نمایه توده بدنی (BMI) چیست ؟

 
BMI یا نمایه توده بدنی بیشتر از ۳۰ به چه معناست ؟
نمایه توده بدنی ۳۰ به معنای چاقی است. یعنی فرد از مرحله اضافه وزن عبور کرده و به مرحله چاقی رسیده است. چاقی مرحله خطرناکی است و می تواند با بیماری های قلبی عروقی، دیابت، بیماری های تنفسی، دردهای استخوانی و مفاصل از جمله پادرد و کمردرد و مشکلات متعدد دیگر همراه شود، بنابراین توصیه می شود افرادی که BMI بالایی دارند حتما تحت نظر متخصص تغذیه قرار بگیرند و با گرفتن رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی کافی، وزن خود را کاهش دهند.

همچنین این افراد بهتر است با مراجعه به متخصص داخلی یا غدد از نظر ابتلا به بیماریهای مختلف مورد بررسی قرار بگیرند.
 
آیا لاغری بیش از حد هم می تواند برای بدن مضر باشد؟
ابتدا باید مشخص شود فردی که ادعا می کند لاغر است براساس نمایه توده بدنی، قد و جنسیتش واقعا در محدوده لاغری قرار دارد یا نه؟ وقتی این ادعا ثابت شد، بررسی می کنیم آیا بیماری خاصی در فرد وجود دارد یا نه و آیا فرد به تازگی دچار کاهش وزن شده یا نه؟

بررسی این موضوع برای ما اهمیت بسیاری دارد، مثلا ممکن است فردی بگوید من بدون اینکه رژیم غذایی بگیرم در ۶ ماه گذشته ۵ درصد یا بیشتر از وزن بدنم کاهش پیدا کرده، در حالی که ممکن است فرد لاغر دیگری بگوید وزن من در چند سال اخیر تغییر چندانی نکرده است. این دو فرد از نظر ما یکسان نیستند و تشخیص های مختلفی می توان برای هر یک از آنها گذاشت.

فردی که به تازگی و در چند ماه گذشته بدون گرفتن رژیم غذایی دچار کاهش وزن شده می تواند بیماری های جدی را برای ما مطرح کند و باید حتما از این نظر مورد بررسی قرار بگیرد. از جمله این بیماری ها می توان به پرکاری تیروئید، دیابت کنترل نشده، نارسایی غده فوق کلیوی یاغده آدرنال، بیماریهای غده هیپوفیز، بیماریهای التهابی دستگاه گوارش، سوء جذب، بیماری های مزمن کبدی، کلیوی، سوء تغذیه، افسردگی، اضطراب و بسیاری از بیماریهای دیگر اشاره کرد.

تقریبا هر بیماری عفونی مزمن یا هر بیماری التهابی مزمن در بدن و گاهی هم بدخیمی ها می توانند کاهش وزن به دنبال داشته باشند. بنابراین ما باید این بیماری ها را در فرد بررسی کنیم تا متوجه شویم علت کاهش وزن وی به این دلایل بوده یا نه.

مشکلی که ما عمدتا در بیماران با لاغری مفرط می بینیم، بدون اینکه به تازگی دچار کاهش وزن شده باشند، سوء تغذیه است. متاسفانه بسیاری از این گروه خوب غذا نمی خورند و زمینه این سوء تغذیه و بی اشتهایی، معمولا استرس و اضطراب و گاهی هم افسردگی است. به عبارت دیگر این افراد دچار بی اشتهایی عصبی هستند.

بی اشتهایی سبب می شود آثار سوء تغذیه در بدن ایجاد شود که مهم ترین آنها شامل کمبود آهن، کمبود کلسیم و ویتامین D و به دنبال آن نرمی استخوان و غیره است که همه اینها چرخه معیوبی تشکیل میدهند و دائم باعث تشدید یکدیگر می شوند بنابراین افرادی که دچار لاغری مزمن هستند، بهتر است برای بررسی و افزایش وزن حتما به متخصص تغذیه یا متخصص داخلی مراجعه کنند تا اگر بیماری خاصی دارند، تشخیص داده شده و هر چه سریع تر درمان شوند.
 
