هرآنچه که باید راجع به بیماری آدیسون بدانیم

بیماری آدیسون چیست؟

بیماری آدیسون اختلالی است که هنگامی رخ می دهد که بدن شما مقدار ناکافی از یک هورمون خاص توسط غدد فوق کلیه ترشح می کند.

در بیماری آدیسون، غدد فوق کلیوی مقدار بسیار ناچیزی کورتیزول و اغلب سطح ناکافی از آلدوسترون تولید می کنند. این بیماری همچنین نارسایی فوق کلیوی نیز نامیده می شود. بیماری آدیسون در تمام گروه های سنی رخ می دهد و هر دو جنس را تحت تاثیر قرار می دهد.

بیماری آدیسون می تواند زندگی انسان را تهدید کند. درمان آدیسون شامل مصرف هورمون هایی است که مقدار ناکافی تولید شده توسط غدد فوق کلیوی شما را جبران نماید؛ به این منظور که اثرات سودمند تولید شده توسط هورمون های ترشح شده به صورت طبیعی را تقلید نماید.1
 

علل ابتلا به بیماری آدیسون

 

نارسایی اولیه فوق کلیوی

بیماری آدیسون زمانی اتفاق میفتد که قشر آسیب ببیند و هورمون مربوط به خود را به مقدار کافی ترشح نکند. پزشکان شرایط آسیب رسیدن به غدد آدرنال را تحت عنوان نارسایی اولیه فوق کلیوی عنوان می کنند.

نارسایی غدد فوق کلیوی برای تولید هورمون های آدرنال اغلب در نتیجه حمله بدن به خود (بیماری خود ایمنی) رخ می دهد. به دلایل نامشخصی، سیستم ایمنی شما قشر آدرنال را مانند جسم خارجی در نظر می گیرد و به آن حمله کرده و نابودش می کند. سایر علل نارسایی غده فوق کلیوی عبارتند از:

بیماری سل

سایر عفونت های غدد آدرنال

رسیدن سرطان به غدد آدرنال

خونریزی داخلی غدد آدرنال، که ممکن است بدون هیچ گونه علائم قبلی به عنوان آدرنال حاد بروز کند.
 

نارسایی ثانویه غدد آدرنال

ناسایی آدرنال همچنین می تواند در صورت بیمار شدن غده هیپوفیز نیز رخ دهد. غده هیپوفیز هورمونی ترشح می کند تحت عنوان آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) که باعث تحریک قشر آدرنال و تولید هورمون مربوطه توسط این غده می گردد. تولید ناکافی ACTH ممکن است حتی اگر غدد شما آسیب ندیده باشند منجر به تولید ناکافی هورمونی که به طور طبیعی توسط غدد فوق کلیوی شما ترشح می شود گردد.

پزشکان این شرایط را نارسایی ثانویه فوق کلیوی می نامند که در افرادی رخ می دهد که برای درمان بیماری های مزمن مانند آسم یا آرتریت از کورتیکواستروئیدها استفاده می کرده اند و مصرف آن را به طور ناگهانی قطع نموده اند.1

علائم بیماری آدیسون چیست؟

علائم و نشانه‌های بیماری آدیسون معمولا به آرامی و اغلب طی چند ماه پیشرفت می کنند و اغلب علائم در اینگونه بیماری‌ها با پیشرفت آهسته، تا زمانی که یک استرس مانند بیماری و یا هرگونه آسیب بر بدن باعث تشدید آن شود، نادیده گرفته می‌شوند.

نشانه ها و علائم عبارتند از:

خستگی شدید

کاهش وزن و اشتها

تیره شدن پوست (هایپرپیگمنتاسیون)

کاهش فشار خون در حد غش کردن

اشتیاق به مصرف نمک

کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)

حالت تهوع، اسهال یا استفراغ (علائم گوارشی)

درد شکم

درد عضلانی یا مفصلی

تحریک پذیری و بی‌قراری

افسردگی یا سایر علائم رفتاری

ریزش مو یا اختلال عملکرد جنسی در زنان.2
 

چگونگی تشخیص بیماری آدیسون

تشخیص قطعی این بیماری فقط بر عهده پزشک متخصص است. وی با استفاده از علائم بالینی و انجام آزمایشات لازم تشخیص قطعی را مطرح می‌کند. درواقع پزشک علائم بالینی و پاراکلینیکی را در کنار هم قرار می‌دهد و سپس با تفسیر آنها تشخیص قطعی برای آدیسون را ذکر می‌کند.
 

آزمایش خون

یکی از غیرتهاجمی‌ترین و آسان‌ترین آزمایشاتی که می‌توان برای فرد مشکوک به آدیسون انجام داد، آزمایش خون است. در این آزمایش سطح آنتی‌بادی‌ها، سدیم، کلسیم، پتاسیم، کورتیزول و از همه مهم‌تر سطح هورمون ACTH را در خون اندازه می‌گیرند. کاهش سدیم و قند خون و نیز افزایش کلسیم، پتاسیم از جمله یافته‌های موجود در آزمایش خون فرد بیمار است.

علاوه بر آن افزایش تعداد ائوزینوفیلها (دسته‌ای از گلبول‌های سفید) و اسیدوز متابولیک از دیگر یافته‌هایی هستند که با آزمایش خون می‌توان در فرد مبتلا به آدیسون یافت. اگر سطح هورمون ACTH در خون پایین باشد، نشان می‌دهد که نارسایی غده فوق کلیه احتمالا به صورت ثانویه است و باید علت پایین بودن این هورمون را یافت و برطرف کرد.
 

