آشنایی با برخی معاینات پزشکی بارداری

اولین اقدام بعد از فهمیدن بارداری چیست؟

برای مراجعه به پزشک و انجام معاینات پزشکی بارداری فرقی نمی‌کند که آیا پیش از بارداری تحت نظر پزشک یا ماما بوده اید یا نه به محض مطلع شدن از بارداری باید به پزشک یا مامای خود مراجعه نمایید. ترجیح بر این است که اولین مراجعه جهت انجام مراقبت‌های پزشکی، قبل از هفته دهم بارداری انجام شود.

در مجموع در تمام نوبت‌های مراقبت بارداری، پزشک یا ماما به بررسی وضعیت سلامت مادر و جنین و روند پیشرفت حاملگی به کمک ارزیابی‌های پاراکلینیکی (مانند سونوگرافی‌ ها، تست‌های غربالگری، آزمایشات چکاپ خون و ادرار) و معاینه بالینی مادر می‌پردازد. همچنین ارائه آموزش‌های لازم در هر مرحله از بارداری، تجویز داروها و مکمل‌های مورد نیاز و انجام واکسیناسیون از دیگر قسمت‌های مراقبت‌های پزشکی است.1
 

افرادی که می توانند مراقبت های دوران بارداری را ارائه دهند

 

متخصصین زنان و زایمان

این افراد پزشکان متخصص در زمینه مراقبت از خانم های باردار و زایمان می باشند. متخصصین زنان و زایمان در زمینه جراحی آموزش دیده و قادر به انجام سزارین می باشند. خانم هایی که مشکلاتی در زمینه سلامتی دارند و یا در خطر عوارض بارداری قرار دارند باید به این متخصصین مراجعه کنند. خانم هایی که بارداری بسیار پر خطری دارند باید به متخصص طب جنین-مادر مراجعه کنند.
 

پزشکان خانواده

از جمله افرادی هستند که می توانند در دوران بارداری و زایمان از شما پشتیبانی کنند. اما این پزشکان قادر به انجام جراحی یا سزارین نیستند.
 

ماما

ماما گزینه خوبی برای مادرانی است که بارداری کم خطری دارند. اغلب ماماها در بیمارستان ها و مراکز زایمان نیز فعالیت دارند.2
   

استفادهٔ بهتر از زمان کوتاه وقت ملاقات با پزشک

جلسات معاینۀ کامل همراه با پاسخگویی به سؤالات و آموزش مادر حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. اما گاهی ملاقات‌ها کوتاه‌تر خواهد بود و این باعث ناراحتی مادران می‌شود. در صورت کوتاه بودن زمان این معاینات و نارضایتی شما، باید نگرانی‌های خود را با پزشک مطرح کنید، زیرا مراقبت از شما و فرزندتان وظیفۀ اوست. برای رضایت بیشتر از جلسات معاینۀ بارداری می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:


 

با پزشک واضح و شفاف صحبت کنید

پزشک شما نمی‌تواند ذهن شما را بخواند و با انجام معاینات فیزیکی به افکار شما پی ببرد. پس هر نوع نگرانی را با او مطرح کنید. می‌توانید سؤال‌هایی را که بعد از معاینۀ قبلی برای شما ایجاد شده است، یادداشت کنید و از پزشک خود بپرسید. غیر از هر مشکل جسمی، اگر از لحاظ روحی نیز مشکلی دارید یا سؤالی دربارۀ تناسب اندام و تغذیۀ خود دارید حتماً از پزشک خود بپرسید.
 

سؤالات غیرپزشکی را با پزشک مطرح نکنید

سؤالات غیرپزشکی خود را با منشی مطب یا شخص مسئول دیگری مطرح کنید. سؤال‌هایی دربارۀ بیمه و آدرس مراکز مختلف را از پزشک خود نکنید تا زمان بیشتری برای پرسیدن نکته‌های مهم‌تر داشته باشید.
 

روشنفکرانه عمل کنید

هنگام صحبت کردن با پزشک، تمام حرف‌های خود را به صراحت بزنید، اما فراموش نکنید که به حرف‌های او نیز گوش بدهید و در صورت لزوم یادداشت بردارید.

به یاد داشته باشید که برخی روزها پزشک شما مشغله‌های بسیاری دارد. البته این موضوع به این معنا نیست که او نباید به سؤال‌های شما پاسخ بدهد، بلکه اگر پزشک شما گاهی بیماران زیادی دارد یا باید برای زایمان یکی از بیماران خود به بیمارستان برود، می‌توانید حرف‌های خود را در جلسۀ بعدی ادامه دهید.

