فلسطين و صهيونيزم (14) انتفاضه

درس چهاردهم: انتفاضه يا قيام مردم فلسطين
 

قـيـام مـردم فـلسـطـين در سرزمينهاى اشغالى كه قيام جوانان و نوجوانان (سنگ به دست) نيز نـامـيـده شـده ، در هـجـدهم آذر 1366 (هشتم دسامبر 1987) شروع شده و به رغم دادن قربانيان زيـادى بـراى نـخـسـتـيـن بـار پـس از گـذشـت حـدود نـيـم قـرن از موجوديت رژيم صهيونيستى ، فـلسـطـيـنيها را در موضع هجوم و اسرائيليها را در موضع دفاع قرار داده است .
انقلاب اسلامى فـلسـطـيـنـى بـا وجـود تـبـليـغـات مـسـمـوم دسـتـگـاهـهـاى خـبـر پـراكـنـى غـربـى يـكـى از مسائل مهم جهان محسوب شده ، افكار عمومى دنيا را متوجه خود كرده است .
ايـن جـنـبـش و حـركـت چـنـان غـافـلگـيـر كـنـنـده بود كه هيچ يك از رهبران استكبار جهانى ، رژيم صـهـيـونـيـسـتـى و سـازمـانـهـاى مـلى گـرا و چـپ گـراى فـلسـطـيـنـى آن را پـيـش بـيـنـى نـمى كردند.(250)

مقدّمات انتفاضه
 

بـى تـوجـهـى سـران عـرب بـه قـضـيـه فـلسـطـيـن در كـنـفـرانـس اَمـّان در فـرورديـن 1366 (آوريـل 1987) عـامـل اسـاسـى قـيـام مـردم فـلسـطـيـن در سـرزمينهاى اشغالى شناخته شد، زيرا فـلسـطـيـنـيـهـا پـس از نـاامـيـدى از رژيـمهاى عرب و بازستانى حقوق ملّت فلسطين توسط اين رژيمها، دست به قيام زدند.(251)
در تاريخ هيجده آذر 1366 گزارشگر ويژه خبرگزارى فرانسه از فلسطين اشغالى گزارش ‍ داد كـه : (اردوگـاه جـبـاليـا واقـع در غـزّه كـه يـكـى از شـش اردوگـاه محل اسكان آوارگان فلسطينى است در يك حالت عصيان و شورش دايم به سر مى برد و صدها جوان فلسطينى فرياد (الجهاد، الجهاد) سر مى دهند.(252)
گـرچـه آغـاز گـسـتـرده قـيـام در ايـن روز صـورت گـرفـت ، امـا از مـدتـى قبل از آن حوادثى رخ داد كه مى تواند به عنوان مقدمات اين قيام محسوب شود:

1 ـ فـرار اعـضـاى جهاد اسلامى فلسطين از زندان اسرائيليها
 

در ارديبهشت 1366، شش ‍ نفر از اعـضـاى جـهـاد اسـلامى فلسطين از زندان مركزى غزّه فرار كردند. آنها على رغم تلاشهاى بى وقـفـه صـهـيـونيستها براى دستگيرى مجددشان ، جنايات صهيونيستها در زندانهاى اين رژيم را افشا و روح جهاد و مبارزه را در ميان مردم زنده كردند.(253)

2 ـ عـمـليـات جـهاد اسلامى عليه گروه گشتى صهيونيستى
 

در نوزدهم مرداد 1366 هسته اى از سـازمـان چـهـاد اسـلامـى فـلسـطـيـن بـه يـك گـروه گشتى در غزّه حمله كرد كه در اين عمليات ، فـرمـانـده پـليـس نـظـامـى اسـرائيـل در غـزّه بـه قـتـل رسـيـد. ايـن عـمـليـات بـر ترس و وحشت اسرائيل از عمليات درون مرزى افزود و بشدّت در تعقيب شش مجاهد فرارى از زندان مركزى غزّه برآمدند.(254)

3 ـ عـمـليـات نـافـرجـام انـتـحـارى
 

در سوّم شهريور 1366 يك گروه از سازمان جهاد اسلامى فـلسـطـيـن بـه رهـبـرى مـهـنـدس سـليـمـان زهـيـرى كـه قـصـد حـمـله انـتـحـارى بـه وسـيـله يـك اتومبيل را داشتند، توسط پليس مخفى اسرائيل دستگير و محاكمه شدند. حوادث و وقايع پى در پى مذكور جنب و جوش عجيبى در فلسطينيها ايجاد كرد.(255)

