مواد غذایی حساسیت زا را بشناسید

حساسیت غذایی چیست؟

حساسیت غذایی حالتی است که در آن غذاهایی خاص باعث ایجاد پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این حالت زمانی است که سیستم ایمنی به اشتباه بعضی از پروتئین‌های موجود در غذای آلرژی‌زا را مضر تشخیص می‌دهند. بدن در این حالت مقدار زیادی ماده شیمیایی از جمله هیستامین را برای مقابله با این عامل بیگانه آزاد می‌کند که باعث التهاب می‌شود.

حساسیت در برابر ماده غذایی می‌تواند شدید یا خفیف باشد به طوریکه در بعضی افراد قرار گرفتن در معرض مقادیر بسیار کمی از یک ماده غذایی خاص باعث ایجاد علائم، پاسخ‌های شدید و خطرناک شود.

علائم چند دقیقه یا چند ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض ماده آلرژی‌زا ایجاد شود. عوارض حساسیت در افراد مختلف متفاوت است اما ممکن است شامل بعضی یا همه موارد زیر باشد:

التهاب، خارش با سوزش پوست

ورم زبان، دهان و صورت

اختلال در تنفس، خس خس سینه یا تنگی نفس

اسهال، استفراغ و دردهای شکمی

افت فشار خون، سرگیجه و عدم هوشیاری

در موارد شدیدتر، آلرژی می‌تواند باعث شوک آنافیلاکسی شود که علائمش ممکن است خیلی سریع به وجود آید. اگر در زمان ایجاد آنافیلاکسی به سرعت روند درمان پیش‌گرفته نشود این حالت می‌تواند منجر به کما و در نهایت شود. در بسیاری از موارد آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی اشتباه گرفته می‌شود در صورتیکه در این حالت سیستم ایمنی بدن درگیر نخواهد شد. بنابراین می‌توان گفت عدم تحمل ماده غذایی خاص اگرچه ممکن است ناخوشایند باشد اما نسبت به حساسیت غذایی، مشکل خفیف‌تری است.

حساسیت غذایی را می‌توان به دو گروه اصلی، آنتی بادی IgE و آنتی بادی غیر IgE تقسیم کرد. آنتی بادی پروتئینی در خون است که سیستم ایمنی بدن برای مبارزه و تشخیص عفونت از آن استفاده می‌کند.

در آلرژی غذایی IgE، انتی بادی IgE توسط سیستم ایمنی بدن  آزاد می‌شود. در آلرژی غیر IgE، آنتی بادی‌های IgE آزاد نمی‌شوند و بخش‌های دیگر سیستم ایمنی بدن مسئول مبارزه با تهدید شناسایی شده هستند.

مواد غذایی حساسیت زا

شیر گاو

آلرژی به شیر گاو بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود به خصوص وقتی که نوزادان قبل از شش ماهگی با پروتئین شیرگاو مواجه شوند. این حساسیت یکی از رایج‌ترین انواع حساسیت در زمان کودکی است به طوریکه ۲-۳ درصد نوزادان و کودکان نوپا را درگیر می‌کند.

اگرچه حدود ۹۰ درصد بچه‌ها تا سه سالگی از این آلرژی رهایی پیدا می‌کنند به همین دلیل این نوع حساسیت در بزرگسالان کمتر دیده می‌شود.

حساسیت به شیر گاو می‌تواند از هر دو نوع IgE و غیر IgE باشد، اما نوع IgE آن متداول‌تر است. کودکان یا بزرگسالان با آلرژی IgE بین ۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از خوردن شیر گاو عکس العمل نشان می‌دهند و نشانه‌هایی مثل تورم، التهاب پوست، کهیر، استفراغ و در موارد نادرتر آنافیلاکسی را تجربه می‌کنند.

نوع غیر IgE معمولا عوارض گوارشی نشان می‌دهد ونشانه‌ها شامل، یبوست، استفراغ، اسهال، تورم و نفخ در ناحیه شکم می‌شود.

این نوع آلرژی معمولا به سختی قابل تشخیص است، به این دلیل که نشانه‌ها ممکن است به عدم تحمل غذایی نزدیک باشد و آزمایش خون برای آن وجود ندارد.

