وسواس شستشو و راهکارهای درمان آن

وسواس شستشو 

وسواس شستشو یکی از انواع وسواس است که از سایر وسواس‌ها از نظر شیوع جایگاه نخست را دارد. افراد مبتلا به وسواس شستشو همواره در حال تمیز کردن و شستن چیزی یا خودشان هستند. آن‌ها اغلب با موضوع وسواسشان درگیرند و ساعات زیادی را صرف تمیزکاری می‌کنند.

مبتلایان به وسواس شستشو از هر طبقه‌ای از جامعه می‌توانند باشند. اغلب وسواس‌ها ریشه‌های ارثی و ژنتیکی دارند و معمولا در خانواده‌های افراد وسواسی یک یا چند نفر از بستگان آن‌ها با وسواس یا سایر اختلالات اضطرابی دست و پنجه نرم می‌کند.1
 

علائم اختلال وسواس شستشو

پس از این که دست های خود را شسته است همچنان به این فکر می کند که شاید نقطه ای از دست هایش را اتفاقی نشسته باشد و یا اینکه کاملا دست هایش پاکیزه نشده است.

برای شستن دست های خود یک روند مرتب و برنامه ریزی شده دارد که در صورت رعایت نکردن هریک ازمراحل پیش فرض و یا فکر کردن راجع به این که شاید دستش را درست نشسته باشد، دوباره از مرحله اول شروع به شستشو می کند.

فرد مبتلا به این اختلال به شدت از محیط هایی که در معرض آلودگی هستند دوری می کنند.

افراد مبتلا عموما دست هایی قرمز، خام و چاق دارند.2

علل وسواس شستشو

مبتلایان به وسواس شستشو علل مختلفی را برای شستشوی افراطی عنوان می‌کنند که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
 

ترس از آسیب زدن به خود

ترس از آسیب زدن به خود یکی از شایع‌ترین علل مرتبط با وسواس شستشوست. عده‌ای از مبتلایان می‌ترسند که عدم پاکسازی کامل آلودگی‌ها به آنها آسیب برساند. این افراد با خودشان فکر می‌کنند که اگر به اندازه‌ی کافی تمیز نباشند، به طریقی در معرض آسیب قرار می‌گیرند و عواقب آن برای‌شان تحمل‌ناپذیر است.
 

ترس از آسیب زدن به دیگران

علت دیگری که معمولا از سوی مبتلایان به وسواس شستشو ذکر می‌شود، ترس از آلوده کردن غیرعمدی اطرافیان است که با عنوان وسواس احساس مسئولیت نیز شناخته می‌شود.
 

ترس از حشرات

ترس مبتلایان به وسواس شستشو از حشرات فقط به گزیده شدن محدود نمی‌شود، بلکه علت عمده‌ی ترس آنها این است که حشرات ناقل آلودگی‌هایی هستند که تماس با آنها منجربه آسیب می‌شود (آسیب به خود یا دیگران). بنابراین تفاوت این نوع ترس با فوبیای حشرات این است که فرد مبتلا به فوبیای حشرات قبل از هر چیز از گزیده شدن وحشت دارد، اما برای فرد مبتلا به وسواس شستشو، همه‌ی حشرات به این علت شدیدا هراس‌انگیزند که ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های مرتبط با حشرات و بروز عواقب تحمل‌ناپذیر شوند.
 

پاکسازی آلودگی‌های فکری

برخی مبتلایان به وسواس شستشو به‌علت پاکسازی آلودگی‌های فکری اقدام به شستشوی افراطی می‌کنند. در این مورد بیمار سعی دارد گناهان خود را از طریق عمل شستشو پالایش کند. این حالت بخشی از وسواس خالص است و عمده‌ی دغدغه‌ی بیمار را به رهایی از افکار ممنوعه معطوف می‌کند.

اگر بیمار با افکار کفرآمیز دست به گریبان شود یا مثلا خرافه‌گرا باشد و اتفاقی گربه‌ی سیاهی را جلوی منزلش ببیند (که طبق خرافات بدیمن است) آن‌وقت است که باید برای رهایی از این آلودگی فکری، رنج ساعت‌ها شستشو را به جان بخرد.3
 

مقایسه وسواس در خانم‌ها و آقایان و تاثیر آن در زندگی فرزندان

مطالعات نشان می‌دهند که اختلالات روانی در زنان و مردان مساوی است، اما وسواس شستشو در بین خانم‌ها شیوع بیشتری دارد. این نوع وسواس به میزان 70 درصد در بین خانم‌ها شایع‌تر است.