4 ـ شـهـادت سه نفر از اعضاى هسته هاى مقاومت اسلامى
 

در نهم مهر ماه 1366 يك گروه گشتى اسـرائيلى به اتومبيلى در دروازه اردوگاه (البريج) دستور ايست و بازرسى داد كه با عدم تـوجـه رانـنـده بـه ايـن فرمان ، باعث درگيرى بين آنها شد و سرانجام به شهادت سه تن از فلسطينيها انجاميد كه يكى از آنها از مجاهدين عضو جهاد اسلامى فلسطين ، فرارى از زندان غزّه بود.(256)

5 ـ رو در رويى مستقيم
 

پانزدهم مهر 1366 در كوى الشجعيه غزّه حدود يك ساعت درگيرى بين يـك گـروه از فـلسـطـيـنـيها و نيروهاى اسرائيلى رخ داد. در اين درگيرى دو نفر از اعضاى جهاد اسـلامـى كـه از فـراريـان زنـدان مـركـزى غزه ، بودند، شهيد و يك نفر از نيروهاى پليس امنيت رژيـم صـهـيـونـيـسـتـى بـه قتل رسيد. روز بعد از اين واقعه غزّه شاهد تظاهرات و ناآرامى جهت شهادت مجاهدان بود كه به زخمى شدن سى تن انجاميد.(257)
در ايـن مدّت همچنين اسرائيليها به گروهى از افراطيون يهودى اجازه دادند تا مراسم مذهبى خود را در حـرم شـريـف قـدس انـجـام دهند كه به درگيرى مسلمانان با آنان منجر شد. حوادثى نظير شهادت يك زن توسط صهيونيستها، كشتن سربازان اسرائيلى به وسيله گروه شهداى شجاعيه ، پرواز هواپيماى بادبانى (كايت) به وسيله چريكهاى فلسطينى و كشتن تعدادى از سربازان اسـرائيـل ، صـدور دسـتـور خـروج شيخ عبدالعزيز عوده از علماى مبارز فلسطينى و تظاهرات و درگـيـرى در مـقـابل فرماندارى نظامى (258)مبارزات مردم فلسطين را وارد مرحله جديدى كرد.

آذر 1366، آغاز انتفاضه
 

در روز هفده آذر 1366 به دنبال اعتراضات فلسطينيها، يك كاميون اسرائيلى چهار كارگر بى دفـاع مسلمان را زير گرفت كه به شهادت آنهامنجر شد.
روز بعد حركت انتفاضه آغاز شد ملّت فـلسـطـيـن در سرزمينهاى اشغالى بخصوص نوار غزّه ، كرانه باخترى رود اردن و همچنين شهر بـيـت المـقـدس بـطـور عـمومى اعم از زن و مرد، پير و جوان و كودك به خيابانها آمده و بر ضد رژيم صهيونيستى مبارزه راآغاز كردند.

عوامل مؤ ثّر در شكل گيرى انتفاضه
 

1 ـ بـن بـسـت و شـكـسـت راه حـلهـاى بـحـران فـلسـطـيـن
 

مـلّت مـسـلمـان فـلسـطـيـن در طـول هـفـتـاد سـال مـبـارزه ، تـمـام راه حـلهـاى سـيـاسـى و نـظـامـى بـجـز تـوسـل بـه اسـلام ناب و راستين را تجربه كردند، ولى فقط رنج و گرفتارى آنها فزونى يـافـت . مـلّت مـسـلمـان فـلسـطـيـن بـا تـوجـه بـه تـجارب غنى مبارزاتى ملت مسمان ايران ، راه حـل را در بازگشت به هويّت اسلامى خويش ديدند و به همين جهت اسلام ، ايدئولوژى مبارزاتى انتفاضه را تشكيل داد.

