هرآنچه که باید راجع به خار پاشنه بدانیم

خار پاشنه

خار پاشنه در واقع یک زائده‌ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه‌ی پا شکل می‌گیرد. در کف پا یک نوار ضخیم از بافت نرم به نام فاسیت‌پلانتار وجود دارد که به استخوان پاشنه‌ی‌ پا متصل است. این نوار ضخیم و محکم موجب تشکیل قوس کف پا شده و به حفظ ثبات پا کمک می‌کند.

در صورتی که با گذشت زمان به دفعات زیاد به نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا فشار وارد شود، این فشار به نقطه‌ی  اتصال فاسیت به استخوان پاشنه منتقل شده و این تنش و فشار‌های مکرر موجب تشکیل خار استخوانی در استخوان پاشنه می‌شود که به آن خار پاشنه گفته می‌شود هر چند بدون وجود خار پاشنه و صرفا با التهاب فاسیای پلانتار تمام علائم می تواند برای بیمار ایجاد شود ، بدون اینکه در عکس خار پاشنه دیده شود.1
 

علت‌ خار پاشنه

خار پاشنه به دلیل التهاب مزمن آرنگ (رباط) کف پا به وجود می‌آید. آرنگ کف پا نوار الیافی ضخیمی از بافت متصل است که از سطح زیرین کالکانئوس (استخوان پاشنه) شروع می‌شود و در امتداد کف پا به سمت انگشت‌های پا ادامه می‌یابد.

آرنگ کف پا به مثابه حد کنش‌پذیری در برابر مسطح کردن بیش از اندازه کمان پا عمل می‌کند. زمانی که در آرنگ کف پا پارگی‌های بسیار کوچکی به وجود آید یا ملتهب گردد، التهاب آرنگ کف پا رخ می‌دهد.

در صورت به تأخیر افتادن درمان این التهاب یا از بین نرفتن آسیب، بدن این بافت نرم آسیب دیده و ضعیف را با استخوان ترمیم می‌کند. معمولاً آرنگ صدمه دیده با فعالیت فیبروبلاستی ظرف دست‌کم شش هفته التیام خواهد یافت. اگر زخم پس از گذشت این مدت همچنان باقی ماند یاخته‌های استخوان‌ساز به آن ناحیه فرستاده می‌شوند.

یاخته‌های استخوان‌ساز تشکیل استخوان می‌دهند و نتیجه نهایی پدید آمدن استخوان (یا کلسی شدن یعنی انباشت نمک‌های کلسیم در بافت) درون آرنگ کف پا یا در زائده پاشنه است. این شکل‌گیری‌های استخوانی به خار پاشنه معروف هستند. علت خار پاشنه پا در صدمه‌های از نوع کششی بسیار رایج است. زائده استخوانی اضافی با نام خار پاشنه یا خار کالکانئوس شناخته می‌شود.2

علائم خار پاشنه

به طور کلی، خار پاشنه هیچ علائم واضح و آشکاری (که توسط دیگران یا پزشک دیده شود) ندارد. اما خود شما می‌توانید به راحتی نشانه‌های آن را به صورت دردی تیز و تیرکشنده در پاشنه‌ی خود احساس کنید. این درد در زمان ایستادن، راه رفتن و دویدن احساس می‌شود. درد می‌تواند تا حدی شدید شود که با استراحت کردن نیز به سختی فروکش می‌کند.

احتمالا صبح‌ها بعد از این که از خواب بیدار می‌شوید، در چند قدم اولی که بر می‌دارید در پاشنه‌ی خود احساس درد می‌کنید.

بعد از مدتی راه رفتن، علت پاشنه درد شما فروکش می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی این است که انجام ورزش بخش مهمی از روند پیشگیری و درمان خارپاشنه‌ ی پا است.

از آنجایی که استخوان شما به عضلات و بافت‌های دیگری متصل است، احتمال آن زیاد است که به این بافت‌ها و تاندون‌ها نیز آسیب وارد شود که در این صورت شما درد بسیار تیز و تیرکشنده ای را احساس می‌کنید که شبیه به فرو کردن چاقو در پاشنه‌ی پا است.

ممکن است برای آن که پای شما بهتر بتواند فشار‌های وارد شده را جذب کند، بافت‌های میخچه و پینه‌ای نیز در کف پای شما تشکیل شود. این مکانیزم می‌تواند در کاهش و درمان درد در پاشنه پا موثر باشد.2
 

عوامل افزایش دهنده خطر

وارد شدن فشار بیش از حد یا آسیب‌ به‌ بافت‌ پاشنه‌ پا

چرخش غیر طبیعی پاها هنگام راه رفتن

پوشیدن کفش نامناسب و غیر استاندارد

پیاده روی و ایستادن به مدت طولانی (مشاغلی که با ایستادن به مدت طولانی همراهند خطر بروز خار پاشنه پا را به همراه دارند)

کوتاهی عضلات و بافت نرم

صافی کف پا

اختلالات آناتومیک پا

سفتی و خشکی تاندون آشیل

اضافه وزن.3
 

تشخیص خار پاشنه

معمولا بعد از سوال در مورد سوابق پزشکی بیمار و گرفتن شرح حال او و انجام معاینه‌ فیزیکی، ابتلا به خار پاشنه قابل تشخیص است. یعنی عمدتا تشخیص خار پاشنه به کمک معاینه انجام می شود . البته اگر شک به مشکلات کمر داشته باشیم باید نوار عصب و عضله انجام شود. 

