خال سرطانی یا همان ملانوما و راههای درمان آن

خال پوستی ممکن است روی پوست هر فرد سالمی نیز دیده شود ولی گاهی اوقات سلامت فرد را به سمت بدخیمی پیش می‌برد.

مردم خال را فقط به یک ضایعه برجسته مشکی رنگ اطلاق می‌کنند. این تعریف چندان اشتباه نیست اما یک تعریف بسیار ناقص از خال است. خال یک اصطلاح کاملا عمومی است که طیف وسیعی از ضایعات پوستی را دربرمی‌گیرد. این ضایعات به اصطلاح خال مانند در اثر بر هم خوردن ترکیب طبیعی ساختمان پوست به وجود می‌آیند و ناشی از کاهش یا نقص عملکرد یک یا چند بافت است.

در واقع خال‌ها براساس نوع بافتی که غیرطبیعی شده است، نام‌گذاری می‌شوند؛ مانند خال سلول رنگدانه‌ساز، خال عروقی، خال چربی و …

بنابر مطالبی که ذکر شد خال‌ها می‌توانند به شکل‌ها و رنگ‌های متنوع، در نقاط گوناگون بدن و در سنین مختلف تظاهر پیدا کنند. اما خال سلول‌های رنگدانه‌ساز از همه انواع خال شایع‌تر است. خال‌ها هم به تنهایی و هم به صورت گروهی می‌توانند در هر قسمتی از بدن ظاهر شوند. نکته مهم این است که خال‌ها معمولا یک شکل نیستند و از نظر ویژگی‌های مختلفی از جمله اندازه، رنگ، نوع، مسطح یا برجسته بودن با هم متفاوت هستند.

 انواع خال و اهمیت آنها در بدخیمی‌ها

همان طور که در قسمت قبل به این موضوع اشاره کردیم خال‌ها انواع متفاوتی دارند. در این میان احتمال سرطانی شدن بعضی از انواع خال‌ها بیشتر از سایرین است. درمیان انواع سرطان‌های پوستی ملانوم خطرناک‌ترین آنها محسوب می‌شود. این بدخیمی (ملانوما) می‌تواند روی بعضی از انواع خال ایجاد شود. در واقع ملانوما اغلب خال‌های مادرزادی با قطر بیشتر از ۲۰ سانتیمتر را درگیر می‌کند.

خال‌های پوستی در برخی بدخیمی‌ها تغییر شکل یا تغییر رنگ می‌دهند. منظور ما از بدخیمی فقط سرطان‌های پوستی نیست بلکه حتی سرطان‌های دیگر مثلا سرطان‌های ریه، کبد، معده و … می‌توانند موجب تغییر شکل و رنگ خال‌های شما شوند یا حتی خال‌های جدیدی روی پوستتان ایجاد کنند.

در نتیجه اگر در مواردی که خال‌های روی بدنتان دچار تغییراتی ازجمله رشد ناگهانی و تغییر اندازه، خارش، تغیرات سطحی و تغییر رنگ شده‌اند باید به پزشک مراجعه کنید تا از این خال نمونه‌برداری شود. با این بیوپسی (نمونه‌برداری) پزشک بدخیمی را در این خال رد یا تایید می‌کند. به همین دلیل ممکن است اگر برای معاینات سالیانه نزد پزشک می‌روید (مثلا برای ارزیابی سالیانه از نظر سرطان پستان) پزشک معالجتان این پرسش را مطرح کند که آیا خال‌هایی که از قبل روی پوستتان داشته‌اید اخیرا تغییری کرده‌اند؟

 تغییرات خال‌هایتان نباید همیشه موجب نگرانی‌تان شود!

رنگ قهوه‌ای و یا سیاه خال‌ها مربوط به وجود سلول‌های رنگدانه‌ساز است. این سلول‌ها رنگدانه‌ای به نام ملانین را می‌سازند. به طور کلی می‌توان گفت که اختلالات پوست اغلب خود را به صورت خال نشان می‌دهند ولی در واقع علت تشکیل خال به طور دقیق مشخص نیست. اکثر خال‌ها در ۲۰ سال اول زندگی فرد ظاهر می‌شوند و بعد از سن ۳۵ سالگی احتمال پیدایش خال جدید خیلی کمتر است و اغلب دیده نمی‌شود. به همین دلیل اگر سن شما بیشتر از ۳۵ است و خال‌های جدیدی در پوستتان شناسایی می‌کنید آنها را بسیار جدی‌تر بگیرید و حتما به پزشک مراجعه ‌کنید.

