مصرف روزانه سبزیجات ضامن سلامتی شخص می باشد. مصرف سبزیجات از بروز بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و چاقی پیشگیری می نماید. مقدار سبزیجات مورد نیاز بدن با توجه به هرم راهنمایی غذایی به طور کلی روزانه 200 گرم می باشد که این مقدار برای سالمندان بالای هفتاد سال و نوجوانان و کودکان کمتر است.

بر اساس تحقیقات جدید رنگ سبزیجات در طبقه بندی خواص آنان نقش دارد از این رو مصرف سبزیجات با رنگهای متنوع برای سلامت توصیه می گردد. در واقع رنگها در سبزیجات بر خواص منحصر بفرد آنها اشاره دارد. مصرف سبزیجات با رنگ های متفاوت امکان بدست آوردن بالاترین نتیجه را برای شخص ممکن می سازد و سیستم ایمنی بدن را قوی تر می سازد و موجب طول عمر بیشتر شخص می گردد.1

شاید این گونه در ذهن شما جا افتاده باشد که مصرف میوه ها و سبزیجات به صورت خام سودمندتر است.اما برای برخی از ما مصرف مواد غذایی خام ممکن است امکان پذیر نبوده و یا چندان راحت نباشد. از این رو، آگاهی از این مساله که همه سبزیجات هنگامی که خام هستند لزوما سالم‌تر نیستند می تواند امیدوارکننده باشد. در ادامه با برخی سبزیجات که پس از پخته شدن ارزش غذایی بیشتری پیدا می کنند بیشتر آشنا می شویم.


کدو تنبل و دیگر کدوهای زمستانی

کدو تنبل خام برای بسیاری از مردم جهان یک جز اصلی از فهرست غذایی آنها را شامل نمی شود. اما اگر فکر می کنید کدو تنبل و دیگر کدوهای زمستانی در حالت خام از مواد مغذی بیشتری برخوردار هستند، بهتر است این ذهنیت را تغییر دهید. کدو تنبل پخته دارای تمامی آنتی اکسیدان های فوق العاده مانند بتا کاروتن است که پس از حرارت دیدن جذب آنها آسان‌تر نیز می شود.


مارچوبه

مارچوبه در حالت خام نیز استفاده می شود اما پختن آن به شکستن دیواره های سلولی ضخیم کمک می کند که این کار برای بدن دشوار است و بر همین اساس، جذب مواد مغذی موجود در مارچوبه مانند ویتامین های A، C، و E، و فولات تسهیل می شود. پختن مارچوبه موجب می شود تا آنتی اکسیدان ها به ویژه اسید فرولیک بیشتر در دسترس باشند.


گوجه فرنگی

پخت گوجه فرنگی موجب می شود تا آنتی اکسیدان قدرتمند لیکوپن موجود در آن آزاد شود. مصرف بالای لیکوپن با کاهش خطر ابتلا به سرطان و حملات قلبی در ارتباط است. پخت گوجه فرنگی موجب شکستن دیواره های سلولی و آزاد شدن لیکوپن می شود که بدن از دریافت آن سود می برد. البته پختن گوجه فرنگی می تواند به کاهش محتوای ویتامین C این محصول منجر شود اما با مصرف منابع دیگر این ویتامین مانند میوه های خانواده مرکبات می توانید این مساله را جبران کنید.


هویج

هویج پخته دارای سطوح بالاتری از بتا کاروتن است. بتا کاروتن به گروهی از مواد آنتی اکسیدانی تعلق دارد که به نام کاروتنوئیدها شناخته می شوند و رنگ زرد، قرمز، و نارنجی را به میوه ها و سبزیجات می بخشند. بدن انسان بتا کاروتن را به ویتامین A تبدیل می کند که این ویتامین نقش مهمی در سلامت بینایی، تولید مثل، رشد استخوان و تنظیم سیستم ایمنی بدن ایفا می کند.


قارچ

گوارش قارچ های خام اساسا به سختی صورت می گیرد. افزون بر این، حرارت دادن به قارچ موجب آزاد شدن مواد مغذی موجود در آن می شود که از آن جمله می توان به پروتئین، ویتامین های B، و مواد معدنی و همچنین طیف گسترده ای از ترکیبات که در دیگر مواد غذایی یافت نمی شوند، اشاره کرد. در سنت آسیایی، قارچ هم به عنوان یک ماده غذایی و هم یک دارو در نظر گرفته شده زیرا آنها می توانند از طریق تقویت سیستم ایمنی به پشتیبانی از سدهای دفاعی طبیعی بدن کمک کنند.


