آشنایی با برخی علل رنگ غیر طبیعی ادرار

رنگ غیر طبیعی ادرار

رنگ طبیعی ادرار از زرد کمرنگ تا طلایی پر رنگ متغیر است. رنگ های نارنجی، قرمز، آبی، سبز و قهوه ای از جمله رنگ های غیر طبیعی برای ادرار محسوب می شوند.

علل متعددی برای تغییر رنگ ادرار مطرح هستند. بعنوان مثال، مصرف داروها و موادغذایی خاص، برخی بیماری ها و نیز از دست دادن آب از جمله مواردی هستند که می توانند باعث تغییر رنگ ادرار شوند.

اگر رنگ ادرارتان بدون علت واضحی تغییر پیدا کرد با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری در مورد آن مشورت کنید چرا که در برخی موارد، تغییر رنگ ادرار ناشی از یکی بیماری زمینه ای جدی است که نیازمند درمان است.1
 

دلیل رنگ غیرطبیعی ادرار

عوامل زیادی می‌توانند موجب غیرطبیعی شدن رنگ ادرار شوند. برخی دلایل موقتی و بی‌ضرر هستند. برای مثال مصرف برخی غذاها یا داروها می‌توانند موجب تغییر رنگ ادرار شوند. اما سایر دلایل جدی‌تر هستند. برای مثال ممکن است یک آسیب‌دیدگی، عفونت یا شرایط پزشکی دیگری وجود داشته باشد که نیاز به درمان آن باشد.
 

ادرار زرد تیره

اگر ادرار تیره‌تر از حد نرمال به نظر برسد احتمالاً بدن دچار کم‌آبی است. اگر مایعات کافی مصرف نکنید ترکیبات موجود در ادرار غلیظ‌تر شده و درنتیجه رنگ آن تیره‌تر می‌گردد.
 

ادرار قرمز یا صورتی

ادرار قرمز یا صورتی‌رنگ می‌تواند در اثر موارد زیر ایجاد شود:

برخی غذاها مانند چغندر، تمشک و ریواس

برخی داروها مانند ریفامپین، پیریدیوم و داروهای مسهل که حاوی سنا هستند.

وجود خون در ادرار برای مثال در اثر آسیب‌دیدگی، انسداد مجرای ادرار، عفونت، بیماری کلیه و بزرگی خوش‌خیم پروستات یا سرطان.

مسمومیت در اثر سرب یا جیوه

آسیب شدید عضلانی

وجود خون در ادرار دلیلی برای نگرانی بوده و می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی سلامتی باشد.
 

ادرار نارنجی

ادرار نارنجی اغلب در اثر مصرف داروهای خاصی ایجاد می‌شود ازجمله:

ریفامپین

پیریدیوم

داروهای مسهل

سولفاسالازین

برخی داروهای شیمی‌درمانی

برخی شرایط پزشکی نیز می‌توانند موجب نارنجی شدن رنگ ادرار شوند. این حالت ممکن است نشانه‌ای از مشکلاتی در مجرای صفراوی یا کبد باشد، بخصوص اگر رنگ مدفوع نیز روشن باشد. رنگ ادرار ممکن است در اثر کم‌آبی بدن نیز نارنجی دیده شود.
 

ادرار آبی یا سبز

ادرار با رگه‌های آبی یا سبز می‌تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

رنگ‌های خوراکی

رنگ‌های استفاده‌شده در برخی آزمایش‌های کلیه و مثانه

برخی داروها و مکمل‌ها مانند ایندومتاسین، آمی‌تریپتیلین، پروپوفول و برخی مولتی‌ویتامین‌ها

در موارد نادر ممکن است در اثر شرایط زیر ایجاد شود:

عفونت در مجرای ادرار در اثر باکتری سودوموناس آئروژینوزا

هیپرکلسمی خوش‌خیم خانوادگی، یک بیماری ارثی نادر


 

ادرار قهوه‌ای

ادرار قهوه‌ای می‌تواند در اثر مواد زیر ایجاد شود:

برخی مواد غذایی مانند باقلا، آلوئه‌ورا یا ریواس

برخی داروها مانند پریماکین، کلروکین، نیتروفورانتوئین، مترونیدازول، متوکاربامول و داروهای مسهل حاوی کاسکارا یا سنا

برخی عفونت‌های مجرای ادرار، اختلالات کبدی و کلیوی

آسیب عضلانی شدید
 

بوی ادرار

ادرار معمولاً داروی بوی شدیدی نیست؛ اما برخی مواد غذایی (بخصوص مارچوبه که دارای ترکیبات گوگرد بدبویی است) و نیز مکمل‌های ویتامین ب ۶ می‌توانند باعث تغییر بو شوند. در صورت کم شدن آب بدن و غلیظ شدن ادرار ممکن است بوی شدید آمونیاک احساس شود. اگر پس از ادرار بوی شدیدی را حس کردید ممکن است نشانه‌ای از عفونت مجرای، دیابت، عفونت مثانه یا بیماری‌های متابولیک باشد.2
 

ویژگی های غیر طبیعی ادرار

شرایط مختلفی وجود دارد که منجر به دفع اجزای غیرطبیعی همراه با ادرار یا ویژگی های غیر طبیعی آن خواهند شد.بیشتر ویژگی های غیرطبیعی ادرار با پسوند uria مشخص می شوند.برخی از انواع متداول ویژگی های غیرطبیعی ادرار شامل موارد زیر است:
 

پلی اوریا

مقدار زیاده از حد ادرار، غالباً به علت دیابت.
 

