برود.
 
نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین‌ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به‌جامانده از دوران ایران باستان است. نوروز در هر کشوری دارای آداب‌ورسومی متفاوت است اما آن چیزی که در تمام کشورها مشترک است بحث نو شدن و آمدن سال جدید است. به همین دلیل در تمام آئین‌ها آدابی از نو شدن و نو کردن خود و محل زندگی وجود دارد که نشان از تازگی را می‌رساند.
 
از همین رو خبرنگار ما در خصوص نوروز با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید جواد نورموسوی محقق و پژوهشگر و مبلغ بین‌المللی گفتگویی را انجام داده است.
 

راسخون: عید را از منظر روایات تعریف می‌کنید؟

عید به معنی جشن، روز جشن و هرروزی که در آن یادبودی از خوشی و شادی برای مردم باشد.

 ما ایرانیان سه عید داریم؛ عید اوّل ما عید اسلامی است که مسلمانان دیگر هم دارند مثل عید فطر و عید قربان که در این دو عید نماز عید هم خوانده می‌شود و باید عید مبعث را به آن اضافه کرد که نماز ندارد. عید دوم، عید مذهبی است که همان عیدهایی است که شیعه دارد و عمده این عیدها، عید غدیر خم و نیمه شعبان است. همه اعیاد مذهبی، مهم است اما عید غدیر و میلاد باسعادت حضرت ولی‌عصر (عج) اهمیت خاصی دارد.
 
عید سوم ما ایرانی‌ها، عید نوروز هست که یک عید ملی است. به‌غیراز کشور ایران کشورهای دیگر همچون افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان این عید را عید ملی می‌دانند.
امروز از هر ایرانی، یا هرکسی با هر ملیتی که متأثر از فرهنگ ایرانی باشد؛ تاجیک، افغانی، پاکستانی، اُزبک، قزاق، ترک، کرد، عراقی و... بپرسید «نوروز» چیست، بلافاصله پاسخ خواهید داد نوروز عید بزرگ است که در اوّل سال شمسی یا اوّل بهار برگزار می‌شود و درباره آداب و بایسته‌های جشن نوروز هم هر یک توضیحاتی خواهند داد که تفاوت چندانی با جواب دیگران نخواهد داشت.
 
امّا خوب است بدانیم که «نوروز» در دوران باستان به هنگام آغاز فصل گرما یعنی تابستان برگزار می‌شد، چون اوّل سال را تابستان می‌دانستند و از طرفی ایرانیان آن زمان چهارفصل را نمی‌شناختند بلکه سال را به دونیمه تقسیم می‌کردند که نیمه اوّلش با نوروز آغاز می‌شد و نیمه دیگرش با «مهرگان» که سرآغاز فصل سرما یا «زمستان» بود.
 
راسخون: به برنامه‌های اسلامی در نوروز اشاره می‌کنید.
غیر از نام، زمان و پیوستگی‌های نوروز با طبیعت که جلوه‌ای از ذوق لطیف نیاکان ماست و گذشته از آدابی نظیر پختن غذاهای مخصوص، پرداختن به پاکیزگی تن و محیط زندگی، اهمیت دادن به آب روان «که از دوران باستان عنصری مقدس شمرده می‌شد» چیدن «هفت‌سین» که می‌گویند هفت شین بوده و آخر کار دادن هدایا، در حال حاضر رسومی همراه مراسم نوروزی هست که قطعاً «جدید» تلقی می‌شود و در دوران باستان دست‌کم به‌صورت فعلی معمول نبوده است.
 
حتی همان هدایایی که ردوبدل می‌شود تغییر جهت داده، زیرا در ادوار پیش اسلام و سده‌های نخستین اسلامی، هدیه نوروزی از جانب «رعیت» به شاه یا خلیفه تقدیم می‌گشت و امروز این بزرگ‌ترها هستند که به کوچک‌ترها و زیردستان هدیه و به‌اصطلاح «عیدی» می‌دهند و همین امر، نشان تأثیر فرهنگ اسلامی و قرآنی دریک سنت دیرینه ایرانی است.
 
البته تحولات دیگری هم تحت تأثیر فرهنگ اسلام در آداب برگزاری جشن نوروزی حاصل‌شده است مانند حضور قرآن به‌صورت ثابت و گسترده در سفره هفت‌سین و خواندن آن در هنگام تحویل سال و قرار دادن پول عیدی در قرآن؛ اجتماع در مکان‌های مذهبی مانند حرم، مساجد و... برای انجام برخی آداب تحویل سال؛ خواندن دعای تحویل سال؛ رفتن به دیدار سادات و علما برای عرض تبریک؛ دادن لباس نو و گوشت و... به نیازمندان و فقرا؛ صله‌رحم و...
 
راسخون: خوبی‌ها و بدی‌های عید نوروز چیست؟
 عید نوروز امتیازات و خصوصیت‌هایی دارد که در اسلام خیلی پسندیده است.
یکی از این خصوصیات نظافت در عید نوروز است. مردم لباس نومی پوشند، حمام می‌روند که اسلام می‌گوید: «اَلنَّظافَتُ مِنَ الْاِیمَان.»
دین ما تأکید دارد وقتی می‌خواهی به مسجد بروی، در اجتماع وارد شوی، نظیف باش، دندان‌هایت را مسواک بزن، لباس نو بپوش، عطر بزن، اگر عرق پا یا بدنت بو می‌دهد رفع کن و بالاخره تمیز وارد اجتماع شو.
 