اگر حساسیت به شیر گاو در شما تشخیص داده شده باشد هیچ راهی به جز عدم مصرف شیر گاو و مواد غذایی که حاوی آن هستند وجود ندارد. بنابراین فرد باید مصرف هر غذا و نوشیدنی شامل شیر مثل: پودر شیر، پنیر، کره، مارگارین، ماست، خامه و بستنی را کنار بگذارد.

مادران نوزادانی با حساسیت به شیر گاو در زمان شیردهی در صورت توصیه پزشک باید مصرف شیر و محصولات آن را قطع کنند.

تخم‌مرغ

آلرژی به تخم‌مرغ دومین دلیل رایج حساسیت غذایی در کودکان است، که در حدود ۶۸ درصد آن‌ها تا ۱۶ سالگی ادامه می‌یابد. از علائم این حساسیت غذایی می‌توانیم به استرس گوارشی (معده درد و…)، کهیرو التهاب پوستی، مشکلات تنفسی و به ندرت آنافیلاکسی اشاره کنیم.

این امکان وجود دارد که تنها به سفیده یا زرده تخم‌مرغ حساسیت داشته باشید، به این دلیل که پروتئین‌های موجود در زرده و سفیده کمی با هم متفاوت است. با این حال پروتئین‌های آلرژی‌زا بیشتر در سفیده تخم‌مرغ یافت می‌شموند به همین دلیل حساسیت به سفیده تخم‌مرغ بیشتر دیده می‌شود.

در این نوع حساسیت نیازی نیست که از همه ممواد غذایی مرتبط با تخم مرغ پرهیز کنید، به دلیل اینکه حرارت می‌تواند در آلرژی که به دلیل پروتئین است، تغییر ایجاد کند. این کار باعث می‌شود سیستم ایمنی شما دیگر آن را مضر تشخیص ندهد و کمتر عکس العمل نشان دهد. تحقیقات نشان داد که ۷۰% بچه‌هایی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند می‌توانند بیسکوئیت و کیک‌هایی که در آن تخم‌مرغ بوده را بدون مشکل مصرف کنند.

در این نوع حساسیت نیازی نیست که از همه ممواد غذایی مرتبط با تخم مرغ پرهیز کنید، به دلیل اینکه حرارت می‌تواند در آلرژی که به دلیل پروتئین است، تغییر ایجاد کند. این کار باعث می‌شود سیستم ایمنی شما دیگر آن را مضر تشخیص ندهد و کمتر عکس العمل نشان دهد. تحقیقات نشان داد که ۷۰% بچه‌هایی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند می‌توانند بیسکوئیت و کیک‌هایی که در آن تخم‌مرغ بوده را بدون مشکل مصرف کنند.

اما این مورد برای همه یکسان نیست و ممکن است حتی خوردن تخم‌مرغ پخته در افراد مختلف عواقب مختلف ایجاد کند بنابراین در این صورت حتما باید با پزشک معالج مشورت کنید.

بادام زمینی

حساسیت به بادام زمینی مانند حساسیت به دانه‌های درختی، بسیار رایج است و می‌تواند منجر به واکنش‌های بسیار شدید و حتی کشنده شود. افرادی که به بادام زمینی حساسیت دارند اغلب نسبت به آجیل‌های درختی هم واکنش نشان می‌دهند.

دلیل حساسیت به بادام زمینی هنوز مشخص نشده است اما افرادی با پیشینه خانوادگی اغلب در معرض ابتلا به این آلرژی غذایی قرار دارند. قبلا تصور می‌شد آشنا کردن نوزادان با بادام زمینی  از طریق تغذیه با شیر مادر باعث ایجاد مراحل اولیه آلرژی در افراد است اما امروزه تصور بر این است که بلعکس این کار می‌تواند در مصون شدن آن‌ها موثر باشد.

این آلرژی در ۴-۸ درصد کودکان و ۱-۲ درصد بزرگسالان دیده می‌شود. این حساسیت غذایی در ۱۵-۲۲ درصد کودکان تنها تا دوران نوجوانی ادامه پیدا می‌کند.