ولی اگر پزشک شما همیشه پاسخ کاملی به شما نمی‌دهد یا همزمان با شما یک یا چند بیمار را ویزیت می‌کند و به جای صحبت با خود شما، فقط به پرونده نگاه می‌کند، دلسوز شما نیست. بهتر است پزشک خود را عوض کنید. شما و فرزندتان سزاوار توجهی بیش از این هستید.3
 

معاینات پزشکی ضروری در دوران بارداری 

 در طول معاینات دوران بارداری یک‌سری معاینات و ارزیابی‌های عمومی و روتین برای مادر انجام می‌شود. این معاینات شامل موارد زیر هستند:
 

1. اندازه گیری وزن و بررسی نحوه وزن‌گیری

الگوی وزن‌گیری مادر به تنهایی می‌تواند گویای نکات مهمی چون: وجود اشتباهات تغذیه‌ای، احتمال ابتلا به برخی بیماری‌ها و وضعیت رشد جنین باشد. این نکته حائز اهمیت است که ارزیابی وزن در طول بارداری با یک دستگاه انجام شود و مادر باید با کمترین حجم لباس (مثلا یک بلوز و شلوار نازک) به روی ترازو برود.
 

2. نمایه توده بدنی 

یکی از مهمترین شاخص‌ها در بررسی سلامت فرد نمایه توده بدنی است.  

محاسبه این شاخص در اولین ویزیت و با اندازه گیری قد و وزن انجام می‌شود. نمایه توده بدنی که حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد است، نشان می‌دهد که فرد دارای کم وزنی، وزن طبیعی، اضافه وزن یا چاقی است. قرارگیری فرد در هر کدام از این دسته‌ها نیازهای تغذیه‌ای و خطرات احتمالی که در بارداری با آن مواجه هست را مشخص می‌کند.
 

3. بررسی علائم حیاتی مادر

منظور از علائم حیاتی، فشارخون، نبض، تنفس و دمای بدن است. بارداری بر روی مقادیر طبیعی علائم حیاتی تاثیر می‌گذارد. برای مثال در طول یک بارداری طبیعی انتظار اندکی کاهش فشار خون وجود دارد.
 

4. بررسی ارتفاع رحم و نحوه قرار گیری جنین در رحم

با جلو رفتن بارداری رحم رشد می‌کند و از لگن خارج می‌شود. ماما یا پزشک با اندازه گیری ارتفاع خروج رحم از لگن می‌تواند سن بارداری را تخمین بزند و در مورد وضعیت رشد جنین اظهار نظر کند.
 

5. شنیدن صدای قلب و لمس حرکات جنین

از سه ماهه دوم حاملگی می‌توان در حین معاینات پزشکی بارداری صدای قلب جنین را شنید. این نکته را به خاطر بسپارید که از روی نوع صدای قلب و یا تعداد ضربان‌های قلب جنین نمی‌توان به جنسیت او پی برد!

حرکات جنین نیز از هفته 24 بارداری در طول مراقبت ها ارزیابی می شود.1

آزمایشات دوران بارداری یا پریناتال

آزمایشات پریناتال یا آزمایشات دوران بارداری در طول بارداری وضعیت سلامت شما و فرزندتان را چک می کند. در ملاقات اول پزشک برخی آزمایش های اولیه دوران بارداری را انجام می دهد:

آزمایش تعیین نوع گروه خونی و فاکتور Rh

آزمایش بررسی آنمی یا کم خونی

آزمایش بیماری های عفونی در دوران بارداری مانند توکسوپلاسموز و عفونت های مقاربتی مانند هپاتیت بی، سیفلیس، اچ آی وی

در دوران بارداری پزشک علائم مربوط به ایمنی علیه روبلا و آبله مرغان بررسی می کند.

در دوران بارداری پزشک متخصص زنان و زایمان یا ماما انجام برخی تست های دیگر را نیز به شما توصیه می کند. برخی از این آزمایشات در دوران بارداری عبارتند از

غربالگری برای دیابت دوران بارداری

سندرم داون و اچ آی وی

سایر آزمایشات دوران بارداری بر اساس فاکتورهایی مانند سن، سابقه خانوادگی و شخصی، زمینه قومی و نتایج سایر تست ها توصیه می شود.

برخی آزمایشات در دوران بارداری، تست های غربالگری می باشد. آزمایشات غربالگری در دروان بارداری ریسک ها و علائم مشکلات احتمالی را در شما و فرزندتان بررسی می کند. بر اساس نتایج این تست ها پزشکان انجام تست های تشخیصی را پیشنهاد می کنند و تست های تشخیصی وجود مشکلات را در شما و یا فرزندتان تایید کرده و یا رد می کند.2

پینوشتها
1.www.gahvare.net
2.www.dorvana.com
3.www.madarsho.com