آشنایی با انواع شکستگی جمجمه و درمان آن

شکستگی جمجمه چیست

به هرگونه شکستگی در استخوان کاسه سر یا جمجمه، شکستگی جمجمه می‌گویند. شکستگی جمجمه انواع مختلفی دارد، اما یک دلیل اصلی دارد: وارد شدن ضربه یا ضرباتی به سر که به اندازه کافی برای شکستن استخوان قوی باشند. آسیب به مغز نیز می‌تواند با شکستگی همراه باشد. شکستگی همیشه به راحتی مشاهده نمی‌شود. با این حال‌، علائمی که می‌تواند شکستگی را نشان دهد شامل موارد زیر است:

تورم و حساسیت به لمس در اطراف محل شکستگی

کبودی صورت

خونریزی از بینی یا گوش

درمان بستگی به شدت شکستگی دارد. در شکستگی‌های خفیف، ممکن است تنها درمان لازم مصرف مسکن‌ها باشند، در حالی که برای درمان جراحات جدی‌تر، جراحی مغز و اعصاب لازم است.1
 

انواع شکستگی جمجمه چیست

انواع شکستگی جمجمه بر اساس نیروی ضربه وارد شده، محل ضربه به جمجمه و شکل شیء ایجادکننده ضربه به سر طبقه بندی می‌شود. یک جسم نافذ بیشتر از جسمی با سطح سخت و صاف مانند سطح زمین به جمجمه نفوذ می‌کند. انواع شکستگی جمجمه میزان آسیب متفاوتی را باعث می‌شوند.
 

شکستگی بسته جمجمه

در یک شکستگی بسته، که به آن یک شکستگی ساده نیز گفته می‌شود، پوستی که ناحیه شکستگی را پوشانده است، پاره نشده است.
 

شکستگی باز

که به عنوان یک شکستگی مرکب نیز شناخته می‌شود، با مشخصات پاره شدن پوست و معلوم شدن استخوان تعریف می‌شود.
 

شکستگی فرورفته جمجمه

این نوع شکستگی باعث می‌شود جمجمه به داخل حفره مغز فرو رفته یا گسترش یابد.
 

شکستگی قاعده جمجمه

شکستگی قاعده در کف جمجمه رخ می‌دهد؛ مانند نواحی اطراف چشم، گوش، بینی یا در بالای گردن در نزدیکی ستون فقرات.
 

انواع دیگر شکستگی جمجمه

علاوه بر انواع فوق، بروز شکستگی‌های زیر نیز محتمل است:

شکستگی خطی جمجمه (به صورت یک خط مستقیم ظاهر می‌شود)

شکستگی خرد شده (استخوان به سه یا چند بخش تقسیم می‌شود).1
 

علل بروز شکستگی جمجمه

شکستگی جمجمه زمانی اتفاق می افتد که شدت ضربه به سر آن قدر قوی باشد که استخوان را بشکند. هرگونه ضربه به سر، شامل برخورد شیء، افتادن و زمین خوردن، آسیب سر در تصادف یا هر نوع سانحه، می تواند منجر به شکستگی جمجمه شود. اگر علائم آسیب سر دارید، باید تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید.2

علائم شکستگی استخوان جمجمه

در برخی موارد، مانند شکستگی باز یا فشرده، تشخیص شکستگی جمجمه آسان است. اما گاهی شکستگی مشخص نیست.

علائم جدی شکستگی جمجمه عبارت است از:

خونریزی زخم ناشی از سانحه، کنار قسمت آسیب دیده یا دور چشم، گوش و بینی

کبودی قسمت آسیب دیده، کبودی زیر چشم در وضعیتی به نام چشم راکونی یا کبودی پشت گوش (Battle`s sign)

درد شدید در ناحیه ی آسیب دیده

التهاب ناحیه ی آسیب دیده

قرمزی یا احساس گرما در قسمت آسیب دیده

علائم خفیف تر یا علائمی که لزوما مربوط به شکستگی جمجمه نیست عبارت است از:

سردرد

حالت تهوع

استفراغ

تار شدن دید

بی قراری

کج خلقی

از دست دادن تعادل

خشکی گردن

واکنش نشان ندادن مردمک ها به نور

گیجی

خواب آلودگی شدید

غش کردن.2
 

روش های تشخیص شکستگی جمجمه

همانطور که گفته شد شکستگی در نتیجه ضربات شدید وارده به سر اتفاق می افتد. از آنجایی که علایم بالینی شکستگی در برخی موارد به طور کامل بروز نمی کنند، تشخیص قطعی شکستگی با مراجعه به اورژانس بیمارستان انجام می شود.