هر خال، الگوی رشد خاص خود را دارد. بعضی از آنها با گذر زمان به تدریج بزرگ‌تر و پررنگ‌تر می‌شوند و برخی دیگر با گذشت زمان کوچک‌تر و کم‌رنگ‌تر می‌شوند تا جایی که حتی ممکن است به تدریج محو ‌شوند. دوره متوسط این تغییرات حدود ۵۰ سال است.



تمام ضایعات رنگی پوست را به عنوان خال تلقی نکنید!

ممکن است روی پوستتان متوجه لکه‌های تیره‌ای شوید. شاید اگر آنها را با دقت بررسی کنید متوجه شوید که اصلا خال نیستند. کک و مک شایع‌ترین نوع این لکه‌هاست. کک و مک‌ها معمولا از چند میلیمتر بزرگ‌تر نیستند. در حالی که خال‌ها معمولا اندازه‌ای بزرگ‌تر از این مقدار دارند.

یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توانید کک و مک را از خال افتراق دهید این است که کک و مک‌ها معمولا در اثر تماس با نورخورشید تیره‌تر می‌شوند و گاها دیده شده که در زمستان کاملاً محو می‌شوند.

نکته‌ بعدی در افتراق خال از کک و مک محل دیده شدن آنهاست. خال‌ها ممکن است در هرجایی از بدن یافت شوند در حالی که کک و مک به طور معمول محدود به نواحی روباز بدن است که بیشتر در معرض نور آفتاب قرار دارند. (مثل صورت، گردن و قسمت فوقانی پشت)

افرادی که پوست روشن و موهای قرمز دارند، خیلی سریع دچار کک و مک می‌شوند. به‌علاوه در پوست این افراد آثار کک و مک بیش از سایرین نمایان است و منظره ناخوشایندی را برای فرد ایجاد می‌کند.

علاوه‌بر کک و مک یک دسته دیگر از ضایعات پوستی هستند که ممکن است با خال اشتباه گرفته شوند. بعد از رسیدن فرد به سنین میانسالی، یک سری ضایعات پوستی ممکن است ظاهر شوند که نباید با خال اشتباه گرفته شوند. این ضایعات، برجستگی‌هایی زگیل شکل هستند که به رنگ قهوه‌ای در صورت یا تنه دیده می‌شوند. این برجستگی‌ها کراتوز سبورئیک نامیده می‌شوند. البته تشخیص قطعی آن به عهده خود پزشک متخصص است.

چه علائمی زنگ خطری برای احتمال ابتلا به سرطان محسوب می‌شوند؟

همان طور که در قسمت بالا گفتیم پوست می‌تواند همچون آینه‌ای باشد که اختلالات و مشکلات درونی بدن را به نمایش بگذارد. به این دلیل در این قسمت به ذکر نکاتی می‌پردازیم که در صورت مشاهده آنها باید حتما به پزشک مراجعه کنید و موضوع را با وی درمیان بگذارید.

* بزرگ شدن ناگهانی اندازه خال درایام اخیر. دقت کنید که بزرگ شدن تدریجی خال که معمولا برحسب سن صورت می‌گیرد، چندان مهم نیست.

* نامنظم شدن حاشیه خال و یا محو شدن مرز بین پوست سالم وخال

* غیر قرینه شدن خال

* تغییر رنگ خال مخصوصا پیدایش رنگ قرمز یا آبی، سفید یا خاکستری

* تغییر سطح خال مانند ایجاد شدن اخیر پوسته یا زخم یا ترشح و دلمه و یا خونریزی بر سطح خال

* تغییر حس درخال به طوری که خال درلمس حساس ودردناک باشد یا دچار خارش ودرد شود.

معمولا خال‌های یک شخص شکل وقیافه مشابهی دارند و شکل آنها معمولی است. در واقع به گونه‌ای نیست که دیدن آنها منظر ناخوشایندی را برای خود فرد و دیگران ایجاد کند ولی هرازگاه یکی ازاین خالها شکل وقیافه متفاوت و ناخوشایندی به خود بگیرد، احتمال سرطانی بودن آن بیشتر می‌شود. در نتیجه در این موارد باید حتما از خال بیوپسی (نمونه) گرفته شود و مورد آزمایش قرار گیرد تا احتمالا بدخیمی در آنها رد یا تایید شود.

هرگاه خالی دریک منطقه ازمحیط خود به صورت نقطه‌ای تیره‌ پیشرفت کند ممکن است علامتی از بدخیمی باشد.

