انسداد و گرفتگی عروق قلب ، علائم و روش های تشخیص و درمان آن

علت گرفتگی عروق قلب

معمولا تصور میشود تنها عامل گرفتگی عروق کرونر چربی زیاد خون است که دردیواره داخلی رگها رسوب کرده وباعث انسداد آنها میشود. اما شمار زیادی از افراد که هیچوقت دارای چربی خون بالا نبوده ، ازتحرک کافی برخورداربوده واصلا اهل سیگارهم نبوده اند ، درسنین ۳۵ و ۴۰ سالگی دچارگرفتگی عروق کرونر قلب شده وکارشان به عمل جراحی قلب کشیده شده است . همچنین بالعکس افراد متعددی هستند که چربیهای زیادی مصرف کرده اند ، تحرک یا ورزش خاصی هم نداشته اند وحتی در سنین بالا هم هرگز دچار گرفتگی عروق نشده اند !

هر نوع چربی باعث گرفتگی عروق نمیشود بلکه فقط تکه‌های‌ بافت‌ چربی‌دار، که‌ حاوی‌ لیپوپروتئین‌ کم‌چگال‌ (همان‌ کلسترول‌ بد) هستند و به‌ دیواره‌ سرخرگ‌ آسیب‌ می‌رسانند، اغلب‌ در محل‌ اتصال‌ و انشعاب‌ سرخرگ‌ها رسوب‌ می‌کنند و موجب انسداد عروق میشوند . تشکیل‌ این‌ رسوبات‌ شاید حتی‌ در اوایل‌ جوانی‌ آغاز شود. با تجمع‌ چربی های زاید ‌، انعطاف‌پذیری‌ سرخرگ‌ کم‌ و فضای‌ داخلی‌ آن‌ تنگ‌تر می‌شود. در نتیجه‌ ازمقدار عادی جریان‌ خون‌ کاسته می شود . از طرفی‌ این‌ رسوبات‌ ممکن‌ است‌ شکاف‌ بردارند یا پاره‌ شوند و روی‌ آنها لخته‌ خونی‌ تشکیل‌ شود که‌ در نتیجه‌، رگ‌ بیشترمسدود می‌شود .

چربیهای زائد آسیب رسان معمولا درساخت روغنهای نباتی (مایع و جامد ) صنعتی و غیر اورگانیک بکارگیری میشوند بنابراین اشخاصی که به مدت طولانی از این نوع روغنها استفاده میکنند ، چربی{ بد } خون آنها افزایش یافته و در نتیجه دچار گرفتگی عروق قلب میشوند .

علایم شایع

مراحل اولیه:
اغلب بدون علامت است.

مراحل بعدی:
آنژین صدری (احساس سوزش، فشردگی، سنگینی، یا گرفتگی در قفسه سینه که ممکن است به بازوی چپ، گردن، فک، یا کتف گسترش پیدا کند).

گرفتگی عروق به افزایش چربی‌ها، کلسترول و سایر مواد داخل و خارج دیواره شریانی (پلاک) اشاره دارد که می‌تواند جریان خون را محدود کند.

گرفتگی عروق می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود، ازجمله حمله قلبی، سکته مغزی، یا حتی مرگ شود. علائم گرفتگی عروق بستگی به محل گرفتگی و نوع عروق درگیر شده در اثر گرفتگی دارد.
 

گرفتگی عروق چیست؟

گرفتگی عروق یا آترواسکلروز که به آن تصلب شرابین نیز می‌گویند، بیماری است که در آن، در داخل شریان‌ها پلاک تشکیل می‌شود. شریان‌ها سرخرگ‌های خونی هستند که خون غنی از اکسیژن را به قلب و سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند. پلاک‌ها، از چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد موجود در خون تشکیل شده‌اند. با گذشت زمان، این پلاک‌ها سفت شده و باعث تنگ شدن شریان‌ها می‌شود. در نتیجه جریان خون غنی از اکسیژن، به اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن محدود می‌گردد. گرفتگی می‌تواند به مشکلات جدی ازجمله حمله قلبی، سکته، یا حتی مرگ منجر شود.
 

عوامل تشدید کننده گرفتگی عروق

علت دقیق گرفتگی عروق مشخص نیست. با این حال، مطالعات نشان می‌دهد که این بیماری یک بیماری تدریجی و پیچیده است که در هر سنی امکان رخ دادن دارد. عادت‌ها و شرایط خاصی مانند فشار خون بالا، کلسترول خون بالا، بیماری دیابت، اضافه وزن یا چاقی، عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن و رژیم غذایی نامناسب و سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی می‌توانند شرایط ابتلا به گرفتگی عرق را افزایش دهند.