شستشوی بیش از حد، دقت بیمار گونه و چک کردن همیشگی کارها باعث می‌شود یک فرد معمولی و عادی به یک فرد وسواسی تبدیل شود.

یک خانم به عنوان همسر یا مادر در کانون خانواده بسیار تاثیرگذار است. در واقع وسواس او می‌تواند پیامدهایی ناخوشایندی را در زندگی خانوادگی در پی داشته باشد و عادات وسواسی خود را به همسر و فرزندان خود نیز منتقل کند و در زندگی خصوصی، خانوادگی، اجتماعی و آینده­ی آنان تاثیرگذار باشد.

در حقیقت مادران و خانم‌های وسواسی افرادی حساس و کمال جو هستند و بدون آنکه آگاه باشند زمینه را برای وسواسی شدن فرزندشان آماده می‌کنند.4

درمان وسواس شستشو

درمان وسواس از جمله وسواس شستشو می‌تواند با استفاده از روش‌های درمانی زیر صورت گیرد.
 

درمان رفتاری وسواس

از درمان‌های رفتاری برای افراد مبتلا به وسواس شستشو بالا بردن ظرفیت تحمل فرد و مواجه کردن افراد با فکر یا عمل وسواسی آن‌هاست. روان درمانگران رفتاری در مورد وسواس شستشو اقدام به قرار دادن بیمار در فضایی می‌کنند که برای آن‌ها تنش زا است.

این محیط تنش زا در بیماران وسواسی باعث می‌شود تا آن‌ها در ابتدا استرس بیشتری را تحمل کنند، اما با کمک درمانگران می‌توانند به صورت پله پله این استرس را تحمل کرده و آمادگی بیشتری برای از بین رفتن بیماری پیدا می‌کنند.
 

درمان شناختی رفتاری وسواس

درمان‌های شناختی رفتاری علاوه بر استفاده از تکنیک‌های رفتاری بر روی افکار وسواسی افراد کار می‌کنند. هدف اصلی این درمان‌ها حمله کردن به افکاری است که به صورت ناخودآگاه به سمت فرد حمله می‌کنند. درمانگر شناختی رفتاری تمرین‌های فکری را به این صورت به مراجع می‌دهد که مراجع به افکاری که ناخوداگاه به فرد حمله می‌کند یک بار آگاهانه فکر کند.

این آگاهانه فکر کردن باعث می‌شود تا فرد در طی یک برنامه زمانی بتواند افکارش را کنترل کند. در نتیجه دیگر فکر وسواسی به ذهن مراجع نمی‌آید و در نهایت مراجع مجبور نیست به خاطر افکارش،رفتار وسواسی انجام دهد.
 

درمان روانکاوی وسواس

در درمان روانکاوی، درمانگر بر روی ریشه افکار وسواسی کار می‌کند. او این افکار را بررسی کرده و با تحلیل کردن ریشه افکار برای مراجعه باعث می‌شود تا ساز و کار ذهنی مراجع قوی‌تر شده و در کنترل افکار و احساسات خود تواناتر شود.
 

درمان وسواس شستشو با دارو

معمولا داروهایی که برای کنترل وسواس وجود دارند، در خانواده‌های داروهای مهارکننده‌های بازجذب سروتونین هستند، از جمله می‌توان خانواده داروهای ضد افسردگی را نام برد. همزمان با این داروها روانپزشکان داروهای بنزودیازپین را برای بالابردن توان فرد برای مقابله با اضطراب تجویز می‌کنند.

بنزودیازپین‌ها خاصیت رخوت زا و خواب آور دارند و اثرات جانبی آن‌ها می تواند وابستگی به دارو باشد. معمولا دوره مصرف بنزودیازپین‌ها کوتاه بوده و پس از مدتی این دارو قطع می‌شود و تمرکز درمان دارویی بر مهار بازجذب سروتونین باقی خواهد ماند. به طور کلی اثرات جانبی داروهای مهار کننده بازجذب سروتونین کمتر و قابل تحمل‌تر است. 1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.zehnaraclinic.com
3.www.chetor.com
4.www.drsaina.com