آیا تغییر شخصیت امکان پذیر است؟

شخصیت چیست؟

پیش از آن‌که به این پرسش پاسخ دهیم باید ببینیم شخصیت انسان چیست. «شخصیت بیانگر آن دسته از ویژگی‌های فرد است، که شامل الگوهای نسبتاً ثابت فکری، عاطفی و رفتاری او است. این الگوها نسبتاً انعطاف‌پذیر هستند و کمک می‌کنند پیش‌بینی از رفتار فرد در شرایط گوناگون داشته باشیم» شخصیت ویژگی‌های همیشگی است که مشخص می‌کند فرد به رویدادها و تجربه‌های زندگی چگونه واکنش نشان می‌دهد. دیگران در کنش و تعامل با ما، فرد را با این ویژگی‌ها شناسایی می‌کنند و نسبت به ما در موقعیت‌‌ها و شرایط گوناگون واکنش نشان می‌دهند. با وجود این‌که انسان‌ها دارای ویژگی‌های شخصیتی همانند هستند، شخصیت هر انسانی بی‌همتاست.

عوامل موثر در شکل‌گیری شخصیت چیست؟

برای درک این‌که آیا می‌توان شخصیت را تغییر داد، باید بفهمیم که شخصیت چگونه شکل می‌گیرد. در شکل‌گیری شخصیت عوامل گوناگونی نقش دارند. پیوند میان این عوامل شخصیت افراد را به گونه‌ای که هستند پدید می‌آورد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

ژنتیک و وراثت

والدین

شیوهٔ فرزندپروری

محیط زندگی

تجارب زندگی

سبک زندگی 1

شخصیت، الگوهای کلی برای فکر کردن، احساس کردن و رفتارهاست که هر کس را به شخصی منحصربه‌فرد تبدیل می‌کند. وقتی می‌گوییم کسی «شخصیت خوبی» دارد، منظورمان این است که بودن در کنار او دوست داشتنی، جالب و دلپذیر است. همه‌ی ما می‌خواهیم برای بقیه جذاب باشیم، پس باید علاوه بر ظاهر به فکر شخصیتمان هم باشیم. در واقع قسمت زیادی از موفقیت و خوشحالی ما به ارتباط ما با دیگران وابسته است و شخصیت ما تعیین می‌کند که آدم‌ها را به خودمان جذب کنیم یا فراری دهیم. پس یک کاغذ و قلم بردارید و شروع کنید.

بخش اول: شناسایی صفات

بنشینید و یک لیست از صفت‌های مثبتتان تهیه کنید. سعی کنید آنها را به ترتیبی شماره‌گذاری کنید که مطمئنید بیشتر از همه این صفات را دارید. مثلا شنونده‌ی خوبی بودن، دوستانه و راحت بودن، درون‌گرا بودن، متفکر و هوشمند بودن.

یک لیست از صفات منفی‌تان تهیه کنید. اینها همان چیزهایی هستند که بقیه به آنها عکس‌العمل نشان می‌دهند، یا چیزهایی که فکر می‌کنید سر راه شما قرار دارند، مثلا خجالتی بودن، عصبی بودن، یا پرحرف بودن. فقط یادتان باشد که صفات مثبت و منفی در موقعیت‌های مختلف متفاوت هستند. مثلا دوستانه یا پرحرف بودن از نظر من ممکن است مثبت باشد ولی به شدت روی اعصاب شما باشد. تغییرات شخصیتی باید بر اساس نظرات و خواسته‌های خود شما باشند. مطمئنا درست کردن این لیست از لیست صفات مثبت سخت‌تر است. پس عجله نکنید و سر فرصت ویژگی‌های رفتاریتان را وقتی که تنها هستید یا وقتی که با دیگران هستید در نظر بیاورید و چیزهایی را که فکر می‌کنید بد هستند، لیست کنید.

دور چیزهایی که اصلا یا حداقل فعلا نمی‌خواهید تغییر دهید خط بکشید. همه چیز را که نمی‌خواهید یا نمی‌توانید با هم تغییر دهید، پس فعلا آنهایی را که اولویت کمتری دارند بی‌خیال شوید.

کنار چیزهایی که می‌خواهید تغییر دهید یا بهتر کنید ستاره بگذارید. مثلا ممکن است شخص باهوشی باشید، اما بخواهید باهوش‌تر شوید، پس کنار باهوش ستاره یا قلب بگذارید.

