سردرد گردنی و علائم و درمان آن

سردرد گردنی چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟

سردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات طبی و اقتصادی–اجتماعی بشر از زمان‌های قدیم است. علل مختلفی در ایجاد سردرد دخیل هستند و با وجود پیشرفت‌های زیاد هنوز هم پاتوفیزیولوژی دقیق در بعضی موارد روشن نیست.
 
تاکنون انواع مختلفی از سردرد شرح داده شده است. شاید از شایع‌ترین آنها میگرن و سردرد تنشی باشد که حتی افراد عادی هم آشنایی هر چند مختصری در مورد آنها دارند.

هنگامی که ساختارهای مختلف موجود در ناحیه گردن مثل استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، اعصاب و عروق دچار آسیب یا اختلال می‌شوند می‌توانند سر درد ایجاد کنند‪.  وقتی سر و گردن به‌مدت طولانی در یک وضعیت نامناسب قرار می‌گیرند به ساختارهای گردنی نیروها فشارهای بیش از حد و نابجا وارد می‌شود

نمونه‌ای از این وضعیت‌های نامناسب سر و گردن در بعضی از افراد پشت میز نشین و برخی از کاربران رایانه دیده می‌شود که در آنها سر نسبت به گردن و شانه به سمت جلو متمایل می‌شود‪.

این وضعیت به جلو رفته سر می‌تواند مهره‌های بالایی گردن را فشرده کرده و اعصاب این ناحیه را تحریک کند و باعث ایجاد سردرد شود. چنین وضعیت‌های نامناسبی در طولانی مدت موجب سفتی و کوتاهی عضلات پس سر و پشت گردن می‌شوند و معمولا نقاطی به‌صورت گره یا باندهای سفت در داخل این عضلات به‌وجود می‌آیند که دردناک و حساس به لمس هستند‪.

این نقاط که به آنها «نقاط ماشه‌ای» گفته می‌شود می‌توانند باعث انتشار درد به نواحی سر و دست‌ها شوند.
 
چنین سردردهایی از پس سر و گردن شروع شده و تا جلوی سر پیش می‌روند. در معاینه افراد مبتلا به سردردهای با منشأ گردنی مشاهده می‌شود که دامنه حرکتی گردن محدودتر از حد طبیعی است. لذا این بیماران در گردن خود احساس سفتی دارند. قدرت و تحمل بعضی از عضلات گردن و کتف کاهش می‌یابد، ولی برخی از عضلات دچار گرفتگی و اسپاسم می‌شوند.1

علائم سردرد گردنی

احساس درد در یک سمت سر و یا صورت 

تشدید درد با حرکات سر و گردن و یا قرار گرفتن گردن در یک وضعیت خاص

خشکی ستون فقرات در ناحیه گردن

احساس درد در اطراف چشم 

دلایل و عوامل خطر

آرتروز گردن

آرتروز گردن نوعی بیماری تخریبی ستون فقرات است که به دلیل بروز تغییراتی در غضروف مفصلی در ناحیه گردن رخ داده و منجر به آسیب دیدگی بافت دیسک بین مهره ای و رباط های اطراف مهره ها می شود.

فتق دیسک گردن 

فتق دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که ماده ژلاتینی مانند درون دیسک به دلایلی همچون شکستگی و یا آسیب لایه خارجی دیسک به بیرون نشت کند.

آسیب ویپلش

آسیب ویپلش یا کشیدگی و رگ به رگ شدن گردن یکی از عارضه هایی است در اثر وارد شدن ضربه به گردن و اغلب در حین تصادفات رانندگی رخ می دهد.
این وضعیت که به دلیل تغییر شتاب حرکت سر و گردن حین تصادف رخ می دهد سبب ایجاد فلکشن_اکستنشن در ستون فقرات در ناحیه گردن می شود.

