علل غش کردن چیست و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

غش کردن چیست

غش کردن، به کاهش ناگهانی و از دست رفتن سطح آگاهی گفته می‌شود، معمولاً علت غش کردن، کمبود اکسیژن در مغز است. محرومیت و محدودیت در اکسیژن رسانی به مغز علل زیادی دارد، از جمله فشار خون پایین یا بیماری‌های مرتبط با خون‌رسانی. گاهی اوقات علت غش کردن به یک بیماری، وضعیت یا اختلال جدی مربوط می‌شود. هر مورد ناهنجاری باید به عنوان یک اورژانس پزشکی شناخته شود تا علت این اتفاق شناخته شده و نشانه‌ها و علائم درمان شوند.

انواع غش کردن

انواع مختلف غش کردن وجود دارد. سه نوع رایج عبارت‌اند از:

غش کردن Vasovagal: غش کردن Vasovagal شامل عصب وگاس است که می‌تواند ناشی از آسیب‌های عاطفی، استرس، دیدن خون یا ایستادن به مدت زمان طولانی باشد.

غش کردن سوری کاروتید: این نوع غش کردن زمانی اتفاق می‌افتد که سرخرگ کاروتید در گردن تحت فشار واقع شود.

غش کردن وضعیتی: این نوع در اثر سرفه، تحرک روده و یا مشکلات گوارشی رخ می‌دهد.

علائم غش کردن

گاهی اوقات این اتفاق می‌تواند خفگی ایجاد کند. علائم رایج غش کردن، کاهش سطح آگاهی است. علائم و نشانه‌های زیر ممکن است قبل از این اتفاق رخ دهد:

• احساس سنگینی در پاها
• تاری دید
• گیجی
• احساس گرما
• سرگیجه
• حالت تهوع
• تعریق
• استفراغ
• خفه‌شدگی 1

علل اساسی غش کردن

دلایل زمینه‌ای مختلفی می‌تواند باعث بیهوش شدن فرد شود. در زیر برخی از آن‌ها را به طور مفصل بررسی می‌کنیم:

سنکوپ نوروکاردیوژنیک “Neurocardiogenic”

سنکوپ نوروکاردیوژنیک به دلیل سوء عملکرد کوتاه مدت سیستم عصبی خوکار یا مستقل (ANS) ایجاد می‌شود. برخی افراد آن را سنکوپ عصبی واسطه (NMS) می‌نامند.
ANS عملکردهای خودکار بدن از جمله ضربان قلب، هضم و تنفس را کنترل می‌کند.
در شرایط NMS با افت فشار خون، ضربان قلب و ضربان نبض کند می‌گردد. این وضعیت به طور موقت خون و اکسیژن رسانی مغز را قطع می‌کند.

عوامل احتمالی سنکوپ نوروکاردیوژنیک عبارتند از

• یک تصویر ناخوشایند یا تکان دهنده مانند دیدن خون
• قرار گرفتن ناگهانی در معرض ترس یا تجربه ناخوشایند
• ناراحتی عاطفی ناگهانی مانند دریافت اخبار غم انگیز
• خجالت شدید
• ایستادن در مدت زمان طولانی
• قرار گرفتن مدت طولانی در یک محیط گرم و بسته

سنکوپ حرفه‌ای “Occupational”

سنکوپ حرفه‌ای یا موقعیتی نوعی سنکوپ نوروکاردیوژنیک است که شامل تحریک کننده‌های جسمی و نه عاطفی، ذهنی یا انتزاعی است. عوامل موثر در این سنکوپ عبارتند از:

• خندیدن یا قورت دادن چیزی
• دفع مدفوع یا ادرار
• سرفه یا عطسه
• فعالیت‌های بدنی شدید مانند بلند کردن وزنه سنگین
• افت فشار خون ارتواستاتیک “Orthostatic”

افت فشار خون ارتوستاتیک به بیهوش شدن پس از تغییر وضعیت خیلی سریع از حالت نشسته یا افقی به حالت ایستاده گفته می‌شود.

نیروی جاذبه خون را به پاها می‌کشد و فشار خون را در جای دیگر بدن کاهش می‌دهد. معمولاً سیستم عصبی با افزایش ضربان قلب و باریک شدن رگ‌های خونی به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد. وقوع این عوامل باعث فشار خون می‌گردد.