موارد ستاره‌دار را اولویت‌بندی کنید. بهتر است که تغییرات را آرام آرام انجام دهید، مثلا هر بار یکی از موارد را انتخاب کنید و به خودتان قول بدهید با تکرار و تمرین روی همان یک مورد کار کنید.2

بخش دوم: تغییر رفتارها

صفتی را که می‌خواهید تغییر دهید، انتخاب کنید. مثلا فرض کنید که خجالتی هستید و اول از همه می‌خواهید کمتر خجالتی باشید.

لیستی از رفتارهایی تهیه کنید که نشان‌دهنده‌ی خجالتی بودن شما هستند. مثلا خیلی زود از مهمانی‌ها پا می‌شوید، سر صحبت را با کسی باز نمی‌کنید، نظر نمی‌دهید، از آدم‌های جدید دوری می‌کنید یا برای هیچ کاری داوطلب نمی‌شوید.

رفتارهایی متضاد با لیست قبلی انتخاب کنید و پیش بگیرید. مثلا برای یک نقش جدید سرِ کارتان داوطلب شوید یا به مهمانی‌های بیشتری بروید.

از کسی که تحسین می‌کنید و این ویژگی شخصیتی را دارد، الگوبرداری کنید. بهتر است که این کار را برای یک ویژگی انجام دهید، نه برای همه‌ی ویژگی‌ها. یعنی یک نفر را برای همه‌ی ویژگی‌های شخصیتی انتخاب نکنید، چون قرار است منحصربه‌فرد باشید نه اینکه خودتان را به شکل یک نفر دیگر دربیاورید. هر چند همیشه می‌توانید از آدم‌هایی که شخصیت خوبی دارند، چیزهای خوب یاد بگیرید.

مدام به خودتان یادآوری کنید که رفتارهای جدید را ادامه دهید. برای خودتان یک شعار جدید اختراع کنید، مثلا «اجتماعی خواهم شد». روی موبایلتان هم یادآورهایی بگذارید که بیشتر با مردم ارتباط برقرار کنید.

بخش سوم: خودتان را بهتر کنید

مثبت فکر کنید و مثبت رفتار کنید. رفتار منفی اطمینان و تعهد شما به بهتر شدن را کم می‌کند.

چیزهای جدید یاد بگیرید. به یک سازمان، کلاس، کلوپ، تیم یا گروه جدید بپیوندید. اگر همان کارهای قبلی را بکنید، احتمال اینکه به رفتار‌های قبلی هم برگردید زیاد است. اما چون آدم‌های جدید از شما انتظار هیچ رفتار خاصی ندارند، احتمال اینکه در عادت کردن به یک رفتار جدید موفق باشید بیشتر می‌شود.

به خودتان سخت نگیرید. شخصیت آدم یک شبه عوض نمی‌شود. به خودتان کُلی وقت و فضا بدهید تا یک رفتار را به بخشی از شخصیتتان تبدیل کنید.

تظاهر کنید. احتمالا شنیده‌اید که به هر چیزی خیلی تظاهر کنید به واقعیت بدل می‌شود. در واقع یک ضرب‌المثل انگلیسی هست که می‌گوید “!Fake it till make it” یعنی آنقدر تظاهر کنید تا بالاخره آن رفتار واقعی شود. بعضی وقت‌ها که ادای کسی را در می‌آورید که با شما تفاوت زیادی دارد، دوستان، موقعیت‌ها و موفقیت‌های جدیدی هم به وجود خواهند آمد. اما یادتان باشد ویژگی‌ای که به داشتنش تظاهر می‌کنید با اهدافتان همراستا باشد، جوری نشود که آخرش عادت بدِ ادا درآوردن را هم به عادات بدتان اضافه کرده باشید. این کار به خیلی از افراد کمک می‌کند. اگر شخصی با ویژگی مثبتی که می‌خواهید نمی‌شناسید، فیلمی تماشا کنید که چنین شخصیتی داشته باشد. بعد از مدتی که ادای خجالتی نبودن یا آرام بودن را دربیاورید، کاملا برایتان طبیعی می‌شود.

بعد از یک ماه دوباره بنشینید و ببینید چقدر موفق بوده‌اید. وقتی که حس کردید در یکی از ویژگی‌ها استاد شده‌اید، ویژگی دیگری انتخاب کنید و از نو شروع کنید. مثلا اگر چند دوست جدید پیدا کرده‌اید و حالا دیگر سرِ کار نظراتتان را ابراز می‌کنید، تبریک می‌گوییم، شما موفق بوده‌اید. وقت را از دست ندهید، این بار یک ویژگی منفیِ بزرگ‌تر را انتخاب کنید و دست به کار شوید.3


پی نوشت:
1.www.mrpsychologist.com
2.www.beytoote.com
3.www.chetor.com