وارد شدن ضربه به گردن و در نتیجه آسیب دیدگی مهره ها و یا عضلات گردنی

کشیدگی عضلات ناحیه گردن

وضعیت نامناسب گزدن حین انجام فعالیت ها مانند خم کردن سر و گردن هنگام کار با گوشی تلفن همراه یا رایانه

 

وضعیت نامناسب گردن هنگام خواب به دلایلی همچون قرار دادن سر بر روی بالش نامناسب 2

تشخیص

تشخیص سردرد گردنی با بررسی سابقه‌ی دقیق پزشکی و معاینه جسمی و عصبی آغاز می‌شود. آزمایش‌های تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تصویربرداری با اشعه ایکس
ام آر آی
سی تی اسکن (در موارد نادر)
تزریق مهارکنند‌ه‌های عصبی برای تایید تشخیص و علت

درمان

درمان خاص برای سر درد گردنی برای هر بیمار و با توجه به دلیل آن متفاوت است. برای بیمارانی که در سردرد گردنی آنها ناشی از آسیب به دیسک‌های مهره‌ای است، اغلب التهاب در تحریک عصب نقش دارد.

برای بیماران مبتلا به آسیب‌دیدگی شدید یا فتق دیسک گردن، ممکن است تزریق استروئید کافی نباشد. در این صورت، احتمالاً جراحی گزینه بهتری برای تسکین طولانی مدت درد باشد. بافت بر آمده در اثر فتق دیسک ممکن است بر روی اعصاب اطراف از جمله عصب اکسیپیتال فشار وارد کند. بخش‌های اضافی دیسک را می‌توان با عمل جراحی برداشت تا فشار روی رشته های عصبی اطراف کاهش پیدا کند.

اگر مشکل گردن ناشی از ساختمان عضلانی باشد، در این صورت گزینه‌های درمانی خاص عضلات ممکن است موجب تسکین کوتاه مدت یا بلند مدت علائم شوند. در کوتاه مدت، می‌توان از شل‌کننده‌های عضلانی برای کاهش کشیدگی عضلات استفاده کرد. پس از تسکین موفقیت‌آمیز درد توسط شل‌کننده‌های عضلانی می‌توان از روش‌های بلند مدت استفاده کرد. بیمارانی که مستعد ابتلا به آسیب‌های گردن هستند، می‌توانند از ورزش‌ها و حرکات تقویت‌کننده عضلات بهره‌مند شوند. از طرف دیگر بسیاری از بیماران ممکن است با فیزیوتراپی بصورت استفاده از ترکیبی از حرکات کششی و ورزش به منافع بلند مدت دست پیدا کنند.

برای برطرف کردن مشکل عصبی که باعث سردرد گردنی شده است، می‌توان از مهارکننده‌های عصبی جهت جلوگیری از ارسال سیگنال‌های درد استفاده کرد. مهارکننده‌های عصبی مستقیماً ارسال سیگنال از رشته عصبی را مسدود کرده و در نتیجه از انتقال درد جلوگیری می‌شود. این روش به عنوان یک تسکین‌دهنده‌ی درد مفید بوده و زمانی که هیچ منشأ مشخص اسکلتی یا عضلانی برای تحریک عصب شناسایی نشود نیز قابل استفاده می‌باشد.

ممکن است پزشک در ابتدا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند آسپرین و ناپروکسن) بدون نسخه را تجویز کند. اگر این داروها موثر نباشند، ممکن است یک داروی ضد التهابی نسخه‌ای و یا مسکن تجویز شود.

سایر گزینه‌های درمان به ترتیب از غیر تهاجمی‌ترین تا تهاجمی‌ترین درمان در ادامه ذکر شده‌اند

دستکاری ستون فقرات یا دیگر درمان‌های دستی

روش‌های رفتاری

طب سوزنی

تزریق در نقاط ماشه‌ای

پرولوتراپی

مهارکننده‌های مفاصل فاست (نوعی تزریق در مفصل نخاعی)

مهارکننده‌های عصبی (معمولاً در شاخه‌های داخلی اعصاب که به مفاصل فاست می‌رسند)

گانگلیونکتومی پالسی رادیوفرکوئنسی ریشه‌ی عصبی

جراحی ستون فقرات برای تسکین فشار بر روی عصب و یا عروق (در موارد نادر)3


پی نوشت:
1.www.shomanews.com
2.www.iranpt.com
3.www.omidneurology.ir