برخی از افراد مبتلا به گرفتگی عروق هیچ نشانه‌ای و علائم این بیماری را ندارند تا زمانی که در آنها حمله قلبی یا سکته مغزی رخ دهد. درمان اصلی برای آترواسکلروز یا گرفتگی عروق، تغییر سبک زندگی است. همچنین ممکن است به داروها و روش‌های پزشکی نیاز داشته باشید. تشخیص این بیماری و پیگیری روند درمانی می‌تواند روند زندگی شما را به حالت نرمال برگرداند.

افراد در معرض ابتلا به گرفتگی عروق

بسیاری از عوامل شما را در معرض ابتلا به آترواسکلروز قرار می‌دهند. برخی از خطرات را می‌توان پیشگیری کرد، در حالی که برخی دیگر را نمی‌توان پیشگیری کرد. مهم‌ترین عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری می‌شوند عبارت‌اند از:

سابقه خانوادگی
اگر در خانواده شما کسی سابقه ابتلا به آترواسکلروز را داشته باشد، ممکن است شما در معرض خطر ابتلا شدن به آن باشید. این وضعیت و همچنین سایر مشکلات مربوط به قلب ممکن است ژنتیکی باشند.

عدم تحرک و ورزش
ورزش منظم برای قلب شما مفید است. ورزش منظم ماهیچه قلب شما را قوی نگه می‌دارد. یک زندگی بدون تحرک باعث افزایش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها، ازجمله بیماری‌های قلبی می‌شود.

فشار خون بالا
فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی شما آسیب برساند و آنها را در بعضی مناطق ضعیف کند. کلسترول و سایر مواد موجود در خون می‌تواند انعطاف پذیری شریان‌ها را در طول زمان کاهش دهد.

سیگار کشیدن
سیگار کشیدن می‌تواند به عروق خونی و قلب شما آسیب برساند.

دیابت
افرادی که مبتلا به دیابت هستند، مستعد به ابتلا بیماری قلبی عروقی هستند.

اگر این نشانه‌ها را دارید دچار گرفتگی رگ و عروق قلب شده‌اید

گرفتگی عروق و شریان‌های قلب و مغز را می‌توان از رایج‌ترین اختلال‌هایی دانست که سلامت افراد را به خطر می‌اندازند. اما این موضوع اغلب با نشانه‌هایی همراه می‌شود و ناگهانی رخ نمی‌دهد.

نشانه‌های زیر نیز با گرفتگی شریان‌ها مرتبط است:

درد پا هنگام راه رفتن

این موضوع که پاها بدون دلیل خاصی در هنگام راه رفتن درد بگیرد موضوعی رایج نیست بنابراین بخشی از این مشکل می‌تواند به گرفتگی شریان‌های پا مرتبط باشد. درواقع آترواسکلروز می‌تواند شریان‌های پا، به ویژه در افراد سیگاری را مسدود کند. این علائم نیاز به ارزیابی بدون تأخیر دارد. پزشک شما پالس‌های موجود در پاهای شما را معاینه می‌کند و اندازه گیری‌های ساده فشار خون پا و جریان خون را انجام می‌دهد تا تشخیص گردش خون ضعیف را تأیید کند. بسیار مهم است که بیماری‌های قلبی هر چه سریعتر تشخیص داده شود، زیرا بسیاری از رژیم‌های غذایی و درمانی وجود دارد که می‌تواند به برطرف کردن مشکل کمک کند. معمولا به افرادی با این علامت‌ها توصیه می‌شود که بیشتر غذاهای گیاهی و کمتر محصولات حیوانی مصرف کنند.
 

گرفتگی فک

این علامت یعنی گرفتگی فک بیشتر در خانم‌ها رخ می‌دهد، اما مردان نیز باید از آن آگاه باشند. طبق گفته دانشکده پزشکی هاروارد، درد فک و گردن علائم شایع آنژین است، این بیماری نوعی ناراحتی است که از جریان خون ضعیف به بخشی از قلب ناشی می‌شود. درد به این دلیل رخ می‌دهد که عصب واگ (عصب اصلی حامل سیگنال‌های درد از قلب) در تماس مداوم با گردن، فک، سر و بازوی چپ است؛ بنابراین با مشاهده این علامت بهتر است هر چه سریعتر به پزشک خود مراجعه کنید تا دریابید که آیا درد فک شما نتیجه موضوعی خوش خیم است یا خطرناک است و نیاز به کنترل دارد.
 