حساسیت به بادام‌زمینی مانند سایر حساسیت‌های غذایی از طریق بررسی سابقه بیمار، کنترل مواد غذایی مصرفی، تست پوستی و آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.

در حال حاضر موثرترین راه عدم استفاده از بادام زمینی و هرگونه فراورده و ماده غذایی حاوی آن است. با این حال امروزه درمان‌های جدید برای کودکان مبتلا به حساسیت بادام زمینی درحال بررسی است که در آن برای حساسیت زدایی یه آن‌ها مقادیر بسیار کمی از ماده تحت نظارت دقیق پزشک داده می‌شود.1

محصولات گلوتن

گلوتن پروتئین موجود در جو، گندم و چاودار است و باید از مصرف آن در کسانی که از بیماری سلیاک رنج می‌برند، اجتناب شود. حساسیت به گلوتن می‌تواند علت بروز علائم سندرم روده تحریک پذیر در برخی افراد شود. علاوه بر این، گلوتن با طیف گسترده ای از مشکلات بهداشتی و رفتاری همراه است.

ذزت

تا حدودی غیر معمول است که آلرژی به ذرت هنوز هم می‌تواند شدید باشد. اگر شما به ذرت حساسیت دارید، مصرف تمام اشکال ذرت پخته شده، خام و یا آرد بایدقطع شود. کالج آمریکایی آلرژی، آسم و ایمونولوژی اعلام کرده که شناسایی آلرژی به ذرت به دلیل واکنش‌های مشابه در کسانی که به دانه‌ها آلرژی دارند دشوار است.

سویا

در لیست آلرژن‌های قوی برای کودکان است. مانند ذرت، سویا نیز در بسیاری از محصولات غذایی یافت می‌شود بنابراین هنگام خرید محصولات باید به برچسب آنها به دقت توجه کرد.

گوشت قرمز

آلرژی به گوشت مانند گوشت گاو، نادر است و شناسایی می‌تواند دشوار باشد. این حساسیت‌ها معمولا به نوعی قند در گوشت به نام آلفا گالاکتوز نسبت داده می‌شود. اگر شما به یک نوعی از گوشت حساسیت دارید ممکن است به دیگر گوشت‌ها نیز حساسیت داشته باشید. با توجه به تحقیقات علائم حساسیت به گوشت ممکن است سه تا شش ساعت پس از خوردن غذا رخ ندهد. گرمایش و پخت و پز گوشت ممکن است خطر واکنش را کاهش دهد.

میوه‌های خشک

عامل ایجاد آلرژی به میوه‌های خشک سولفیت مانند (دی اکسید گوگرد) است که برای نگهداری یک گروهی از غذاها استفاده می‌شود. در اتحادیه اروپا، تولید کنندگان ملزم به برچسب بر روی مواد غذایی بسته بندی شده دارای سولفیت هستند. اگر شما آلرژی یا حساسیت به سولفیت دارید ممکن است هنگام مصرف سرکه، میوه‌ها و سبزیجات خشک و همچنین میوه‌ها و سبزیجات کنسرو شده، یخ زده، انواع ادویه و فلفل نیز دچار حساسیت شوید.2

گندم

گندم در انواع غذاها از قبیل نان، غلات و پیتزا، حتی در کچاپ و بستنی نیز یافت می شود و می تواند باعث درماتیت، التهاب مجاری تنفسی و آنافیلاکسی شود.

آجیل ها

آجیل هایی مثل بادام، پسته، آجیل برزیلی، گردو، بادام هندی و فندق یکی از علل اصلی واکنش های آنافیلاکتیک در میان همه آلرژی های غذایی هستند. آجیل ها به عنوان چاشنی یا جز اصلی در غذاها استفاده می شود.

ماهی

آلرژی به ماهی در افراد مبتلا، عمدتا بزرگسالان تا آخر عمر باقی می ماند و علائمی مانند خارش، درماتیت، دشواری در تنفس را ایجاد می کند.3


پی نوشت:
1.www.kalleh.com
2.www.hamshahrionline.ir
3.www.namnak.com