مهمترین علل نازایی در زنان و درمان آن

شرایط لازم برای باروری طبیعی چیست ؟

اوج باروری در خانمها 30-20 سالگی است و از 32 سالگی شانس باروری شروع به کاهش میکند.علاوه بر سن که فاکتور بسیار مهمی در میزان باروری زوجهاست عوامل زیر نیز برای وقوع بارداری بایستی وجود داشته باشند.

1- تولید کافی اسپرم های طبیعی و متحرک توسط مرد

2- تولید تخمک سالم و رسیده توسط زن


3-وجود لوله های رحمی باز وسالم ( از قسمت انتهایی ان تخمک سالم در زمان تخمک گذاری از سطح تخمدان برداشت شده ودر اواسط لوله عمل لقاح با اسپرم انجام می شود.)

4-حفره رحمی سالم ( تخمک بارور شده باید به درون رحم حرکت کرده و در درون آندومتر آماده لانه گزینی کند تا بتواند برای رشد بیشتر، تغذیه شود.) 1

ناباروری در زنان به چه معناست؟

اگر هر کدام از مراحل بالا اتفاق نیافتد یا اختلالی در آن ایجاد شود، موجب ناباروری زن خواهد شد.

بین ۳۵ تا ۴۰ درصد از موارد ناباروری زوج ها به علت ناباروری و نازایی در زنان  می‌باشد و مابقی موارد (که در اکثریت می‌باشند) به خاطر ناباروری مرد است. بنابراین قبل از این که شما آزمایشات بسیاری بدهید و تحت درمان قرار بگیرید، لازم است همسر شما آزمایش مانع منی را بدهد و مشخص شود که اسپرم‌های او عملکرد طبیعی دارند یا خیر. البته حتی در صورتی که مشکل ناباروری به خاطر عملکرد غیرطبیعی اسپرم‌ها باشد نیز راه‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد.

علل ناباروری در زنان

در حدود ۲۵ درصد از زنان نابارور، تخمک‌گذاری طبق سیکل عادی انجام نمی‌شود و یا به طور کلی انجام نمی‌شود. سیکل پریود در این زنان معمولا نامنظم است و یا اصلا پریود نمی‌شوند. اختلال در تخمک‌گذاری ممکن است بر اثر تغییراتی در ترشح برخی هورمون‌های خاص که از غده‌ی هیپوفیز ترشح می‌شوند، ایجاد شود (هیپوفیز غده‌ی است که در پایین ساقه‌ی مغز قرار دارد). این هورمون‌ها – هورمون جسم‌زرد یا LH  و هورمون محرک فولیکول یا FSH- به یک تخمک دستور می‌دهند که رشد کند و سپس از تخمدان آزاد شود.

مشکلاتی که موجب اختلال در ترشح هورمون‌های LH و FSH می‌شود عبارتند از:

ضربه یا وارد شدن هر گونه آسیب به هیپوتالاموس (قسمتی از مغز که در تعامل با غده‌ی هیپوفیز عمل می‌کند)

تومورهای هیپوفیزی

چاقی یا لاغری بیش از حد

ورزش کردن بیش از حد

استرس شدید

سایر مشکلات هورمونی که می‌تواند موجب اختلال در تخمک‌گذاری یا باروری زن شوند عبارتند از:

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

پرکاری یا کم‌کاری تیروئید

ابتلا به دیابت

یائسگی زودرس

و گاهاً، ابتلا به سندرم کوشینگ (بیماری که موجب بالا بودن میزان هورمون کورتیزول یا همان هورمون استرس می‌شود)

توانایی باردار شدن یک زن همچنین تحت تاثیر سن او نیز می‌باشد چرا که تعداد و کیفیت تخمک‌ها بعد از ۳۰ سالگی، به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند. سایر عوامل موثر بر ناباروری عبارتند از:

وجود مشکلاتی در اندام تناسلی مانند مسدود بودن لوله‌‌های فالوپ، زخم بودن لایه‌ی مخاطی رحم، وجود پولیپ یا فیبروز در رحم و اندومتریوز.

ابتلا به بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک که می‌تواند باعث بسته شدن لوله‌های رحمی شود.

سیگار کشیدن و استفاده از مواد مخدر.

مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای ضدافسردگی، آرام‌بخش‌ها، داروهای مسدودکننده کانال کلسیم، نارکوتیک‌ها و داروهای ضدسرطان

ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن مانند مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، کم‌خونی داسی‌شکل، ایدز و هپاتیت B یا C.    

عوامل خطر

ناباروری در بین زنان بالای ۳۵ سال بیشتر شایع است. عوامل زیر احتمال بروز ناباروری را در فرد افزایش می‌دهند:

بالا بودن یا پایین بودن بیش از حد چربی بدن (که باعث عدم تخمک‌گذاری می‌شود) و چاقی

ورزش شدید و پرفشار (که موجب از دست رفتن بیش از حد چربی بدن شود)

ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند:
لوپوس
آرتروز
فشار خون بالا
آسم
سیگار کشیدن
مصرف بیش از حد کافئین

قرار گرفتن در محیط‌های کاری با شرایط زیر:
درجه حرارت بالا
قرارگیری در معرض مواد سمی
قرارگیری در معرض مواد شیمیایی
قرارگیری در معرض آفت کش‌ها
قرارگیری در معرض پرتوهای رادیواکتیو
استرس مداوم

داشتن سابقه‌ی ابتلا به:
بیماری التهابی لگن
اندومتریوز
سندم تخمدان پلی‌کیستیک
حاملگی خارج از رحم
نارسایی کلیه‌ها
سیروز کبدی
تومور غده‌ی هیپوفیز
بی‌اشتهایی عصبی
کم‌کاری تیروئید بر اثر اختلالات خودایمنی
فیبروئید رحمی
انجام جراحی باز در ناحیه لگن (ازجمله جراحی رحم)
کولیت اولسراتیو
بیماری کرون
صرع
بیماری کوشینگ
کم‌خونی داسی‌شکل
ویروس HIV
اختلالات کلیوی
التهاب آپاندیس که منجر به بروز عوارض شده (پارگی آپاندیس)

مصرف برخی دارو‌ها از جمله:
استامینوفن
ایبوبروفن
داروهای مسکن
آنتی‌بیوتیک‌ها
داروهای ضد‌افسردگی2

پیشگیری از نازایی

اگر زن هستید و میخواهید خیلی زود باردار شوید، رعایت این نکات میتواند احتمال بارداری را بالا ببرد:

وزن سالم و نرمال داشته باشید

دخانیات از جمله سیگار را کنار بگذارید

استرس خود را کم کنید

مصرف کافئین را محدود نمایید

تشخیص نازایی زنان

آزمایشهای زیر برای تشخیص نازایی زنان انجام می شود:

تشخیص نازایی زنان با Hysterosalpingography

بررسی و تست تخمک گذاری

هیستروسالپینگوگرافی (Hysterosalpingography)

تست ذخیره تخمدان

تستهای هورمونی

عکسبرداری

لاپاراسکوپی

آزمایش ژنتیک

درمان نازایی زنان

درمان نازایی بستگی به علت، سن و مدت زمانی که ناباروری داشته اید دارد. از آنجایی که نازایی اختلالی پیچیده است روش های درمان ناباروری آن از نظر مالی، روانی، بدنی و طول مدت ممکن است سخت باشد.

ممکن است با تحریک تخمک گذاری با داروها، ذخیره تخمک افزایش داده شود. داروهای نازایی معمولا همانند هورمون های طبیعی  — هورمون تحریک کننده فولیکول (Follicle-Stimulating Hormone) یا FSH و هورمون لوتئینه کننده (Luteinizing Hormone) یا LH — تخمدان را تحریک می کنند. همچنین از این داروها برای زنانی که می خواهند تخمک گذاری بهتری داشته باشند ممکن است استفاده شود.

عوارض احتمالی داروهای نازایی عبارتند از:

بارداری چندقلویی

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (Ovarian hyperstimulation syndrome)

تومور تخمدان در بلند مدت

یکی دیگر از روش های درمان نازایی زنان، عمل جراحی است. برای اصلاح مشکل نازایی یا بهبود باروری ممکن است عمل جراحی انجام شود اگر چه به ندرت این کار لازم می شود.

انواع عمل جراحی برای درمان نازایی عبارتند از:

لاپاراسکوپی یا هستروسکوپی

جراحی لوله فالوپ3


پی نوشت:
1.www.dr-pejmanmanesh.ir
2.www.doctormanshadi.ir
3.www.vclinic.io