نقش ارزش‌ها در سلامت روان

طبق تحقیقات انجام شده، عامل پیدایش بسیاری از ناسازگاری‌ها و نابهنجاری‌های روانی، تضادهای ارزشی و عدم استقرار یك نظام ارزشی سازمان یافته در فرد ذكر شده است.
اسلام ویژگی های شخصیت نابهنجار و بیمار و به تعبیر اسلامی « فی قلوبهم مرض » را در بعد عقیدتی ، عاطفی ، عقلانی، شناختی و خصوصیات بدنی بیان كرده است.
یكی از شرایط لازم جهت دست یابی به سلامت روان، برخورداری از یك نظام ارزشی منسجم است.
دراین مقاله به تعریف سلامت روانی و به هفت ملاک داشتن روانی سالم از نظر ونتیز اشاره می کنیم.
در آستانه قرن بیست و یكم، انسان مضطرب، افسرده و بحران زده عصر حاضر، بیش از هر زمان دیگری خود را درگیر سؤال هایی اساسی می یابد. می توان بر این نكته تأكید كرد كه ارزش ها ،اساس و بنیان یكپارچگی شخصیت سالمند. در حقیقت، ارزش ها، سازمان دهنده های اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشدیافته به شمار می روند و سلامت روان، بی تردید، محصول چنین شخصیتی است. با توجه به روابط موجود بین ارزش ها و سلامت روان، معیارهای سلامت و بیماری روانی از دیدگاه اسلام مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
اما پیش از این، تعریفی از سلامت روانی ضروری به نظر می رسد:

تعریف «سلامت روان»

تاكنون تعاریف متعددی از «سلامت روان» ارائه شده كه همگی بر اهمیت تمامیت و یكپارچگی شخصیت تأكید ورزیده اند. گلدشتاین، سلامت روانی را تعادل بین اعضا و محیط در رسیدن به خود شكوفایی می داند. چاهن نیز سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روان شناختی تعبیر می كند كه عبارت است از حداكثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردی و اجتماعی كه شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود و دیگران می شود. در سال های اخیر، انجمن كانادایی بهداشت روانی، «سلامت روانی» را در سه بخش تعریف كرده است:

بخش اول:

بازخوردهای مربوط به «خود» شامل تسلط بر هیجان های خود؛ آگاهی از ضعف های خود و رضایت از خوشی های خود.

بخش دوم:

بازخوردهای مربوط به دیگران شامل علاقه به دوستی های طولانی و صمیمی؛ احساس تعلق به یك گروه و احساس مسؤولیت در مقابل محیط انسانی و مادی.

بخش سوم:

بازخوردهای مربوط به زندگی شامل پذیرش مسؤولیت ها؛ ذوق توسعه امكانات و علایق خود؛ توانایی اخذ تصمیم‌های شخصی و ذوق خوب كار كردن.
چاهن به ذكر پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان مبادرت ورزیده است:

1- حس مسؤولیت پذیری:

كسی كه دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده و در جهت ارضای خواسته‌ها و ایجاد آسایش آنان می‌كوشد.

2- حس اعتماد به خود:

كسی كه واجد سلامت روانی است، به خود و توانایی هایش اعتماد دارد و مشكلات را پدیده ای مقطعی می انگارد كه حل شدنی است. از این رو، موانع، خدشه ای به روحیه او وارد نمی سازد.

3- هدف مداری:

به فردی اشاره دارد كه واجد مفهوم روشنی از آرمان های زندگی است و از این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دست یابی به این اهداف هدایت می كند.

4- ارزش های شخصی:

چنین فردی در زندگی خود، از فلسفه ای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است كه به سعادت و شادكامی خود یا اطرافیانش می انجامد و خواهان افزایش مشاركت اجتماعی است.

5- فردیت و یگانگی:

كسی كه دارای سلامت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران می شناسد و می كوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد، به گونه ای كه نه همنوایی كور و ناهشیارانه با خواسته ها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروك می شود.

ملاك‌های سلامت روان

ونتیز سلامت روان را وابسته به هفت ملاك می داند كه عبارتند از:
1- رفتار اجتماعی مناسب؛
2- رهایی از نگرانی و گناه؛
3 - فقدان بیماری روانی؛
4 - كفایت فردی و خودمهارگری؛
5 - خویشتن پذیری و خودشكوفایی؛
6 - توحیدیافتگی و سازماندهی شخصیت؛
7 -گشاده نگری و انعطاف پذیری
منبع:www.hegmataneh.org
/س