پزشک در مرحله اول جمجمه بیمار را به منظور شناسایی ظاهر علایم زخم ، ورم یا کبودی به دقت بررسی می کند. علاوه بر این، معاینه مردمک چشم یکی از روش های رایج تشخیص ضربات وارده به سر است. به منظور ارزیابی در خصوص شدت جراحت وارده از مقیاس کمای گلاسکو (GCS) استفاده می شود.  با این حال، انجام تست های نورولوژیک و عکس برداری به روش سی تی اسکن یا MRI از مطمئن ترین روش های تشخیص شکستگی جمجمه هستند.3

روش های درمان شکستگی جمجمه

پس از ارزیابی دقیق از میزان و شدت جراحت وارد شده به سر و استخوان جمجمه ، پزشک در خصوص روش درمانی مناسب تصمیم گیری می کند. برخی شکستگی های جمجمه به مرور زمان و بدون نیاز به جراحی ترمیم می شوند. با این حال برخی دیگر از جراحات و شکستگی ها نیازمند انجام عمل جراحی هستند.

کمک های اولیه برای فردی که مشکوک به شکستگی در جمجمه است عبارتند از:

با اورژانس تماس بگیرید.

از تنفس بیمار اطمینان حاصل کنید، در صورتی که تنفس در بیمار متوقف شده است، از روش احیای قلبی ریوی استفاده کنید.

از حرکت دادن و تغییر وضعیت سر و گردن بیمار خودداری کنید.

در صورتی که جراحت وارده با خون ریزی شدید همراه است، با یک دستمال تمیز ناحیه زخم را فشار دهید.

اگر جسمی خارجی وارد محل آسیب دیدگی شده است، از خارج کردن آن پرهیز کنید.

اگر بیمار استفراغ می کند، با ثابت نگه داشتن سر و گردن ، بیمار را به پهلو بخوابانید.

اگر فردی آگاهی کافی دارد ولی به نظر می رسد دچار شکستگی یا ضربه شدید به سر شده است، سریعا او را به نزدیک ترین اورژانس منتقل کنید. هیچ وقت بیماری که دچار آسیب دیدگی از ناحیه سر شده است را تنها نگذارید و از دادن داروهای بدون تجویز پزشک به بیمار جدا خودداری کنید.

در موارد زیر عمل جراحی برای درمان شکستگی ضروری است:
 

خونریزی شدید

اگر فرد آسیب دیده دچار خونریزی شدید خارجی و خونریزی داخل جمجمه شود به طوری که مغز تحت فشار قرار گیرد، عمل جراحی ضروری است. در صورت عدم اقدام درمانی مناسب در اینگونه مواقع ، امکان آسیب های مفزی و حتی مرگ در بیمار زیاد است.
 

ایجاد لخته خون

لخته خون یا هماتوم گاهی در نتیجه ضربات وارد شده به سر ایجاد می شود. این لخته در صورتیکه از بافت مغز خارج نشود می تواند باعث آسیب ها و ضایعه های مغزی و نخاعی شدیدی شود.

در مواردی که عمل جراحی برای درمانی شکستگی در ناحیه جمجمه ضروری باشد، عموماً از روش کرانیوتومی استفاده می شود. به این صورت که ابتدا سوراخ کوچکی در ناحیه آسیب دیده جمجمه ایجاد می شود تا پزشک به بافت مغز دسترسی داشته باشد و بتواند لخته های خون و مایع مغزی نخاعی اضافی را خارج کرده و بافت ها و رگ های آسیب دیده خونی مغز را ترمیم کند. پس از انجام عمل جراحی، ناحیه سوراخ شده به وسیله پیچ های فلزی کوچک بسته می شوند.

گاهی نیز شدت آسیب وارده به استخوان جمجمه به حدی زیاد است که پزشک پس از انجام اقدامات درمانی اولیه و پیشگیری از ایجاد آسیب به بافت مغز، از روش کرانیوپلاستی برای ترمیم بافت جمجمه استفاده می کند. به این صورت که یک تکه از استخوان سالم جمجمه، استخوان سایر اندام بدن و یا پروتز های مصنوعی ساخته شده در آزمایشگاه با قسمت آسیب دیده استخوان جمجمه جایگزین می شود.3
 

پیشگیری از بروز شکستگی جمجمه

در اغلب موارد می توان مانع از بروز شکستگی جمجمه شد. استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری یا انجام دیگر ورزش-ها، مانند فوتبال و صخره نوردی، که احتمال آسیب به سر را دارد از بروز شکستگی جمجمه جلوگیری می کند.2

پینوشتها
1.www.virtualdr.ir
2.www.darmankade.com
3.www.isbclinic.com