علت گرفتگی عضلات چیست؟

اسپاسم عضلانی چیست؟

اسپاسم عضلانی (muscle spasm) و یا گرفتگی عضلانی (muscle cramp) یک انقباض غیر ارادی ماهیچه‌هاست.

اسپاسم عضلانی به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد و معمولاً به سرعت برطرف می‌شود‌. این عارضه معمولاً درد خیلی زیادی را در فرد ایجاد می‌کند‌.

اسپاسم ماهیچه‌ای با پرش عضلانی (muscle twitch) متفاوت است. در پرش عضلانی حرکت کنترل نشده‌ی یک بخش کوچکی از یک عضله‌ی بزرگ‌تر در زیر پوست قابل مشاهده است.
 

↑علائم و نشانه‌های گرفتگی عضلانی چیست؟

علائم و نشانه‌های اسپاسم عضلانی به نوع ماهیچه‌ی درگیر و شرایطی که به اسپاسم منجر شده بستگی دارد.

اسپاسم ماهیچه‌‌ های اسکلتی معمولا ماهیچه‌ هایی را درگیر می‌کند که فعالیت زیادی انجام می‌دهند.

گرفتگی این ماهیچه‌ها باعث ایجاد یک درد حاد ناگهانی در هنگام انقباض و حرکت می‌شود.

در این حالت ماهیچه‌ای که دچار اسپاسم شده به صورت برجسته و برآمده در زیر پوست قابل لمس خواهد بود.

در بسیاری از موارد گرفتگی خود به خود و در عرض چند ثانیه برطرف می‌شود ولی در برخی از موارد دقایق طولانی‌تری ادامه خواهد داشت. 

در اسپاسم گرمایی، عضلات تا دقایق و یا حتی ساعاتی بعد از پایان گرفتن فعالیت هم حالت گرفته‌ی خود را حفظ خواهند کرد.

پرش عضلانی ممکن است چند ثانیه طول کشیده و یا روندی ادامه دار و تکرار شونده باشد.

در واقع پرش عضلانی یک نوع انقباض عضلانی لحظه‌ای در گروه کوچکی از فیبرهای ماهیچه‌ای عضلات بزرگ‌تر و در محل قرارگیری یک رشته‌ی عصبی است.

پرش عضلانی پلک‌ها، کشاله ران، ران یا انگشت شست را درگیر می‌کند.

پرش عضلانی تا حدود زیادی وابسته به استرس، اضطراب و مصرف مواد محرک مانند قهوه است.

علاوه بر این مواد سودوافدرین (pseudoephedrine) یا فنیل‌افرین (phenylephrine) موجود در داروهای سرماخوردگی هم می‌توانند باعث بروز پرش عضلانی شوند.

داروهای آسم مانند آلبوتریول (albuterol) و داروهایی مانند آدرال ((Adderall) که برای درمان اختلال کم‌توجّهی – بیش‌فعالی استفاده می‌شوند هم ممکن است باعث پرش عضلانی شوند. این نوع از مشکلات عضلانی بدون خطر بوده و از آن‌ها تحت عنوان پرش عضلانی خوش خیم یاد می‌شود.

برخی از بیماری‌های عصبی مانند دیستروفی عضلانی،  اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و میوپاتی هم با پرش عضلانی همراه هستند.

علاوه بر پرش عضلانی دیگر علائم این بیماری‌ها ضعف ماهیچه‌ای، از دست دادن اندازه ماهیچه و تغییر در حس عضلات است.

اسپاسم ماهیچه‌های صاف هم منجر به درد کولیکی خواهند شد که مرتب به سراغ فرد آمده و پس از مدتی از بین می‌روند.

علائم اسپاسم عضلات صاف به نوع اندام درگیر بستگی دارد.


 

↑علت گرفتگی عضلات چیست؟

اسپاسم عضلانی به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و هر کدام از آن‌ها به عوامل زمینه‌ای، نقطه‌ای از بدن که درگیر شده و محیطی که بدن در آن قرار دارد وابسته است.