با این حال اگر چیزی روند تثبیت را تضعیف کند، خون و اکسیژن رسانی مغزی ضعیف می‌گردد و منجر به غش و بیهوشی می‌شود.

عوامل موثر در وقوع این شرایط عبارتند از

کمبود آب بدن

اگر سطح مایعات بدن کاهش یابد، فشار خون نیز کاهش می‌یابد. وقوع این شرایط می‌تواند ثبات فشار خون را مختل کند. بنابراین خون و اکسیژن کمتری به مغز می‌رسد.

دیابت کنترل نشده

فرد مبتلا به دیابت ممکن است مرتباً تکرر ادرار داشته باشد و این موضوع منجر به کم آبی بدن می‌شود. سطح بالای قند خون می‌تواند به اعصاب مشخصی آسیب برساند، به ویژه آن‎هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند.

برخی از داروها

مصرف داروهای ادرار آور، بتا بلاکرها “beta-blockers” و داروهای ضد فشار خون ممکن است در برخی افراد باعث افت فشار خون ارتاستاتیک شود.

برخی شرایط عصبی

بیماری پارکینسون “Parkinson” و سایر بیماری‌های عصبی بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها و تاثیرات آن‌ها ممکن است منجر به افت فشار خون ارتوستاتیک شود.

سندرم کاروتید سینوس “Carotid sinus”

شریان کاروتید شریان اصلی تأمین کننده خون مغز است. اگر در شریان کاروتید به سنسورهای فشار یا سینوس کاروتید فشار وارد گردد، این شرایط می‌تواند باعث غش شود.

اگر سینوس کاروتید شخصی بسیار حساس باشد، هنگامی که سر را به یک طرف چرخانده، یقه را محکم بسته، کراوات می‌زند یا در هنگام اصلاح یا شیو بر روی کاروتید حرکت می‌کند، فشار خون کاهش می‌یابد. این وضعیت ممکن است منجر به غش شود.

این مورد بیشتر در مردان مسن دیده می‌شود.

سنکوپ قلبی “Cardiac”

یک مشکل قلبی زمینه‌ای ممکن است خون و اکسیژن رسانی به مغز را کاهش دهد.

شرایط احتمالی وقوع سنکوپ قلبی عبارتند از:

• آریتمی یا ضربان قلب غیرطبیعی
• تنگی یا انسداد دریچه‌های قلب
• فشار خون بالا یا hypertension
• حمله قلبی که در آن عضله قلب به دلیل کمبود خون و اکسیژن از بین می‌رود

معمولاً این علت غش به درمان فوری پزشکی و نظارت گسترده نیاز دارد. 2

قبل از غش کردن یا سنکوپ چه نشانه ها و آثاری نمایان می شوند؟

•  سرما، رطوبت و پوست عرق کرده.
•  نفس نفس زدن و دویدن، تپش قلب
•  احساس خستگی بیش از حد معمول
•  حالت تهوع، احساس گرما و عرق کردن
•  سردرد یا احساس گنگی و گیجی یا سرگیجه
•  خارش یا کرختی بدن
•  نقاط روی چشم که باعث کم شدن حس بینایی می شود 

چطور می توان سنکوپ و غش کردن را کنترل و مدیریت کرد ؟

حوادث سنکوپ را به همراه نشانه ها و فعالیت های قبل و بعد از حادثه برای خودتان یادداشت کنید که این کار می تواند به پزشکتان کمک تا علت سنکوپ را یافته و آن را مدیریت کنید. 

در مواقع ضروری دراز بکشید یا در جایی بنشینید

رعایت این مورد شامل زمان هایی می شود که احساس سرگیجه یا تنگی نفس دارید و یا حس می کنید که بینایی تان تغییر کرده است. 

ساق پایتان را بالا نگه دارید، به طوری که بالاتر از قلب باشد

زمانی که احساس ترس دارید یا خشمگین هستید، آرام و عمیق نفس بکشید که این مورد می تواند شدت سرگیجه و یا غش را کاهش دهد. 