پیدایش یک خال جدید بعداز سن ۳۵ سالگی ممکن است نوعی سرطان باشد. به همین دلیل همان طورکه در قسمت بالا گفتیم خال‌هایی که بعد از سنین ۳۵ سالگی ایجاد می‌شوند باید جدی‌تر گرفته شوند.

**خال‌های سالم دارای مرزی مشخص در اطراف لبه خارجی خود هستند. با این وجود، ملانوما (یا خال‌های سرطانی) به‌طور معمول دارای لبه‌های خارجی محو شده یا نامنظم است.

عدم تقارن
خال‌های سالم به‌طور معمول متقارن هستند یعنی اگر از وسط خم شوند، هر دو سمت روی هم قرار می‌گیرند. اما خال‌های خطرناک به‌طور معمول نامتقارن هستند و باید بررسی بیشتری درباره آنها صورت بگیرد.

زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند
یک خال جدید یا زخمی که بدون در نظر گفتن مدت زمان سپری شده از ایجاد و اقدام‌های درمانی صورت گرفته بهبود نمی‌یابد ممکن است یک خطر سرطانی بالقوه باشد.

خونریزی و زخم پوستی
هر خالی که دارای سطحی ناصاف، خشن، خشک یا پوسته پوسته است باید مورد توجه قرار بگیرد، به‌ویژه اگر موجب خارش می‌شود یا حساس به لمس است. هر خالی که خونریزی می‌کند یا زخم‌های پوسته مانند را ایجاد می‌کند، نیازمند توجه فوری است.

وراثت
متاسفانه، بسیاری از مسائل مربوط به سلامت از اعضای خانواده به ما منتقل می‌شوند. در زمینه سرطان پوست یا تعداد زیادی از خال‌های مشکوک نیز سابقه خانوادگی می‌واند شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.

خال‌های دیسپلاستیک
خطر ابتلا به ملانوما (خال‌های سرطانی) در افرادی که دارای خال‌های دیسپلاستیک هستند، دو برابر بیشتر است. خال‌های دیسپلاستیک به خال‌های بزرگتر از شش میلیمتر و دارای مرکزی تیره و لبه‌های محو شده ارجاع می‌شود.

دونوع خال احتمال سرطانی شدن بیشتری دارند: یکی خال‌های مادرزادی ودیگری خالهای آتیپیک (غیرطبیعی).

خال مادرزادی: این نوع خالها در زمان تولد وجود دارند و خیلی به ندرت در اولین روزهای بعد از تولد ظاهر می‌شوند که در این صورت به آنها خال مادرزادی تاخیری می‌گویند. اهمیت خال‌های مادرزادی این است که معمولا ازنظر زیبایی جنبه منفی دارند و بدتر از آن، از نظر پیش‌ آگهی احتمال سرطانی شدن درآنها بیشتر است.

خال‌های مادرزادی برحسب اندازه به ۴ نوع تقسیم می‌شوند:

خال مادرزادی کوچک: خالهای کوچکتر یا مساوی ۱.۵ سانتیمتر

خال متوسط: خال‌های ۱.۵ تا۲۰ سانتیمتر

خال بزرگ: خال‌های بزرگتراز ۲۰ سانتیمتر

خال‌های غولی شکل: قسمت اعظم یک عضو را می‌پوشاند از نظر اندازه در حد یک جلیغه ، کلاه یا دستکش. خال‌های غولی شکل اگر درناحیه سروگردن باشد ممکن است مغز ونخاع و پرده مننژ دور آنها را نیز درگیر کند.

توصیه می‌شود که خال‌های مادرزادی را هرچه زودتر درصورت امکان جراحی کرد و برداشت. درصورتی که جراحی آنها امکان‌پذیر نیست باید این افراد تحت نظر قرار بگیرند.

خال آتیپیک: این خال‌ها مدتها پس از تولد سر و کله‌شان پیدا می‌شود. معمولا از دهه دوم عمر شروع به پیدایش می‌کنند. درنژاد سفیدپوست این خالها شایع‌تر است. از نظر تعدادی ممکن است تعداد آنها  از یک عدد وگاهی تا ۱۰۰ عدد هم باشد. گاهی این دسته از خال‌ها فقط در یک فرد خانواده وجود دارد و گاهی حالت فامیلی و وراثتی داشته و در تعدادی از افراد خانواده در نسل‌های مختلف دیده می‌شود. از نظر ویژگی‌های ظاهری این خال‌ها اندازه‌ای بیش از ۶ میلیمتر وحاشیه نامنظم یا محو و رنگ متغیر وغیر یکسان و برآمدگی قسمتی از آن شبیه تخم مرغ نیمرو است. محل این خال‌ها در آقایان بیشتر سر و تنه است و در خانم‌ها بیشتر در محل سینه و پاها دیده می‌شود.