زمانی که ماهیچه بیش از حد فعالیت می‌کند، ممکن است دچار اسپاسم شود. این مشکل معمولا در میان ورزشکارانی که در هوای گرم اقدام به انجام تمرینات شدید و سخت ورزشی می‌کنند دیده می‌شود‌.

علاوه بر ورزشکاران، کارگران ساختمانی که در هوای گرم ساعت‌های زیر مشغول به کار هستند هم این نوع از اسپاسم ماهیچه‌ای را تجربه می‌کنند.

معمولا ماهیچه‌های بزرگ در اثر کار در هوای گرم دچار اسپاسم می‌شوند. این شرایط تحت عنوان گرفتگی گرمایی (heat cramps) هم شناخته شده است.

علاوه بر این فرد در حال انجام فعالیت‌های معمول روزمره مانند برف روبی و یا زدن علف‌های حیاط هم دچار اسپاسم در عضلات گردن، شانه و کمر خواهد شد. 1
 

آمادگی برای ویزیت پزشک

اگر بطور مکرر دچار گرفتگی‌های عضلانی می‌شوید و با اقدامات خود درمانی از بین نمی‌روند، قرار ملاقاتی با پزشک خود داشته باشید.

وقتی نزد پزشک می‌روید، صورتی از اطلاعات پزشکی کلیدی خود را تهیه کنید، شامل هر گونه آلرژی یا موقعیت‌های پزشکی، و نیز اسامی تمامی داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را نیز یادداشت کنید.

پزشک احتمالاً سوالاتی را از شما می‌پرسد که به او در تصمیم گیری جهت اینکه از شما آزمایشاتی به عمل آورد یا به پزشک متخصص ارجاعتان دهد کمک می‌کند.

برای اینکه بهترین نتیجه را از وعده  ملاقات با پزشکتان داشته باشید از پیش جواب این سوالات را در نظر داشته باشید:

چه وقت برای اولین بار دچار گرفتگی عضلانی شدید؟

تناوب و شدت گرفتگی‌های عضلانی در شما چگونه می‌باشد؟

آیا مورد به‌خصوصی موجب گرفتگی عضلانی در شما شده است مانند انجام ورزش و فعالیت ملایم یا شدید؟

آیا وقتی در حالت استراحت هستید دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید؟

آیا با کشش و منبسط کردن گرفتگی عضلانی شما تسکین داده می‌شود؟

آیا علائم دیگری مانند ضعف عضلانی، درد یا این احساس که یک پا یا دست یاعضوی از بدنتان به خواب برود را دارید؟

آیا کسی از اقوام نزدیک خونی شما سابقه ابتلاء به گرفتگی عضلانی را دارند؟

آیا متوجه هیچگونه تغییری در ادرارتان پس از انجام ورزش و فعالیت بدنی شده‌ اید؟

آیا از داروهای recreational یا افزایش حجم عضلانی ورزشی استفاده ‌می‌کنید؟
 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولاً گرفتگی‌های عضلانی به خودی خود از بین می‌روند و به ندرت آنقدر جدی هستند که نیاز به مراقبت‌های خاص پزشکی داشته باشند، چنانچه گرفتگی عضلانی شما شامل موارد زیر بود سریعاً  به پزشک مراجعه کنید:

ایجاد ناراحتی طاقت فرسا و شدید.

تورم ناحیه پا، قرمزی یا تغییرات پوستی.

ضعف عضلانی پا.

درد وگرفتگی عضلانی پا که بارها و بارها و بطور مکرر اتفاق بیافتد.

با مراقبت های اولیه در منزل بهبود نیابد.

همراه با ورزش شدید اتفاق بیفتد. 2

درمان دارویی

شما معمولاً می‌توانید گرفتگی‌ های عضلانی را با اقدامات خود در منزل درمان نمائید.

پزشک می‌تواند تمرینات ورزشی کششی را که شدت گرفتگی‌های عضلانی را کاهش می‌دهد به شما آموزش می دهد.