 هر از چند گاهی فشار خون خود را بررسی کنید

اگر برای کاهش میزان فشار خون خود، دارو مصرف می کنید، بایستی این کار را انجام دهید . فشار خون را زمانی که ایستاده یا خوابیده هستید، بررسی کنید . در مورد زمان گرفتن فشار خون از افراد متخصص پرس و جو کنید. میزان فشار خون خود را یادداشت کنید.

پزشک شما می تواند با استفاده از این یادداشت ها درمان شما را راحت تر برنامه ریزی کند. 

چگونه می توان از غش کردن و سنکوپ پیشگیری کرد ؟

آرام حرکت کنید و هیچ گاه ناگهانی پوزیشن خود را تغییر ندهید

این نکته بسیار مهم و حائز اهمیت است که از حالت خوابیده یا نشسته به حالت ایستاده به سرعت تغییر حالت ندهید. 

آرام بایستید

ایستادن ناگهانی ممکن باعث حالت غش و بیهوشی شما شود.قبل از ایستادن چند دقیقه لبه تخت یا صندلی بنشینید. 

اگر در تخت خواب خود در حال استراحت هستید، سعی کنید دو ساعت در روز بایستید. 

اگر مدت زیادی است که ایستاده اید، ساق پای خود را قفل نکنید. ساق پایتان را تکان داده و زانو های خود را خم کنید تا خون در بدن جریان پیدا کند. 

توصیه های پزشک خود را دنبال کنید.

ممکن است پزشک به شما توصیه کند از مایعات بیشتری استفاده کنید تا از کمبود آب در بدن جلوگیری شود. 



احتمالا به نمک بیشتری هم احتیاج خواهید داشت تا از کاهش میزان فشار خون و سنکوپ جلوگیری کنید. 

پزشک به شما خواهد گفت که در روز تا چه حد مایعات و سدیم مصرف کنید. او همچنین به شما خواهد گفت که تا چه حد مجاز به انجام فعالیت های فیزیکی هستید که البته این مورد بستگی به عامل سنکوپ شما دارد. 

به دنبال نشانه های کمبود قند خون باشید که شامل گرسنگی، تشنج، تعریق و افزایش سرعت ضربان قلب است. با پزشک خود درباره ثابت نگه داشتن میزان قند خون خود صحبت کنید.

هنگامی که یبوست دارید، بدن خود را کش ندهید. 

اگر بدنتان غذا را سخت هضم می کند، احتمال دارد غش کرده و بیهوش شوید. 

قدم زدن بهترین راهکار برای هضم غذاست. 

هنگام غذا خوردن، غذای خود را تکه تکه کنید تا راحت تر هضم شود. 

حبوبات، لوبیا، سبزیجات و غلات کامل مثال های خوبی هستند که به هضم غذایتان کمک می کنند. 

آب آلو می تواند به راحت تر شدن هضم غذا کمک کند. 

در هوای داغ بیشتر مراقب باشید که گرمای زیاد می تواند باعث سنکوپ شود. 

فعالیت های خارج از منزل خود را در روز های بسیار گرم محدود کنید.

فعالیت های فیزیکی در روز های خیلی گرم سال می تواند کم آبی بدن را به دنبال داشته باشد و این مورد می تواند باعث بروز سنکوپ شود. 

چه زمان بایستی به دنبال درمان زود هنگام باشیم؟

•  زمانی که در حال خون ریزی هستید.
•  زمانی که به دلیل صدمه به سرتان بیهوش شده اید.
•  زمانی که به طور ناگهانی دچار دو بینی، لکنت زبان یا بی حسی شده اید و قادر به حرکت در آوردن ساق پا یا بازوان خود نبودید.
•  زمانی که در قفسه سینه درد داشته و یا مشکل تنفسی دارید.
•  زمانی که خون یا موادی که به خاک شباهت دارد را استفراغ می کنید و در مدفوع خود خون می بینید. 

چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیریم؟

•  هنگام مواجهه با علامت شدیدتر یا جدید
•  یک حادثه سنکوپ دیگر
•  سردرد شدید
•  تپش قلب
•  احساس سرگیجه شدید تر هنگام ایستادن
•  اگر سوالی خاص یا نگرانی هایی درباره وضعیت خود یا درمان دارید 3

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.resaa.net
3.www.shafajoo.com