این خال‌ها بعد از بیوپسی و مشاهده زیر میکروسکوپ منظره سرطانی دارند. به همین دلیل به این دسته، خال‌های دیس پلاستیک نیز می‌گویند. احتمال سرطانی شدن این خالها بسیار بیشتر از خالهای معمولی است. برخلاف خال‌های مادرزادی، برداشتن تمام خال‌های آتپیک (در صورتی که تعدادشان زیاد باشد) لازم نیست. زیرا در این افراد به طور کلی ریسک بروز سرطان بالاست و ربطی به این که خالی وجود داشته باشد یا خیر، ندارد. این افراد باید حتما  تحت نظر متخصص پوست باشند و حتما از آفتاب دوری کنند.
 

مشخصات خال های معمولی

خال های معمولی معمولا یک رنگ یکنواخت هستند، مانند:برنزه، قهوه ای و یا سیاه، با یک مرز مشخص که خال را از پوست شما جدا م ی‎کند و آن ها بیضی شکل و یا گرد هستند و معمولا حدود 6 میلی متر به اندازه ی یک پاک کن قطر دارند.

بیشتر افراد بین 10 تا 45 خال روی پوست بدن خود دارند. بسیاری از این موارد از سن 50 سالگی بروز می ‎کنند، اگرچه ممکن است خال ها با گذشت زمان از نظر ظاهری تغییر کنند، برخی حتی با افزایش سن از بین می ‎روند.

مشخصات خال های غیر معمول که ممکن است نشان دهنده ی ملانوم باشند

برای کمک به شناسایی خصوصیات خال های غیر معمول که ممکن است نشانگر ملانوم باشند، به موارد زیر توجه کنید:

- خال هایی با اشکال نا متقارن، مانند دو نیمه بسیار متفاوت هستند.
- خال هایی با مرز های نامنظم، شکاف دار یا پیچ خورده که از ویژگی های ملانوما است.
- رشد علائمی بر روی پوست با توزیع نا موزون رنگ.
- رشد جدید خال با قطر بیشتر از حدود 6 میلی متر.
- ایجاد تغییرات با گذشت زمان، مانند:بزرگ شدن سایز خال و یا تغییر شکل یا رنگ آن.
- خال ها همچنین ممکن است در ایجاد علائم و نشانه های جدید مانند خارش یا خونریزی جدید تکامل یابند.
- خال های سرطانی(بدخیم) از نظر ظاهری تفاوت زیادی دارند و برخی ممکن است تمام ویژگی های ذکر شده در بالا را نشان دهند، در حالی که برخی دیگر فقط یک یا دو ویژگی غیر معمول دارند.

پیشگیری از خطر ابتلا به ملانومین

شما می‎توانید خطر ابتلا به ملانونین و انواع دیگر سرطان پوست را کاهش دهید:

- فعالیت های روزانه ی خود را در ساعاتی که شدت تابش خورشید شدید نیست انجام دهید و از قرار گرفتن در معرض تابش شدید خورشید خودداری کنید تا دچار آفتاب سوختگی نشوید.

- در تمام طول سال از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید. کرم های ضد آفتاب تمام اشعه های فرابنفش را فیلتر نمی ‎کنند اما نقش به سزایی در مراقبت از پوست شما دارند. آکادمی پوست توصیه می ‎کند از یک کرم ضد آفتاب مقاوم در برابر آب با اِس پی اِف حداقل 30 استفاده کرده و هر دو ساعت آن را ترمیم کنید.

- لباس محافظ بپوشید. ضد افتاب محافظ کاملی در برابر اشعه فرابنفش نیست، بنابراین پوست خود را با لباس های تیره و محکم و بافته بپوشانید که بازو ها و پاها را می ‎پوشاند و همچنین از کلاه و عینک آفتابی که هر دو نوع اشعه فرابنفش را مسدود می ‎کنند استفاده کنید.

- از لامپ های برنزه اجتناب کنید.

- پوست خود را دائما بررسی کنید تا متوجه تغییراتی که در آن رخ می ‎دهد مانند:خال های موجود، برآمدگی ها و علائم زایمان بشوید.

- به کمک آینه صورت، گردن، گوش، و پوست سر خود را بررسی کنید. قفسه سینه، تنه ی بدن، بازو ها و دستان خود را بررسی کنید و قسمت پشت و پاهای خود را از جمله کف و فاصله ی بین انگشتان پا را هم فراموش نکنید.