اینکه اطمینان داشته باشید بدنتان هیچگاه دچار کم‌آبی نشود نیز کمک بزرگی به این امر می‌کند.

در مورد گرفتگی‌های عضلانی که دوباره عود می‌کنند و باعث مختل گردیدن خواب شما می‌شوند، شاید نیاز باشد که پزشکتان داروهایی برای شل کردن ماهیچه‌هایتان تجویز کند.


 

سایر درمان‌ ها

مصرف مکمل‌های ویتامین ب کمپلکس برای کمک به کنترل گرفتگی‌های عضلانی پا، توسط برخی پزشکان توصیه می‌شود. هر چند تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
 

نکات اساسی درمان

اگر دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید، انجام اعمال زیر می‌تواند تسکین‌ دهنده باشد:
 

کشش و ماساژ

ماهیچه و عضله منقبض شده را کشیده، منبسط کنید، سپس آن را به آرامی مالش دهید تا آزاد و شل شود.

در مورد گرفتگی ماهیچه ساق پا، وزن خود را بر روی پای منقبض شده قرار دهید و زانوی خود را به آرامی خم کنید.  اگر قادر به ایستادن نیستید در حالیکه پای منقبض خود را باز کرده‌اید بر روی زمین یا صندلی بنشینید.

سعی کنید راس پای آسیب دیده خود را در همان حالی که پای شما همچنان راست و مستقیم باقی مانده است، به سمت سر خود بالا بکشید.

این  حالت به برطرف شدن گرفتگی عضلات عقب ران شما نیز کمک می‌کند. برای گرفتگی عضلات ماهیچه چهار سر جلوی پا نیز از یک صندلی استفاده کنید، در حالیکه محکم بر روی آن نشسته‌اید، سعی کنید پای آسیب دیده خود را به سمت باسن خود بکشید.
 

استفاده از گرما یا سرما

از یک حوله گرم یا تشک برقی بر روی ماهیچه‌های سفت و گرفته خود استفاده کنید.

دوش گرفتن با آب گرم یا جریان آب گرم بر روی ماهیچه منقبض شده نیز می‌تواند موثر باشد.

ماساژ  دادن ماهیچه منقبض شده با یخ نیز می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
 

پیشگیری

اقدامات زیر می‌تواند به جلوگیری از گرفتگی‌های عضلانی کمک کند:
 

از کم‌ آبی پرهیز کنید

در طول روز مقادیر زیادی آب و مایعات بنوشید. این مقدار به آنچه که می‌خورید، جنسیت، میزان فعالیت، آب و هوا، میزان سلامتی، سن  و هر گونه دارویی که مصرف می‌کنید دارد.

مایعات به ماهیچه‌های شما کمک می‌کند که منقبض شده و سپس به حالت آرامش خود برگردند. همینطور سلول‌های ماهیچه‌ای را پرآب نگاه داشته و از تحریک‌پذیری آنها جلوگیری می‌کند.

در فواصل زمانی مشخص و در طول فعالیت، مصرف مایعات را جهت تامین ذخایر مایعات بدن فراموش نکنید و به نوشیدن آب و مایعا ت دیگر بعد از اتمام فعالیت ها نیز ادامه دهید.
 

ماهیچه‌های خود را منبسط کنید

زمانیکه می‌خواهید ازماهیچه خود برای یک مدت طولانی استفاده کنید، قبل و بعد از آن، به خوبی ماهیچه را منبسط کرده و آن را بکشید.

اگر به هنگام شب دچارعارضه گرفتگی عضلانی در پای خود می‌شوید، قبل از اینکه بخوابید پای خود را منبسط و شل نمایید.

ورزش‌های سبک مثل پا زدن برروی یک دوچرخه ثابت برای چند دقیقه قبل از زمان خواب، می‌تواند به جلوگیری از گرفتگی عضلانی به هنگام خواب کمک کند. 3

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.asriran.com
3.www.mihanpezeshk.com