3 فروردين 1388 / 7 ربيع الثاني 1431 / 23 مارس 2010

پس از لشكركشي آغامحمدخان قاجار به قفقاز و تسلط بر آن نواحي، مخالفان وي همگي يا به اطاعت از خان قاجار گردن نهادند يا سركوب شدند. در اين موقع، وي زمينه را براي اعلام مقصود اصلي‏اش مناسب ديد و در نوروز سال 1175 ش برابر با دوازدهم رمضان 1210 ق، در تهران، به نام پادشاه ايران و سرسلسله پادشاهي قاجار تاج‏گذاري كرد. از همان روز، شهر نوپاي تهران، كه در حدود 25 الي سي هزار نفر جمعيت داشت و بيش از نيمي از آنان سربازان آغامحمدخان قاجار بودند، به عنوان مركز كشور و پايتخت رسمي دودمان قاجار اعلام شد. آغامحمدخان، با آرزوهاي دور و دراز خود و جويندگي مقام خلافت اسلامي، تهران را دارالخلافه ناميد. نزديك بودن به محل ايل قاجار در استرآباد مازندران، موقعيت جغرافيايي شهر به لحاظ قرار گرفتن در مركز ايران و محدود شدن كوه در سه طرف، از جمله دلايل اصلي انتخاب تهران براي پايتختي قاجار بود. آغامحمدخان در طول ساليان فرمانروايي خود، قبل و بعد از تاج‏گذاري، جنايات متعددي مرتكب شد و انسان‏هاي بي‏شماري را به كام مرگ فرستاد. تا اين كه دو سال بعد در يكي از لشكركشي‏هايش به گرجستان توسط دو تن از خدمتكارانش كشته شد.
انديشه تأسيس حوزه علميه قم ريشه در روايات امامان معصوم به ويژه امام صادق(ع) داشت و در طول قرن‏ها، اين نويدِ امامان بزرگوار شيعه بود كه همواره زبان به زبان نقل مي‏شد و در ذهن شيعيان جاي مي‏گرفت. تا اين‏كه در فروردين 1301 ش در جلسه‏اي كه علماي قم و آيت‏اللَّه حائري يزدي، در آن شركت داشتند، گفتگو پيرامون تأسيس اين حوزه شكلي جدي به خود گرفت. پس از تفأل به قرآن، سرانجام با حمايت علما، كسبه و مردم، حوزه علميه قم به دست تواناي مرجع بزرگوار تقليد، حضرت آيت‏اللَّه العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي در سوم فروردين 1301 ش (1341 ق) تأسيس شد. شكوه و عظمت حوزه علميه قم از آغاز تا به امروز، هر سال چشمگيرتر از گذشته در عرصه‏هاي مختلف نمود داشته است و پرتو آثار وجودش، افق‏هاي جديدي از دورترين نقاط اين عالم را در نورديده است. اين حوزه باشكوه، گذشته از اين كه بزرگ‏ترين دانشگاه علوم اسلامي است، در رشته‏هاي فقه، اصول، حقوق، عرفان، فلسفه، اقتصاد، تفسير، كلام و... پاسخگوي نيازهاي اجتماعي، فرهنگي و فكري جامعه نيز بوده و هست. حوزه علميه قم در طول عمر با بركت خود، صدها عالم، فقيه، مفسّر، اصولي و محقق و مؤلف را در خود پرورش داده و همچون چشمه‏اي روحاني، تشنگان علم و حقيقت را سيراب مي‏سازد.
عصر روز سوم فروردين 1342 و پس از حمله مزدوران رژيم پهلوي به مدرسه فيضيه قم، منزل امام خميني، مركز اجتماع مردم و روحانيان مبارز شد. امام پس از اطلاع از جريان تهاجم به مدرسه فيضيه با انتشار اعلاميه‏اي، رژيم را رسوا كرده و فتواي مهم خود را صادر نمودند. ايشان با شجاعت خاص خود به افرادي كه مردم را با سلاح تقيه به سكوت فرا مي‏خواندند به فرياد و حضور در صحنه دعوت كرده و عنوان داشتند: "تقيه حرام است و اظهار حقايق واجب است ولو بَلَغ ما بَلَغ" (تا هركجا كه مشكل باشد يا هرچه بشود مهم نيست) در اين اعلاميه، شاه دوستي برابر با غارتگري، ضربه زدن به پيكر قرآن و اسلام و تجاوز به مراكز علم و دانش و... معرفي شده است.