معاینه بیمار خار پاشنه جهت پیشگیری  و درمان شامل موارد زیر می‌شود:

ارزیابی قدرت عضلات پا

ارزیابی دامنه حرکتی پا

بررسی وضعیت قرارگیری پا (در هنگام ایستادن یا راه رفتن)

ارزیابی نحوه‌ی راه رفتن بیمار

ارزیابی توانایی و تحمل بیمار در حین انجام تست تحریک درد

در صورتی که شخص به خار پاشنه دچار شده باشد، می‌توان این زائده‌ی  استخوانی را در تصاویر ساده‌ی  رادیو گرافی مشاهده کرد، اما التهاب فاسیت پلانتر در این تصاویر قابل رویت نیست و این مورد در تصاویر اولتراسوند که از بافت نرم پا گرفته می‌شود، قابل رویت است.1

درمان خار پاشنه

امروزه روش های متعددی برای درمان خار پاشنه توصیه می شود که به جرئت می توان گفت فیزیوتراپی بهترین درمان خار پاشنه است.

فیزیوتراپی موثرترین و کم عارضه ترین روش درمانی در انواع آسیب های ارتوپدی است که توسط متخصص فیزیوتراپی ارائه می شود.

فیزیوتراپیست از مدالیته های مختلفی همچون ماساژ درمانی ، شاک ویو تراپی ، لیزر تراپی  و تمرین درمانی برای درمان خار پاشنه بهره می برد.

شاک ویو تراپی یکی از مدالیته های موثر فیزیوتراپی در درمان خار پاشنه پا است که در کلینیک فیزیوتراپی در تهران به بیماران عزیز ارائه می شود.

شاک ویو بطور موثر درد و التهاب را کاهش داده و به درمان خار پاشنه کمک می کند.

فیزیوتراپیست تمرینات کششی مخصوصی را برای درمان خار پاشنه پا تنظیم و نحوه انجام آن ها را به بیمار آموزش می دهد.

ممکن است فیزیوتراپیست استفاده از کفی های طبی و یا پد های طبی مخصوص خار پاشنه را نیز پیشنهاد دهد.
 

سایر روش های درمانی

بیمار باید سطح فعالیت های خود را کاهش داده و از انجام فعالیت هایی که نیازمند راه رفتن و ایستادن به مدت طولانی هستند اجتناب کند.

کاهش وزن در افرادی که دچار اضافه وزن هستند کمک زیادی به روند بهبودی این آسیب می کند.

کاهش وزن فشاری که به کف پا وارد می شود را کاهش داده و از درد و التهاب پاشنه پا می کاهد.

گرم کردن پا با استفاده از کمپرس گرم و یا قرار دادن پا در آب گرم می تواند به کاهش درد پاشنه پا کمک کند.

استفاده از کمپرس سرد نیز به کاهش التهاب کمک می کند.

برای کاهش درد می توان از داروهای ضد درد و ضد التهاب استفاده کرد و در صورت احساس درد شدید و ناتوان کننده تزریق استروئید ها می تواند مشکلات بیمار را کاهش دهد.

اوزون تراپی نیز از دیگر روش های درمانی خار پاشنه پا است که با تزریق مخلوط مشخصی از اکسیژن و اوزون به داخل بافت آسیب دیده انجام می گیرد.

در صورتی که روش های ذکر شده تاثیری در بهبود خار پاشنه نداشته باشند عمل جراحی ضروری می باشد.3
 

پیشگیری

شما می‌توانید خطر ابتلا به خار پاشنه را با پوشیدن کفش دارای اتصالات مناسب مجهز به کف جاذب ضربه کاهش دهید. از پوشیدن کفش با سایش بیش‌ازحد بر روی پاشنه و کف پا خودداری کنید.

اطمینان حاصل کنید که بهترین مربیان را برای ورزش‌های مختلف انتخاب کرده‌اید، همیشه قبل از هر فعالیت گرم کنید و  به یاد داشته باشید به‌آرامی قدم بردارید.

اگر شما اضافه وزن یا چاقی دارید، وزن خود را کاهش دهید تا فشار و آسیب را بر روی پا کاهش دهید.

پاهای خود را بکشید پاهای خود را از یک لبه یا برآمدگی آویزان قرار دهید.

سردی مداوم پا

تجدیدقوا

تمرین تقویت برای پا (اشیا را با استفاده از پا از روی زمین بردارید مثلاً حوله‌ها یا توپ‌ها را با انگشتان پا بردارید).4

پینوشتها
1.www.darmanedard.ir
2.www.aptclinic.ir
3.www.iranpt.com
4.www.painacademy.ir