درد پایین کمر

کمردرد ممکن است نشانه‌ای ساده از پیری عضلات نباشد. طبق گفته پزشکان، کمر نیز اغلب یکی از نخستین قسمت‌های بدن برای تجمع پلاک است. شما احساس درد خواهید کرد، زیرا کاهش جریان خون در این منطقه می‌تواند دیسک‌هایی که کوسن مهره‌ها را ضعیف می‌کند را تضعیف کند.
 

تشخیص گرفتگی عروق

برای تشخیص گرفتگی عروق ابتدا در طی یک معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است علائم شریان‌های تنگ، بزرگ و سخت را پیدا کند، ازجمله:

* پالس ضعیف یا غیرواقعی زیر سطح تنگی شرایین
* کاهش فشار خون در اندام تحتانی

با توجه به نتایج معاینات فیزیکی، پزشک متخصص قلب و عروق شما ممکن است یک یا چند آزمایش را برای پیشبرد تشخیص این بیماری تجویز کند، ازجمله:

آزمایش خون- یکی از روش‌ها و آزمایشات تشخیص گرفتگی عروق تعیین سطح کلسترول و قند خون است که با استفاده از آزمایش خون میزان آنها مشخص می‌شود. این آزمایش در حالت ناشتا از فرد گرفته می‌شود.

سونوگرافی داپلر. پزشک شما ممکن است از یک دستگاه اولتراسوند خاص (سونوگرافی داپلر) برای اندازه گیری فشار خون در نقاط مختلف در امتداد بازو یا پا استفاده کنید. این اندازه گیری ها می‌تواند به شما کمک کند تا درجه انسداد و همچنین سرعت جریان خون در شریان‌ها را اندازه گیری کنید. این روش یک روش امن در تشخیص گرفتگی عروق محسوب می‌شود.



شاخص مچ پا. این تست یک روش تشخیص گرفتگی عروق در رگ‌های پا است. دکتر شما ممکن است فشار خون را در مچ پا با فشار خون در بازوی شما را مقایسه کند. اختلاف غیر طبیعی بین این دو، ممکن است در اثر بیماری عروقی محیطی باشد که معمولاً توسط آترواسکلروز ایجاد می‌شود.

الکتروکاردیوگرام (ECG). یک روش تشخیص این بیماری استفاده از الکتروکاردیوگرام است که در آن سیگنال‌های الکتریکی در حالی که از قلب شما عبور می‌کند، ثبت می‌شود. یک اکوکاردیوگرافی اغلب می‌تواند شواهدی از حمله قلبی قبلی را نشان دهد. اگر علائم و نشانه‌های شما اغلب در طول ورزش رخ می‌دهد، پزشک ممکن است از شما بخواهد بر روی یک تردمیل راه بروید یا در طی یک ECG دوچرخه ثابت برانید.

تست استرس. تست استرس یا ورزش یک روش تشخیص مطمئن برای اختلالات قلبی است، این روش برای جمع آوری اطلاعات در مورد چگونگی عملکرد قلب در فعالیت‌های بدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از آنجا که ورزش باعث می‌شود قلب شما سخت‌تر و سریع‌تر از آن در طول فعالیت‌های روزانه انجام شود، یک آزمون استرس ورزشی می‌تواند مشکلات در قلب شما را نشان دهد که ممکن است در حالت عادی غیر قابل توجه باشد.



کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوگرافی-روش دیگر تشخیص گرفتگی عروق آنژیوگرافی است، در طی این آزمایش عروق گرفته شده و تنگ شده یا مسدود شده مشخص می‌شوند.

ممکن است سایر تست های تصویربرداری پزشک شما ممکن است از سونوگرافی، یک توموگرافی کامپیوتری (CT) یا آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) برای تشخیص این بیماری استفاده شود.

آنژیوگرافی عروق کرونر قلب روشی است که در آن با استفاده از لوله‌های نازک مخصوص و مواد حاجب و اشعه ایکس، جریان خون قلب مورد بررسی قرار می‌گیرد.

با افزایش سن، به‌دلیل ساخته شدن پلاک (رسوب چربی) در دیواره داخلی شریان‌ها (سرخرگ)، به مرور دیواره عروق (رگ های خونی) ضخیم شده و مسیر طبیعی جریان‌ خون درون شریان‌ها باریک می‌شود.