- همچنین ناحیه تناسلی و بین باسن خود را نیز بررسی کنید.
 

درمان خال های سرطانی

بهترین درمان برای شما بستگی به اندازه و مرحله سرطان، سلامت کلی شما و ترجیحات شخصی تان دارد.

درمان ملانومای اولیه

درمان ملانوما در مراحل اولیه شامل جراحی برای برداشتن ملانوما است. ملانومِ بسیار کوچک ممکن است در حین بیوپسی به طور کامل برداشته شود و نیازی به درمان بیشتر نداشته باشد که در غیر این صورت، جراح شما سرطان و همچنین مرز پوست طبیعی و لایه ای از بافت زیر پوست را از بین می ‎برد. برای مبتلایان به ملانومای اولیه ممکن است این تنها درمانِ مورد نیاز باشد .

درمان ملانومایی که در سراسر پوست پخش شده باشد

اگر ملانوما در سراسر پوست گسترش یابد، گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی آسیب دیده

اگر ملانوما به غدد لنفاوی مجاور گسترش پیدا کند، جراح شما ممکن است غده های آسیب دیده را خارج کند. درمان های اضافی قبل یا بعد از عمل نیز مکن است توصیه شود.
 

- شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهایی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می ‎شود. شیمی درمانی را می توان به صورت داخل وریدی ، به صورت قرص یا هر دو صورت انجام داد.

شیمی درمانی همچنین می ‎تواند به روش وریدی به نام پرفیوژن اندام جدا شده انجام شود که در طی این روش، خون در بازو یا ساق پای شما نمی ‎تواند به قسمت های دیگر بدن تان حرکت کند، به طوری که داروی شیمی درمانی به طور مستقیم به نواحی اطراف ملانوم انتقال می یابد و دیگر قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
 

راه هایی برای درمان خال های سرطانی

- پرتو درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی

در این روش از پرتو های پر انرژی مانند پرتو های ایکس برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.

پرتو درمانی ممکن است بعد از عمل برای برای از بین بردن غدد لنفاوی توصیه شود. بعضی اوقات برای کمک به تسکین علائم ملانوما که به ناحیه ی دیگری در بدن گسترش یافته است، استفاده می ‎شود.
 

- بیولوژی درمانی برای درمان ملانوما

بیولوژی درمانی سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند تا بدن در مبارزه با سرطان قوی باشد. این درمان ها از مواد ساخته شده توسط بدن یا مواد مشابه تولید شده در آزمایشگاه است. عوارض جانبی این روش های درمانی مشابه با آنفولانزا از جمله :لرز، خستگی ، تب ، سردرد و درد های عضلانی است. روش های درمانی بیولوژیکی که برای درمان ملانوما استفاده می ‎شود شامل اینترفرون و اینترلوکین می ‎باشد.
 

- درمان هدفمند

درمان هدفمند با دارو هایی انجام می ‎شود که هدف از آن ها قرار دادن آسیب پذیری های خاص در سلول های سرطانی است. عوارض جانبی درمان های هدفمند متفاوت است اما معمولا شامل مشکلات پوستی، تب ، لرز و کم آبی بدن خواهد شد.

وِمورافِنیب، دابرافِنیب و ترامتینیب دارو های درمانی هدفمند هستند که برای درمان پیشرفته ملانوم استفاده می ‎شوند. این داروها تنها در صورتی موثر هستند که سلول های سرطانی دارای جهش ژنتیکی خاصی باشند و سلول های ملانوم شما آزمایش می‎ شوند تا بررسی شود آیا این دارو ها به شما کمک می ‎کنند یا خیر.
 

سخن آخر

سرطان پوست مخصوصا ملانوما یکی از شایع‌ترین سرطان‌های موجود در کل دنیاست. خوشبختانه این سرطان اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به خوبی درمان می‌شود و فرد می‌تواند به زندگی عادی خود بازگردد. از طرف دیگر پوست می‌تواند بازگوکننده بسیاری از بدخیمی‌ها و سرطان‌های موجود در بدن باشد. این موارد می‌توانند خود را به صورت خال یا لکه‌هایی بر روی پوست نشان دهند. بنابراین توجه به سلامت پوست و توجه به تغییر وضعیت مشکوک آن امری بسیار حائز اهمیت است و ذکر آن در زمان معاینه به پزشک امری به شدت ضروری و راهگشا در تشخیص است.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت پانا
سایت نمناک