تست تحریکی با ACTH

در این آزمایش هورمون ACTH را به فرد تزریق می‌کنند و چند دقیقه بعد سطح کورتیزول خون را اندازه می‌گیرند. در صورتی که خود غده فوق کلیه سالم باشد، باید بعد از ترشح این هورمون سطح کورتیزول خون بالا بیاید. در غیر این صورت نقص در خود غده فوق کلیه داریم.
 

تست وابسته به انسولین

گفتیم که یکی از علل اصلی نارسایی ثانویه غده فوق کلیه وجود مشکلاتی در غده هیپوفیز است. در صورتی که این احتمال مطرح باشد این تست انجام می‌شود. در این تست مقدار مشخصی انسولین را به فرد تزریق می‌کنیم و با فواصل زمانی مشخص میزان قند خون (BS) و سطح کورتیزول خون را اندازه می‌گیریم.

در صورتی که فرد مشکلی در غده نداشته باشد مقدار قند خون به تدریج کم می‌شود و سطح کورتیزول (به منظور مقابله با شرایط استرسی در بدن یعنی هایپوگلایسمی) افزایش می‌یابد.
 

MRI غده هیپوفیز

اغلب بعد از آن که تشخیص نارسایی ثانویه غده فوق کلیه قطعی می‌شود و پس از آن که قویا اختلال در غده هیپوفیز مسبب این وضعیت شناخته شد، عکسبرداری با استفاده از MRI انجام می‌گیرد. این کار به منظور یافتن علت احتمالی به وجود آورنده این مشکل انجام می‌شود. در این حالت ممکن است تومور یا هر توده‌ی دیگری یافت شود که به غده هیپوفیز فشار وارد می‌کند و عملکرد طبیعی این غده را برهم می‌زند.
 

CT scan شکم

برای دیدن غده‌های فوق کلیه می‌توان از این روش عکسبرداری استفاده کرد و به این ترتیب سایز غده‌های فوق کلیه و یا هر عامل دیگری که موجب به وجود آوردن این اختلال شده‌اند را مورد بررسی قرار داد.3

درمان بیماری آدیسون چیست؟

دارو درمانی: تمام درمان‌های بیماری آدیسون شامل دارو است. برای درمان باید سطح هورمون‌هایی که بدن تولید نمی‌کند، به صورت هورمون جایگزین شود و بعضی از گزینه های درمان شامل کورتیکواستروئیدهای خوراکی مانند:

هیدروکورتیزون

پردنیزون یا متیل پردنیزولون برای جایگزینی کورتیزول

فلودروکورتیزون برای جایگزینی آلدوسترون
 

رژیم غذایی

فرد در رژیم غذایی خود به مقدار زیادی نمک (سدیم) به خصوص در حین ورزش‌های سنگین، در آب و هوای گرم و در صورت مشکلات دستگاه گوارش مانند اسهال نیاز دارد.
 

شرایط استرس‌زا

اگر بدن در شرایط استرس زا مانند عمل جراحی، ابتلا به عفونت یا یک بیماری جزیی قرار بگیرد، پزشک توصیه می‌کند که به طور موقت مقدار دوز داروها را افزایش دهد و اگر فرد بیمار قادر به استفاده از داروها به صورت خوراکی نیست و استفراغ می‌کند، نیاز به تجویز کورتیکواستروئیدهای تزریقی است.

توصیه های دیگر درمان عبارتند از:
 

همیشه کارت و دستبند پزشکی بیماری را همراه داشته باشید

همراه داشتن کارت اورژانسی درمان با استروئید و کارت شناسایی هشدار دهنده ی پزشکی به پرسنل درمانی کمک می‌کند، که فرد به چه اقدامات درمانی نیاز دارد، همچنین با همراه داشتن برنامه ی درمانی به آنها کمک می‌کنید.
 

دارو به مقدار اضافه در دسترس داشته باشید

حتی یک روز مصرف نکردن دارو ممکن است خطرناک باشد، بنابراین سعی کنید که در محل کار ویا در مسافرت، داروها را به همراه داشته باشید.
 

کیت تزریق گلوکوکورتیکوئید را به همراه داشته باشید

کیت حاوی سوزن، سرنگ و فرم تزریقی کورتیکواستروئیدها است که برای موارد اضطراری استفاده می شود.
 

با پزشک خود در تماس باشید

همواره با پزشک خود در ارتباط باشید تا از میزان مناسب هورمون‌های جایگزینی مطمئن شوید، اگر در مصرف داروی خود دچار مشکل شدید، جهت تنظیم دوز یا زمان دارو به پزشک خود مراجعه کنید.
 

بررسی‌های سالانه انجام دهید

حداقل یک بار در سال به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید، پزشک شما ممکن است یک آزمایش سالانه برای تعدادی از بیماری های خودایمنی را توصیه کند.

معمولا درمان اورژانسی نارسایی اولیه‌ی غده‌ی فوق کلیه تزریق داخل وریدی یکی از موارد زیر است:

کورتیکواستروئیدها

محلول سالین

شکر (دکستروز).2

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.doctoreto.com
3.www.drdr.ir