استاد عبدالعظيم خان قريب گُركاني در سال 1258 ش در روستاي گركان تفرش از توابع اراك بدنيا آمد. وي مقدمات زبان فارسي و عربي را نزد پدر فراگرفت و براي ادامه تحصيل عازم تهران گرديد. استاد قريب پس از فراگيري هيئت، نجوم، اصول، منطق، حكمت و زبان فرانسه، در مدرسه علميه كه تنها آموزشگاه وقت به شيوه نوين بود، به تدريس پرداخت و شاگردان فراواني پرورش داد. وي بعدها در دارالفنون، دانشسراي عالي و دانشكده ادبيات دانشگاه تهران به تدريس همت گماشت. ايشان نزديك به هفتاد سال به تدريس و تعليم و خدمت به فرهنگ ايران زمين اشتغال داشت. استاد قريب نخستين كسي بود كه دستور زباني مدوّن و ساده براي زبان فارسي تنظيم كرد و در طي نيم قرن، دانش‏آموزان، قواعد و دستور زبان فارسي را از آن فراگرفته‏اند. وي منتخباتي نيز به عنوان فوائدالأدب گرد آورد كه مدتها در دبيرستان‏ها تدريس مي‏شد. استاد قريب تأليفات درسي بسياري نيز دارد و چندين متن از متقدمان مانند كليله و دمنه و گلستان و بوستان و غيره را تصحيح و تحشيه كرده است. اين اديب برجسته و استاد تواناي ادب فارسي سرانجام در سوم فروردين 1344 ش در 86 سالگي در تهران درگذشت و به سراي جاويد شتافت.
دكتر احمد ناظرزاده كرماني در سال 1292 ش در كرمان به دنيا آمد و پس از اتمام تحصيلات ابتدايي، دروس متوسطه را در دارالفنون و تحت نظر استاداني همچون احمد بهمنيار كرماني، بديع‏الزمان فروزانفر و جلال الدين همايي به پايان بُرد. وي به موازات اخذ ليسانس علوم سياسي و نيز علوم تربيتي، فقه و عربي و فلسفه را آموخت و در سال 1331، دكتراي زبان و ادبيات فارسي را از دانشگاه تهران گرفت. سپس از طرف دانشگاه تهران راهي پاريس شد و پس از اخذ دكتراي جامعه‏شناسي اديان از دانشگاه سوربُن فرانسه، از سال 1335، به تدريس در دانشگاه تهران پرداخت. دكتر ناظرزاده علاوه بر آن به كارهاي سياسي و اداري همانند شهردار تهران، بازرسي استانداري كرمان، كفيل استانداري تهران، نمايندگي دوره‏هاي 15 و 16 مجلس شوراي ملي از سيرجان و شهردار كرمان بود كه پس از كودتاي 28 مرداد 32 از وكالت عزل و تبعيد گرديد. وي همچنين مقالات سياسي متعددي را تأليف كرد و در كنار آن سلسله مقالاتي در ادبيات، عرفان و مسائل تحقيقي - تاريخي نگاشت. سبك و انشاء روان و ذوق ادبي و تاريخي به نوشته‏هاي او شيريني خاصي مي‏داد. همچنين گاهي آثار او با طنز و مطايبه نيز همراه بود. ناظرزاده كرماني كه كتبي همچون آوازهاي جواني، اختر، آفات قرن و ديوان اشعار مذهبي از خود به يادگار گذاشته است در اواخر عمر نابينا شد و سرانجام در سوم فروردين 1355 ش در 62 سالگي در تهران درگذشت و در مقبره ابن‏بابويه در شهر ري به خاك سپرده شد.
