همه چیز درباره خشونت خانگی

تعریف خشونت خانگی

خشونت خانگی دربرگیرنده هر نوع خشونتی است که در حیطه خانواده و زندگی خصوصی افراد رخ می‌دهد. خشونت خانگی در میان افرادی واقع می­‌شود که به‌سبب ارتباطات خونی، خانوادگی یا قانونی با یکدیگر روابط صمیمی و پیوندهای عمیق دارند. اگرچه در تعریف عام از این لغت، خشونت خانگی می­‌تواند مردان را هم در بر گیرد، اما به‌دلایل اجتماعی ـ تاریخی که در اینجا مجال طرح آن­ها نیست، خشونت خانگی عموما در مورد زنان و دختران مطرح می­‌شود.

خشونت خانگی در مورد کودکان نیز مطرح است ولی چون مبحث کودک‌ آزاری به‌طور جداگانه یک آسیب اجتماعی بسیار مهم برای جوامع محسوب می­‌شود و مسائل حقوقی ویژۀ خود را دارد، موضوع این مقاله حول محور خشونت خانگی علیه زنان و دختران خواهد بود.1
 

زنان و خشونت‌هایی که در معرض آن قرار دارند

«سازمان ملل متحد» خشونت علیه زنان را اعمال هر گونه رفتار یا گفتار آزاردهنده از سوی مردان یا زنان که سبب آسیب‌های فیزیکی، جنسی، ذهنی یا رنج زنان شود، تعریف می‌کند و بر اساس آن استفاده از کلمات توهین‌آمیز و تحقیرکننده، استفاده از عبارات تهدیدآمیز، فریادکشیدن، رفتار‌های کنترل‌کننده، کتک‌زدن، اعمال زور برای برقراری رابطه جنسی و عاطفی، آسیب‌زدن به دستگاه تناسلی، ختنه‌کردن و تجاوز جنسی از جمله رفتار‌های خشونت‌آمیز هستند.
 

خشونت فیزیکی

خشونتی است که زنان را بدون در نظرگرفتن میزان تحصیلات‌شان، نژاد و وضعیت خانوادگی‌شان تهدید می‌کند. خشونت فیزیکی به شکل‌های مختلفی همچون آزار و اذیت جسمانی، ضرب و جرح، کشیدن مو، سوزاندن، گرفتن و بستن، زندانی‌کردن، اخراج از خانه، کتک‌کاری مفصل، محروم‌کردن از غذا، سیلی، لگد و مشت‌زدن، کشیدن و هل‌دادن، محکم کوبیدن در، به هم زدن سفره و میز غذا و شکستن اشیای منزل نمود می‌یابد.
 

خشونت روانی و کلامی

خشونتی است که هم در خانه و هم بیرون از آن می‌تواند وجود داشته باشد؛ خشونتی که با دشنام و به کار بردن کلمات رکیک، بهانه‌گیری‌های پی‌درپی، داد و فریاد و بداخلاقی، بی‌احترامی، رفتار آمرانه و تحکم‌آمیز و دستوردادن‌های پی‌درپی، تهدید به آزار یا کشتن، تحقیر زن، قهر و صحبت‌نکردن و ممنوعیت ملاقات با دوستان اعمال می‌شود.
 

خشونت اقتصادی

ندادن خرجی، سوءاستفاده مالی از زن و صدمه‌زدن به وسایل مورد علاقه او از جمله موارد خشونت اقتصادی علیه زنان برشمرده می‌شوند؛ به طوری که در مواردی زنان حتی حق دخل و تصرف در اموال خود را هم ندارند.
 

خشونت جنسی

این خشونت در محیط خانه می‌تواند به شکل استفاده قهرآمیز، بدون رضایت زن، اجبار در روابط زناشویی غیر متعارف، عدم اجازه استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری ناخواسته و بی‌توجهی به نیاز‌های جنسی زن دیده شود. یکی از مسائل قابل تأمل این است که زنانی که از جانب همسران‌شان مورد خشونت قرار می‌گیرند، پنج برابر بیشتر از سایر زنان در معرض آسیب‌های روانی و خطر خودکشی و شش برابر بیشتر در معرض اختلالات روانی قرار دارند.2
 

راه های پیشگیری از خشونت خانگی

برای پیشگیری از خشونت خانگی راهکارهایی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
 

1. افزایش آگاهی عمومی

اولین نکته در پیشگیری از خشونت خانگی افزایش آگاهی از این مشکل و ایجاد هنجارهای اجتماعی است که خشونت را نفی می‌کنند. زمانی که مردم یک جامعه از وجود خشونت خانگی خبر نداشته و آسیب‌های آن را نشناسند، نمی‌توان به پیشگیری از خشونت‌های خانگی کمکی کرد.

خانواده‌ها باید در فرصت‌های مناسبی در مورد این موضوع با یکدیگر گفتگو کنند تا دیدگاه عموم نسبت به خشونت وسیع‌تر شده و حل مشکل نیز آسان‌تر شود.

فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی مهم‌ترین راه پیشگیری از خشونت است. در مدارس نیز باید آگاهی‌هایی به دانش آموزان در این مورد داده شود.
 