خانه‌تکانی در عید نوروز وجود دارد، کار خوب و پسندیده‌ای است؛ که خانم‌ها در سال به‌یک‌بار قناعت نکنند. در روایات می‌خوانیم وجود تارعنکبوت در سقف، آشغال در زیر فرش، چرکین بودن حیاط و سالن خانه موجب فقر می‌شود. رحمت خدا از این خانه برداشته می‌شود. ازاین‌رو اسلام با عید نوروز موافق است زیرا مردم بیشتر به نظافت خانه، فرزند و خودشان می‌پردازند.
 
از خصوصیت‌های دیگر نوروز می‌توان به رفت‌وآمدها اشاره کرد که در نوروز انجام می‌شود. اسلام این کار را بسیار دوست دارد. پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «اَلمُؤمِنُ یَالَفُ وَیوُلَفُ وَلاخَیرَ فِی مَن لا یَالَف وَلا یُولَف» مسلمان کسی است که رفت‌وآمد با دیگران دارد و مسلمان کسی است که او مردم را دوست می‌دارد و هم مردم او را دوست دارند. هم رفت دارد وهم آمد.
 
رفت‌وآمد با همسایه‌ها، با دوستان و بخصوص با خویشاوندان، بسیار مطلوب است. قطع رحم گناه بزرگی است به حدی که قرآن کریم کسی را که قطع رحم کند لعنت می‌کند. هیچ عیدی زشت نیست بلکه انسان‌ها با رفتارهای خود آن را زشت و قبیح می‌کنند.
 
عید نوروز بعضی از مردم مانند عید کودکان است، یعنی از عید فقط لباس‌های رنگارنگ و نو را می‌بینند و معنای اصلی عید را نمی‌دانند. برخی دیگر نیز عیدشان فقط خوردن و آشامیدن است. آن‌ها تنها تصوری که از عید دارند، سفره‌های رنگین غذا، شیرینی و آجیل و خوش‌گذرانی است. عده‌ای هم عید را جواز بی‌بندوباری و عیاشی می‌دانند و قهقهه‌های مستانه و برخی معاصی را نشانه برگزاری عید تلقی می‌کنند.
 
 در این ایام رعایت محرم و نامحرم را بکنیم. چون شب‌ها، شب‌های شادی است ممکن است به خاطر سرگرمی پدران و مادران در این ایام، دختران و پسران جوان به دور از چشم آنان، ارتباط نامشروع پیدا کنند و مبنای انحراف فکری و جنسی از همین‌جا شروع شود و گاه مشاهده می‌کنیم که بعد از ایام تعطیلات نوروز تغییر رفتار و گفتار را در جوانان پدید می‌آید.
 
نحوه آرایش و لباس زنان، زمینه هوس و تحریک برای مردان را ایجاد می‌کند. خانم‌ها باید خیلی مواظب خود باشند تا زمینه گناه را فراهم نکند. البته این مسائل باید همیشه رعایت شود و مختص ایام نوروز نباشد.
 
راسخون: اعمال عید نوروز از منظر روایات و اهل‌بیت (ع) چیست؟
 در ایام خواندن دعای فرج امام زمان و خواندن سوره‌های دخان، روم، انسان و یس بسیار خوب است.
از روایت فهمیده می‌شود که ائمه اطهار (ع) این عید را نه‌تنها رد نکرده‌اند بلکه تائید هم نموده‌اند. مرحوم شیخ عباس قمی از امام صادق (ع) چنین نقل می‌کند: آن حضرت به مُعلی بن خُنیس فرمود: وقتی عید نوروز شد، غسل کن، لباس نو بپوش، خضاب کن، حمام برو، بوی خوش استفاده کن. بعد می‌فرماید، مستحب است روزه بگیرید و بعد از نماز ظهر و عصر چهار رکعت نماز بخوان، دوتا دورکعتی. در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم ده مرتبه سوره کافرون، در رکعت سوم ده مرتبه سوره اخلاص و در رکعت چهارم ده مرتبه سوره فلق و ده مرتبه سوره ناس.
 
بعد دعایی نقل می‌کند که جزء نماز نیست و می‌توان در سجده و غیر سجده خواند. این دعا عبارتی دارد که می‌فرماید: «فضلة و کرمته» یعنی خدایا این عید را تو فضیلت دادی و تو بزرگ شمردی؛ معلوم می‌شود که امامان معصوم (ع) این عید را به نام عید ملی تائید کرده‌اند.
 
شاید تأکید ائمه (ع) برای دلیل دیگری باشد در بعضی از روایات دارد که عید غدیر با عید نوروز مصادف بوده است یعنی روزی که پیامبر اکرم (ص) امیرالمؤمنین را به خلافت منصوب کردند با عید نوروز مصادف بوده است. عید نوروز نیز چون دیگر اعیاد اسلامی با نزول برکات و آیات الهی همراه بوده است. تأکید بر قرائت سوره‌های کافرون، توحید، معوذتین نیز می‌تواند اشاره به درخواست دفع انواع شر و بدی‌ها داشته باشد.