تلاش عراق به منظور گسترش درگيري و جنگ در خليج فارس و مقابله به مثل ايران، موجبات افزايش نگراني كشورهاي منطقه و قدرت‏هاي بزرگ را فراهم ساخت. پيدايش موقعيت جديد سبب گرديد تشديد فشار به ايران و تلاش براي ممانعت از پيروزي ايران بر عراق، با افزايش حمايت‏هاي سياسي، اقتصادي و نظامي از عراق، به عنوان منطق حاكم بر رفتار و عملكرد كشورهاي منطقه و قدرت‏هاي بزرگ، بيش از گذشته خودنمايي كند، به طوري كه هر دو ابرقدرت، در برابر خطر بزرگي قرار گرفتند. در اين حال، موضع مشترك آمريكا و شوروي در حمايت از عراق و تأكيد بر پايان بخشيدن به جنگ سبب گرديد دو ابرقدرت براي نخستين بار، احتمال دستيابي به تفاهم را مورد تأكيد قرار دهند. به دنبال همين وضعيت، آمريكائيان يك هيئت بلندپايه را براي ارائه پيشنهاد به مسكو فرستادند و مذاكراتي صورت گرفت. بنابر گزارش‏هاي منتشره، روس‏ها ضمن موافقت با متوقف شدن جنگ و تعيين مجازات براي طرف مخالف اجراي آتش بس، اِعمال تحريم را در گرو حصول توافق بين تمامي اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل دانستند.
قطب الدين محمود بن ضياءالدين مسعود كازروني معروف به ملاقطب در كازرون از شهرهاي استان كنوني فارس به دنيا آمد. قطب الدين محمود، در طول حيات خود سفرهاي بسياري كرد. وي به هنگام تاسيس رصدخانه‏ي مراغه به جمع دانشمندان مراغه پيوست و مدتي باخواجه نصيرالدين طوسي در اين رصدخانه همكاري نمود. ملاقطب پس از سفرهايي به قونيه، مصر و شام در سال 696 ق به تبريز بازگشت. قطب الدين محمود آثار متعددي از خود به جاي گذاشته كه از ميان آن‏ها مي‏توان به نهايةُ الادراك، شرح قانون ابن سينا و شرح حكمةُ الاشراق سهروردي اشاره كرد.
دومين شورش صربستان عليه امپراتوري عثماني كه از حمايت روسيه برخوردار بود، ابتدا در منطقه‏ي تاكاويه به رهبري ميلوش اوبرنويچ شكل گرفت و سپس به سراسر صربستان گسترش يافت. پس از درگيري‏هاي متعددي كه بين صرب‏ها و نيروهاي عثماني روي داد، سرانجام پيمان صلحي ميان طرفين منعقد شد. به موجب اين پيمان، صربستان به عنوان يك امارتِ تابع عثماني به رسميت شناخته شد و اجازه‏ي تاسيس مجمعي از نمايندگان صرب‏ها را يافت. امپراتوري روسيه همواره به شورش ملل تابع امپراتوري عثماي در بالكان دامن مي‏زد و سعي مي‏كرد امپراتوري عثماني را تضعيف كند.
بنيتو موسوليني در آغاز قرن بيستم تفكراتي سوسياليستي داشت كه بر تقدم جامعه بر فرد و مالكيت عمومي مبتني بود. اما در اواخر جنگ جهاني اول با يك چرخش يك‏صد و هشتاد درجه‏اي در عقايد سابق خود، به تبليغ افكار تند ناسيوناليستي، نژادپرستي و ملي‏گرايى پرداخت. وي در راستاي اهداف قدرت‏طلبانه خود، در 23 مارس 1919م حزب فاشيست ايتاليا را تأسيس كرد. اعضاي اين حزب به تجديد قدرت امپراتوري روم قديم معتقد بودند و چون لباس‏هاي سياه برتن مي‏كردند به پيراهن سياهان، معروف شدند. تفكر فاشيستي بر استقرار يك رژيم ديكتاتوري غيرپارلماني و دشمني با هر نوع آزادي استوار بود و در سياست خارجي نيز مشيِ تجاوزكارانه را تبليغ مي‏كرد. فاشيسم، بيش از آن كه يك فلسفه يا ايده‏ئولوژي سياسي باشد، يك روش حكومت است كه بر سه اصل حكومت فردي، قدرت و حاكميت دولت و ناسيوناليسم افراطي بنا شده است. در