در طول زمان، به‌دلیل گردش کلسترول در جریان خون نیز این پلاک‌ها بزرگ تر می‌شوند و شریان‌ها مرتبا باریک‌تر و سفت‌تر می‌شوند. این امر منجر به کاهش جریان خون به مناطقی که توسط این رگ‌ها خون‌رسانی می‌شوند، خواهد شد. این پدیده، آترواسکلروز نامیده شده و به معنی سخت شدن شریان‌ها است.

پس بیماران باید توجه داشته باشند آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است و نه درمانی، که با انجام آن محل تنگی رگ و رگ‌های گرفته‌شده مشخص می‌شود.

در واقع به کمک آنژیوگرافی می‌توانیم به طور دقیق تصمیم بگیریم چه کاری باید برای بیمار انجام شود.

همچنین در افرادی که دردهای قلبی آنها را آزار می‌دهد و پاسخ تست ورزش‌شان نیز مثبت است، استفاده می شود. البته باید به دردهایی توجه داشت که هنگام فعالیت بدنی وجود دارند و با استراحت بهبود می‌یابند و هنگام بروز به دست‌ها هم انتشار پیدا می‌کنند.
 

روش آنژیوگرافی قلب

به کمک آنژیوگرافی قلب تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد و میزان آن مشخص می‌شود و مستقیم‌ترین راه کشف مشکلات شریان‌های کرونری قلب استفاده از آنژیوگرافی است. این روش با تزریق یک ماده رنگی حاجب به وسیله یک لوله بلند، نازک و قابل انعطاف بنام کاتتر انجام می‌شود.اگرچه هنگامی که لوله کاتتر به قلب می‌رسد ممکن است فرد مقداری دچار تپش قلب شود ـ که این وضعیت طبیعی است ـ اما به طورکلی هنگام انجام آنژیوگرافی فرد چیزی احساس نمی‌کند.در این روش پس از این‌که کاتتر از طریق شریان یا وریدی که در کشاله ران وجود دارد به سمت قلب فرستاده شده و در قلب یا مدخل عروق تغذیه‌کننده آن قرار گرفت، ماده حاجب ـ که به وسیله اشعه ایکس قابل رویت است ـ تزریق و از زوایای مختلف قلب عکسبرداری می‌شود.گاهی اوقات از شریان‌های موجود در مچ دست یا آرنج نیز برای انجام آنژیوگرافی استفاده می‌شود.
 

انواع مختلف آنژیوگرافی

آنژیوگرافی کرنری (Coronary Angiography)
آنژیوگرافی مغزی (Cerebral Angiography)
آنژیوگرافی محیطی (از دست یا پا) (Peripheral Angiography)
آنژیوگرافی احشایی (Visceral Angiography)
آنژیوگرافی ریوی (Pulmonary Angiography)
آنژیوگرافی لنفاویlumph Angiography) )
پرتو نگاری بطنی قلب از طرف راست(Right heart ventriculography)
پرتو نگاری بطنی قلب از طرف چپ(Left heart ventriculography)
آنژیوگرافی آئورت(Aortography)
آنژیوگرافی شبکیه‌ای(Retinal Angiography)
آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی(Magnetic Resonance Angiography)
 

آمادگی برای آنژیوگرافی

به منظور آمادگی ۸-۴ ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی از خوردن و آشامیدن پرهیز نمائید. درصورت داشتن بیماری خاصی پزشک و یا تکنولوژیست را مطلع نمائید.

ممکن است تا ۲۴ ساعت در بیمارستان یا کلینیک تحت نظر باشید . قبل از انجام آزمایش ممکن است شب قبل در بیمارستان بستری گردید.

ناحیه کشاله ران یا بازو که کاتتر را وارد آن می نمایند بایستی تراشیده شود پس از انجام آنژیوگرافی این ناحیه را تحت فشار قرار میدهند تا دچار خونریزی نشود. مزایای آنژیوگرافی بسیار بیشتر از خطرات ناشی از آن است .
 

عوارض

اگرچه معمولا آنژیوگرافی بدون درد و ناراحتی انجام می‌شود، اما در مواردی نیز هنگام تزریق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگی موقت یا گرمی به بیمار دست می‌‏دهد که به سرعت برطرف می‌شود. این فوق‌تخصص قلب می‌گوید: آنژیوگرافی معمولا یک آزمایش بی‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حین عبور کاتتر بیمار دچار مشکل شود، معمولا می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق و مشکل را رفع کرد.
 