آیا فرمول خاصی برای اینکه بدانیم چاق هستیم یا نه وجود دارد؟
بهترین روش برای درمان چاقی کدام است؟ آیا می توان با انجام عمل جراحی به تنهایی چاقی را درمان کرد؟

همانطور که گفتیم چاقی براساس توده چربی بدن تعریف می شود. هرچه توده چربی بدن از حد مشخصی بیشتر شود، درجات چاقی نیز مشخص تر شده و بر آن اساس طبقه بندی خواهد شد. به عبارت دیگر، قبل از اینکه فردی وارد مرحله چاقی شود، دچار اضافه وزن بوده و بعد به تدریج چاقی درجه ۱، درجه ۲ و درجه ۳ یا چاقی مرضی پیش خواهد آمد.

توده چربی براساس نمایه توده بدنی یا BMI تعریف می شود و از راه تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر مجذور قدش به متر به دست می آید. عددی که به دست می آید، نشانگر میزان توده چربی بدن است. هرچه این عدد بیشتر باشد توده چربی بدن بیشتر و درجه چاقی بالاتر است. میزان طبیعی نمایه توده بدنی یا BMI بین ۲۰ تا ۲۵ است. بنابراین اگر BMIفردی کمتر از ۲۰ باشد، لاغر تعریف می شود و توده چربی بدنش کمتر از حد طبیعی است. اگر BMI بین ۲۵ تا ۳۰ باشد، فرد دچار اضافه است، ۳۰ تا ۳۵ نشانه چاقی درجه ۱، ۳۵ تا ۴۰ چاقی درجه ۲ و بالای ۴۰ نشانگر چاقی مرضی یا چاقی درجه ۳ است.

تعیین BMI و درجه چاقی برای پزشکان و متخصصان تغذیه به این علت اهمیت دارد که نحوه درمان را مشخص می کند، مثلا فردی که به چاقی مرضی یا چاقی درجه ۳ مبتلاست، ممکن است به برخی درمانهای اورژانس و خاص نیاز داشته باشد زیرا اغلب این افراد از رژیم های غذایی معمول و درمان های رایج پاسخ نمی گیرند و مجبورند سراغ عمل های جراحی خاصی بروند حتی در چاقی درجه ۲ هم اگر فردی به عوارض چاقی یا بیماریهای ناشی از چاقی مثل دیابت مبتلا شده باشد، ممکن است داوطلب مناسبی برای عمل جراحی بای پس معده در نظر گرفته شود اما افرادی که نمایه توده بدنی شان بین ۲۵ تا ۳۰ است و اضافه وزن دارند معمولا با اصلاح شیوه زندگی، تغییر رژیم غذایی نامناسب و افزایش فعالیتهای بدنی می توانند در کاهش وزن موفق باشند و به دارو درمانی یا عمل های جراحی روی دستگاه گوارش نیازی نخواهند داشت.
 
سخن پایانی
در پایان ، ذکر این نکته الزامی است که در درمان نمایه توده بدنی بالا ما انتظار نداریم فرد به وزن ایده آلش برسد. در واقع، ما در درمان چاقی ، ایده آل گرانیستیم زیرا اگر فردی فقط بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش وزن داشته باشد، به هدف درمانی خود می رسد و بسیاری از بیماریها خود به خود بهتر خواهند شد.

به طور مثال، اگر فرد چاقی که به دیابت مبتلا شده، فقط ۷ درصد از وزنش را کاهش دهد، می تواند در کنترل دیابت و عوارض ناشی از آن کاملا موفق باشد؛ یعنی اگر فردی ۱۰۰ کیلوگرم وزن و ۱۷۰ سانتی متر قد داشته باشد، لازم نیست حتما با درمان هایی که انجام می دهد به وزن ایده آلش که ۷۰ تا ۷۵ کیلوگرم است، برسد.

اگر چنین فردی ۱۰ کیلوگرم از وزنش را کم کند به کاهش عوارض ناشی از چاقی مانند کبد چرب، پرفشاری خون، دیابت، سنگهای صفراوی، آرتروز و خطر ایجاد انواع سرطان ها کمک بسیار بزرگی خواهد کرد.


منبع: سایت راستینه