حكومت فاشيستي، فردي كه در رأس حكومت قرار مي‏گيرد مافوق قانون و واجب‏الاطاعه است. در اين حكومت‏ها سازمان دولت با تكيه بر قدرت نظامي و گروه‏هاي فشار سياسي و وسايل تبليغاتي كه در اختيار دولت است آزادي‏هاي فردي را محدود مي‏سازد و هرگونه حركت مخالفي را سركوب مي‏كند. هم‏چنين فاشيسم به طور عام به رژيم‏هاي استبدادي متمركزي اطلاق مي‏شود كه با ايدئولوژي تبعيض نژادي و ناسيوناليسم افراطي حكومت مي‏كنند و با سركوب مخالفين، ايجاد اختناق و سانسور عقايد و افكار مردم، حكومت خود را تداوم مي‏بخشند. موسوليني به كمك اعضاي اين حزب در اكتبر 1922م، با شعار قدرت، اطاعت و عدالت، شهر رُم، پايتخت ايتاليا را تسخير كرد و به مقام نخست‏وزيري رسيد. موسوليني از آن پس در تعقيب اهداف حزب فاشيست، به تدريج همه امور داخلي و خارجي را تحت سيطره خود درآورد. موسوليني به همراه هيتلر رهبر فاشيست آلمان، جنگ جهاني دوم را آغاز كرد اما سرانجام در اواخر جنگ، توسط ميهن‏پرستان ايتاليايي دستگير و در بيست و هشت آوريل 1945م تيرباران شد.
پاكستان در جنوب آسيا ودر جنوب شرقي ايران و شمال غربي هند واقع گرديده است. اين كشور داراي 796/095 كيلومتر مربع مساحت است و حكومت آن، جمهوري اسلامي مي‏باشد. پايتخت كشور پاكستان شهر اسلام‏آباد و بزرگ‏ترين شهر آن كراچي و از ديگر شهرهاي مهم آن لاهور و راولپندي است. واحد پول اين كشور مسلمان نشين روپيه پاكستان و زبان رسمي آن‏ها اردو مي‏باشد. 95% مردم پاكستان مسلمان و بقيه هندو، بودايى و مسيحي هستند. شيعيان گروه بزرگي از مسلمانان اين كشور را تشكيل مي‏دهند. كشور پاكستان و كشور هند تا 1947م كه سال تأسيس اين دو دولت است سرنوشت مشتركي داشته‏اند. چون پيش از ايجاد پاكستان، سراسر شبه‏جزيره، هندوستان ناميده مي‏شد كه پس از استقلال به 7 كشور كوچك‏تر تجزيه شد. ايجاد پاكستان به عنوان كشوري كه بر اساس اسلامْ موجوديت و هويت مستقل يافته، بر پايه نظريه "دو ملت" صورت پذيرفت. آرمان وطن اسلامي در منطقه هندوستان از ديرباز در نظر انديشمندان و مصلحان اسلامي بود و برترين انديشمند اين منطقه كه در اين موضوع صحبت كرده علامه اقبال لاهوري است. پس از آن محمدعلي جناح كه در راه استقلال هندوستان به همراه مهاتما گاندي زحمات فراواني متقبل گرديد در سال 1938م تقاضاي رسمي براي ايجاد وطن مستقل اسلامي را مطرح نمود و كمتر از ده سال بعد در 14 اوت 1947م اين درخواست عملي گرديد. در 23 مارس 1956، قانون اساسي جديد كشور پاكستان وضع شد و به موجب آن، حكومت اين كشور از فرمانداري كل به جمهوري اسلامي با دو مجلس قانون‏گزاري تغيير يافت. پاكستان داراي دو روز ملي است: يكي 23 مارس كه قانون اساسي جديد كشور وضع گشت و ديگري 14 اوت كه دولت جديد پاكستان تأسيس شد.
ابوالفيض حمدون بن عبدالرحمن معروف به "ابن حاجّ" مفسر، اديب و فقيه مسلمان در سال 1174 ق در شهر فاس در مراكش امروزي متولد شد و در همان جا پرورش يافت. او آموزش علوم ادبي و ديني را نزد اساتيد معروف آن عصر فرا گرفت و در جريان سفر حج با عالماني چون شيخ مرتضي انصاري ملاقات و از محضر آن‏ها كسب علم كرد. از ابن‏حاج تاليفات متعددي در فقه، كلام، تفسير، منطق و ساير علوم به جاي مانده كه غالباً به صورت چاپي است.