گلیکوزوریا

وجود گلوکز در ادرار، به دلیل افزایش دیابت.
 

هماتوریا

وجود گلبول های قرمز خون در ادرار ناشی از عفونت یا آسیب کلیه.
 

الیگوریا

کاهش غیر طبیعی ادرار، اغلب به دلیل شوک یا آسیب کلیه.
 

پروتئینوریا

وجود پروتئین در ادرار، غالباً به دلیل گلومرول های نشتی یا آسیب دیده.
 

دیسوریا

احساس درد یا ناراحتی هنگام ادرار، غالباً در اثر عفونت های دستگاه ادراری.3
 

عوامل خطر تغییر رنگ ادرار

کاهش مقدار ادرار و تغییر رنگ آن همیشه در نتیجه استفاده از غذاها و داروها نیست و ممکن است به علت بیماری  از جمله عفونت ادراری و شرایط پزشکی باشد.

عوامل خطری که می توانند بر رنگ ادرار تأثیر بگذارند، عبارتند از:
 

سن

تومورهای مثانه و کلیه، که باعث ایجاد خون در ادرار و تغییر رنگ آن می شود، در افراد مسن شایع تر است.مردان بالای 50 سال گاهی به دلیل بزرگ شدن غده پروستات، دچار هماتوریا، یا خون در ادرار می شوند.
 

سابقه خانوادگی

سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری یا سنگ کلیه، خطر ابتلا به این دو بیماری را افزایش می دهد.بیماری ها و سنگ کلیه می توانند باعث ایجاد خون در ادرار شوند.3

چه زمانی باید به دنبال کمک‌های پزشکی بود؟

اگر ادرار رنگ غیرطبیعی پیدا کند به‌طوری‌که مرتبط با غذا یا دارویی که مصرف کرده‌اید یا کم‌آبی بدن نباشد، باید به پزشک مراجعه کنید. برخی دلایل زمینه‌ای ادرار غیرطبیعی یا تیره‌رنگ بی‌ضرر هستند؛ اما برخی دیگر بیماری‌های جدی بوده که نیاز به درمان دارند.

پزشک می‌تواند به شما برای شناسایی دلیل غیرطبیعی بودن رنگ ادرار کمک کند. در صورت مشاهده خون در ادرار مراجعه به پزشک بسیار مهم است. همچنین اگر رنگ ادرار قهوه‌ای تیره همراه با مدفوع روشن یا زردی رنگ پوست یا چشم‌ها باشد نیز باید به پزشک مراجعه کرد.2
 

پزشک علت را چگونه تشخیص می‌دهد؟

پزشک احتمالاً از شما سؤالاتی درباره‌ی ادرارتان خواهد کرد. از جمله اینکه:

چه مدت است که رنگ ادرارتان غیر عادی شده؟

آیا ادرارتان بوی غیر عادی‌ای هم می‌دهد؟

ایا لخته‌ی خون هم در آن دیده اید؟

پزشک احتمالاً از شما می‌پرسد که هنگام ادرار احساس درد یا نشانه‌های دیگری هم داشته اید یا نه. همچنین ممکن است از شما بپرسد که چه دارو‌هایی مصرف می‌کنید. شما حتماً باید پزشک را از همه‌ی دارو‌های بدون نسخه و تجویزی و همینطور هر گونه مکمل گیاهی مورد مصرف تان آگاه کنید.

بسته به رنگ ادرارتان و دیگر نشانه‌هایی که دارید، پزشک ممکن است یک یا دو آزمایش برای شما تجویز کند. مثلاً ممکن است از شما بخواهد آزمایش ادرار دهید تا وجود نشانه‌های عفونت یا دیگر مواد غیر عادی در آن بررسی شود. همچنین ممکن است یک آزمایش خون هم برای شما تجویز شود. آزمایش خون می‌تواند کمک کند که پزشک متوجه شود کبد و کلیه‌های شما عملکرد درستی دارند یا خیر.

پزشک ممکن است از شما بخواهد یک سونوگرافی هم از مثانه یا کلیه‌های خود بگیرید. اگر مشکوک به سنگه کلیه باشید ممکن است گرفتن سی تی اسکن از شکم و لگن برایتان تجویز شود.1
 

فرایند درمان

برنامه درمانی توصیه‌شده توسط پزشک بستگی به دلیل غیرطبیعی بودن رنگ ادرار دارد. برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ تشخیص، گزینه‌های درمانی و چشم‌انداز بلندمدت خود با پزشک صحبت کنید. در برخی موارد تغییرات ساده در شیوه زندگی ممکن است تنها اقدامی باشد که به آن نیاز دارید.

اگر ادرار در اثر کم‌ آبی بدن رنگ غیرطبیعی داشته باشد باید بیشتر مایعات مصرف کنید. درصورتی‌که تغییر رنگ در اثر برخی مواد غذایی ایجادشده باشد باید مصرف آن‌ها را در صورت لزوم کاهش دهید.2

پینوشتها
1.www.drnamdari.com
2.www.pezeshket.com
3.www.darmankade.com