اسفناج

فولات، ویتامین C، نیاسین، ریبوفلاوین، و پتاسیم در اسفناج خام فراوان‌تر هستند اما با پختن آن بر میزان ویتامین A، ویتامین E، پروتئین، فیبر، روی، تیامین، کلسیم، و آهن دریافتی افزوده می شود و همچنین کارتنوئیدهایی مانند بتا کاروتن، لوتئین، و زیگزانتین در اسفناج پخته هر چه بیشتر قابل جذب می شوند.2


جوانه ها

دانه گیاهان برای جوانه زدن نیاز به محیط گرم ومرطوب دارد اما این محیط از طرفی شرایط مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌هایی مانند اشرشیاکولی، سالمونلا و لیستریانیز خواهد بود. از این رو مصرف جوانه گیاهان به شکل خام توصیه نمی‌شود. این نکته به خصوص در مورد جوانه سویا اهمیت بیشتر پیدا می‌کند زیرا علاوه بر باکتری‌ها، ترکیبات سمی نیز دارد. بنابراین بهترین توصیه این است که برای حفظ ارزش تغذیه‌‎ای جوانه‌ها آنها را بخارپز کنید تا باکتری‌ها از بین بروند.


بادمجان

بادمجان خام حاوی سولانین، همان ترکیب سمی موجود در قسمت‌های سبز سیب زمینی است. حتی این مقدار در بادمجان‌‎های نارس بیشتر از انواع رسیده است. علاوه بر مسمومیت‌های غذایی از بروز حساسیت‌های غذایی ناشی از بادمجان خام نیز نباید غافل شد. خوشبختانه ترکیبات سمی بادمجان تحت تاثیر حرارت کاملا از بین می‌روند. بادمجان سرخ شده رایج‌ترین روش طبخ است اما به دلیل جذب مقدار زیاد روغن، بهتر است کبابی کردن جایگزین شود.


لوبیا سبز

لوبیا سبز را هرگز نباید خام خورد زیرا غلاف و دانه‌های آن حاوی ترکیبی به نام فازولین است که سم طبیعی محسوب می‌شود. فازولین جزو گروه لکتین‌ها، نوعی از گلیکو پروتئین‌هاست که می‌تواند به گلوسیدها متصل شوند، در نتیجه این فرآیند، گلبول‌های قرمز جمع می‌شوند و زمینه ساز گرفتگی عروق خواهند شد. به علاوه این پروتئین‌ها می‌توانند به پرزهای روده بچسبند و عملکرد آنها را به طور جدی مختل کنند. علائم این نوع مسمومیت معمولا ۱ تا ۳ ساعت پس از جذب و به شکل حالت تهوع بروز می‌کند، حتی در مقدار بالا سم موجود در لوبیا عامل گرفتگی عضلات معده، حالت تهوع شدید، اسهال همراه با خون، لرز و گرفتگی عضلانی خواهد بود که در مورد کودکان باید بیشتر مراقب بود. طی روند پخت این پروتئین‌ها تجزیه می‌شوند و نیاز به حداقل ۱۵ دقیق پخت در دمای ۷۵ درجه سانتیگراد دارند. از آنجا که این ترکیبات کاملا از بین می‌روند و در آبی که لوبیا در آن می‌جوشد، پخش نمی‌شوند نگرانی در مورد مصرف لوبیا همراه آب نیست.


ریواس

اگر قصد خوردن ریواس خام را دارید، نباید افراط به خرج دهید. ساقه قرمز سبز ریواس حاوی مقدار زیادی اسید اگزالیک است که می‌تواند عامل مسمومیت‌های غذایی شود. همچنین در این باره باید توجه کرد اسید اگزالیک به مولکول‌های کلسیم متصل می‌شود و زمینه ساز تشکیل رسوبات در کلیه‌ها ومجاری ادراری خواهد شد. حالت اسیدی آن نیز به مینای دندان آسیب می‌رساند اما پختن ریواس بخش قابل توجهی از این ترکیب مضر را از بین می‌برد. بهتر است آبی که ریواس درون آن پخته شده مصرف نشود.


سبزیجات چلیپایی

سبزیجاتی مثل انواع کلم، شلغم و ترب سرشار از ترکیباتی به نام گلوکوزینالات هستند که می‌تواند زمینه ساز کم‌کاری تیروئید شود. اما طبخ این سیزیجات روش موثری برای مقابله با این تاثیر ناخوشایند و عوارض آن مثل خستگی، افزایش وزن، خشکی موها و غیره است.3


پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.jadidtarin.com
3.www.hamshahrionline.ir