مزایا

آنژیوگرافی در زمانی کوتاه وضعیت عروق قلب را به‌خوبی نشان داده و به پزشک کمک می‌کند تا نوع درمان را با اطمینان بیشتری تعیین ‌کند. آنژیوگرافی درمانی کاربرد بسیار گسترده‌ای داشته و در مقایسه با عمل جراحی از مزایای متعدد از جمله کوتاه شدن دوره بستری، کاهش هزینه و کاهش عوارض بعد از عمل جراحی برخوردار است. به گفته وی امروزه آنژیوگرافی برای بررسی عروق کلیه، مغز، قلب، ریه و دستگاه گوارش نیز به کار می‌رود.
 

درمان گرفتگی عروق

بعد از تشخیص گرفتگی عروق و محل آن می‌توان درمان مرتبط با آن را شروع کرد. تغییرات شیوه زندگی مانند خوردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش، اغلب مناسب ترین درمان برای آترواسکلروز است. گاهی اوقات نیز ممکن است توصیه‌های پزشکی یا جراحی توصیه شود. برخی از درمان‌های رایج برای این بیماری عبارت است از:

مصرف دارو. داروهای مختلف می‌توانند اثرات آترواسکلروز را کند و یا حتی معکوس کنند. پزشک معالج شما با بررسی و تشخیص گرفتگی عروق دارویی مرتبط با بیماری شما را تجویز می‌کند تا علائم این بیماری را کاهش دهد. مصرف این داروها میزان کلسترول و چربی خون را کاهش می‌دهد یا اگر مبتلا به بیماری قلبی دیگری باشید مرتبط با آن دارو برای شما تجویز می‌شود.

جراحی قلب. گاهی اوقات بعد از تشخیص گرفتگی عروق برای درمان آترواسکلروز، درمان تهاجمی بیشتری لازم است. اگر علائم شدید یا انسداد داشته باشید که بقای سلول‌های عضلانی یا قلب را تهدید می‌کند، ممکن است شما یک نامزد برای یکی از روش‌های جراحی قلب باشید.

عوارض جانبی گرفتگی عروق

عوارض گرفتگی عروق بستگی به آن دارد که کدام شریان مسدود شده باشد؛ مثلاً:

بیماری عروق کرونر هنگامی که آترواسکلروز شریان‌های نزدیک به قلب شما را مختل می‌کند، ممکن است بیماری قلبی عروقی ایجاد کند که می‌تواند باعث درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی یا نارسایی قلبی شود.

بیماری شریانی کاروتید. هنگامی که آترواسکلروز سرخرگ‌های نزدیک مغز شما را مختل می‌کند، ممکن است بیماری شریانی کاروتید ایجاد کند که می‌تواند منجر به حملات ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته مغزی شود.

بیماری شریانی محیطی. هنگامی که آترواسکلروز سرخرگ‌های شما را در سینه‌ها یا پاها تنگ می‌کند، ممکن است مشکلات گردش خون در ناحیه دست و پا شما به نام بیماری‌های قلبی محیطی ایجاد شود. این باعث می‌شود که شما کمتر به گرما و سرما حساس باشید و خطر بروز سوختگی یا یخ زده را افزایش می‌دهد. در موارد نادر، گردش خون ضعیف در سینه‌ها یا پاها ممکن است باعث مرگ بافتی شود.

بیماری مزمن کلیوی. آترواسکلروز می‌تواند سبب مسدود شدن شریان‌های کلیه شود که باعث جلوگیری از رسیدن اکسیژن خون به آنها شود. با گذشت زمان، این می‌تواند عملکرد کلیه را تحت تأثیر قرار دهد و باعث نارسایی کلیوی شود.
 

جلوگیری از گرفتگی عروق

تغییر شیوه زندگی و تغذیه سالم در پیشگیری از بیماری آترواسکلروز یا این بیماری توصیه می‌شود و همچنین شما می‌توانید با رعایت موارد زیر از ابتلا به آن جلوگیری کنید.

* ترک سیگار
* خوردن غذاهای سالم
* ورزش منظم
* حفظ وزن سالم
 

اثرات ورزش در کاهش بیماری های قلبی و عروقی

• ورزش منظم و مداوم باعث افزایش قطر عروق کرونر قلب می شود.
• ورزش باعثمی شود عضله قلب قوی شده و پمپاژ آن افزایش یابد.
• میزان چربی های مضر خونکاهش می یابد.
• در صورت تنگی در عروق کرونر اصلی قلب، عروق فرعی افزایش مییابد
• فشار خون در افراد مبتلا به افزایش فشار خون (tension Hyper) کاهش مییابد.

تعداد ضربان قلب در حالت استراحت کاهش می یابد.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت کلینیک شمیم
سایت مشرق