2. آموزش زوج ها

آموزش و افزایش آگاهی زن و مرد بهتر است قبل از ازدواج صورت بگیرد. آموزش مهارت‌های حل مسئله، روش‌های مذاکره، چگونگی ارتباط با همسر، احترام به همسر و توجه به نیازهای او می‌تواند از بروز مشکلات در آینده که منجر به خشم و خشونت خانگی می‌شود، جلوگیری کند. 

در مجموع لازم است کیفیت روابط زناشویی از همان ابتدا افزایش یابد. مسئله خشونت خانگی مانند دیگر آموزش‌های پیش از ازدواج باید مورد توجه قرار بگیرد.
 

3.آموزش کودکان

خانواده‌ها می‌توانند با رفتاری محبت آمیز و به دور از خشونت با فرزندان، آن‌ها را از رفتاری خشونت آمیز در آینده و در محیط خانواده حفظ کنند. چرا که مشخصا کودکان از پدر مادر خود الگو می‌گیرند. تجربه تلخ خشونت در کودکی مهم ترین عوامل بروز خشونت خانگی در بزرگسالی است.

حال کودکی را تصور کنید که پدر، مادر را بر سر مسائل متعدد کتک می‌زند. مسلما چنین کودکی از رفتار پدر خود الگوبرداری کرده و در تاثیر خود را نشان می‌دهد.

این تاثیر به شکل‌های مختلف قابل مشاهده است؛ برای مثال در بزرگسالی او نیز همسرش را کتک می‌زند و یا بر عکس با ظلم و کتک‌های همسرش کنار می‌آید.

بنابراین والدین باید سعی کنند مهارت‌های همدلی، دلسوزی، احترام به عقاید دیگران و کنترل خشم را در کودک خود افزایش دهند.3
 

راه های عملی کاهش خشونت خانگی

برای کاهش خشونت خانگی می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
 

1.مراجعه به مشاور

کمک گرفتن از یک مشاور با تجربه در زمینه درمان خشونت خانگی به شما تا حد زیادی کمک می‌کند تا از بروز این رفتار جلوگیری کنید. چه خود دچار این رفتار باشید و چه قربانی، روانشناس با طرح راهکارها و آموزش‌های مختلف شما را در این امر یاری می‌کند. مشاوره خانواده حتی می‌تواند برای انجام اقدامات قانونی به شما یاری برساند.
 

2. تغییر در محیط یا ترک محل

گاهی فرد در محیطی قرار می‌گیرد که وجود برخی عوامل مانند صدای بلند یا نور زیاد خود باعث تحریک و شدت گرفتن عصبانیت یا کم شدن سطح تحمل فرد می‌شود. در مواقع شلوغی اتاق، آشفتگی و نامرتب بودن وسایل زندگی باعث عصبی شدن و رفتار خشن می‌شود. در نتیجه خشونت و مشکلات خانوادگی بروز پیدا می‌کند.

اگر می‌خواهید رفتار خشونت آمیز خود را ترک کنید باید از عواملی که موجب تحریک خشم شما می‌شود دوری کنید. هنگامی که هیجانات عصبی به شما فشار می‌آورد محیط را ترک نمایید. خانواده‌ها نیز می‌توانند عوامل یا رفتارهایی را که باعث بروز خشونت می‌شوند از دسترس فرد خشن دور نگه دارند.
 

3. تغییر دیدگاه و مشورت

در بسیاری از مواقع تجمع افکار منفی و وسواس فکری باعث بروز خشونت می‌شود. در چنین مواقعی بهتر است به خود یادآوری ‌کنید که بروز خشونت چه پیامدها و پشیمانی‌هایی را برایتان به دنبال دارد. برخی افراد خود متوجه افکارشان نیستند؛ در این شرایط می‌توان این افکار را با افراد دیگر در میان گذاشت و از آنان مشورت گرفت. شناخت احساسات شاید به نظر ساده بیاید، اما در بسیاری از موارد افراد با قرار گرفتن در جلسات روانشناسی به این مهارت دست می‌یابند. 
 

4.یادگیری مهارت حل مسئله

گاهی علت خشم فرد، یک ظلم یا تهدید واقعی است و خشم، واکنشی طبیعی نسبت به آن می‌باشد. اما اگر فرد در این شرایط تسلیم خشم خود شود، ممکن است رفتارهایی انجام دهد که مشکل را پیچیده تر کند. در چنین شرایطی بهتر است راه حل مناسبی نیز برای مشکل خود بیابید. مهارت حل مسئله، یافتن بهترین راه حل برای چنین مشکل‌هایی را به افراد می‌آموزد.
 

5.بیان خشم به شیوه ای معقول

کاهش خشونت به این معنی نیست که فرد اصلا خشم خود را بروز ندهد، بلکه شامل بیان خشم به شیوه‌ای معقول و منطقی است. رفتار جراتمندانه، رفتاری است که فرد با آن می‌تواند بدون پرخاشگری، به دیگران نشان دهد که از آن‌ها رنجیده یا عصبانی شده و از آنان بخواهد که رفتار بهتری نشان بدهند. در واقع به جای بروز عصبانیت و کتک زدن می‌تواند خواسته و مشکل خود را و همچنین احساساتش را بیان کند. داشتن این مهارت حتی مانع از بروز جنون آنی نیز می‌شود.2

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.faradeed.ir
3.www.honarehzendegi.com