2 ـ پيروزى انقلاب اسلامى و تشكيل حكومت جمهورى اسلامى در ايران
 

به اعتقاد رهبران مذهبى و ملى فلسطينى ، وقوع انقلاب اسلامى در ايران ، در تكوين تفكرات مبارزاتى ملت فلسطين نقش مـؤ ثـر و اسـاسـى داشـتـه اسـت . فـلسـطـيـنـيـها به اين باور رسيدند كه دين و مذهب مى تواند عامل عمده پيوند و همبستگى آنان قرار گيرد.(259)

3 ـ مـوفـقـيـت نـسـبى نبرد مقاومت لبنان
 

لبنان در دهه 1360 شاهد تجاوزات پى در پى رژيم صهيونيستى بود و حتى در سال 1361 رژيم صهيونيستى با تمام قوا به لبنان حمله كرد كه بـه مـحـاصـره و اشغال بخشى از پايتخت لبنان منجر شد. مقاومت اسلامى جنوب لبنان به رغم اسـتـقرار نيروهاى نظامى قدرتهاى بزرگ مانند فرانسه ، آمريكا و ايتاليا در منطقه ، مبارزات قـهـرمـانـانـه اى را بـرضـد اشغالگران غربى و صهيونيستى آغاز كرد كه در جريان عمليات انـتـحـارى ايـن مـسـلمـانـان ، مـقـر تـفنگداران آمريكايى ، فرانسوى و اسرائيلى به تلّى از خاك تبديل شد. اين تجربه موفق فرزندان اسلام در لبنان ، تجربه گرانبهايى براى مسلمانان فلسطينى بود.(260)

4 ـ موج بيدارى ملّتهاى اسلامى منطقه
 

دهه 1360 (1980 م) را دهه بيدارى مسلمانان نام نهاده اند. ما شاهد تظاهرات ، راهپيماييها و تشكيل احزاب و سازمانهاى اسلامى در تونس ، مصر، مراكش ، الجـزايـر و ...
هـسـتـيـم و ايـن امـر در مصر به علّت آنكه يكى از كانونهاى تفكّر و روشنگرى اسـلامـى اسـت و نـزديـكـى زيادى با فلسطين دارد و اغلب دانشجويان فلسطينى در دانشگاههاى مصر به تحصيل مشغول هستند، مشهودتر است .(261)

5 ـ فـشـار بـيـش از حـد صـهـيـونـيـسـتـهـا
 

يـكـى از عـوامـل مـهـم در شكل گيرى انتفاضه را مى توان سختگيرى رژيم صهيونيستى نسبت به فلسطينيها و دستگيرى و تـبـعـيـد و شـكـنـجـه آنـهـا دانـسـت ، بـخـصـوص زنـدان ، كـه سـبـب تـجـمـّع انـقـلابـيـون و تشكيل هسته هاى مقاومت بعد از رهايى از زندان مى شد.(262)

6 ـ اقدام گروههاى اسلامى
 

مجموعه عمليّات و اقدامات از طرف گروههاى اسلامى در تهييج مردم نـقـش مـؤ ثـرى ايـفـا كـرد. فـرار شش مجاهد عضو جهاد اسلامى از زندان غزّه ، درگيريهاى متعدّد مـجـاهـدان مـذكـور بـا نـيـروهـاى گـشـتـى و امـنـيـتـى اسـرائيـل و ... از جـمـله اقـدامـات قبل از قيام مى باشد.
گـروهـهـاى فـلسـطـينى كه طى دهها سال از فشارهاى بيش ازحدّ رژيم صهيونيستى و شكست راه حـلهـاى سـيـاسى به تنگ آمده بودند با پيروزى انقلاب اسلامى در ايران به پا خواسته و با درس آموزى از روشهاى انقلاب اسلامى عليه رژيم صهيونيستى قيام كردند.

آثار و نتايج انتفاضه
 

آثـار و نـتـايـجـى كـه انتفاضه براى ملّت مسلمان فلسطين به ارمغان آورد. از تمام نتايجى كه فـلسـطـيـنـيـهـا در طـول مـبارزات خود به دست آورده اند بيشتر بود و اين جز به بركت اسلام و انـقـلاب اسـلامى مردم فلسطين نيست . آثار و پيامدهاى انتفاضه را مى توان به دو قسم داخلى و خارجى تقسيم كرد.

الف ـ پيامدهاى داخلى انتفاضه
 

پـيـامـدهاى داخلى انتفاضه بر ساختار اقتصادى اسرائيل بسيار ناگوار بوده است ، زيرا رژيم صهيونيستى مجبور شد هزينه هاى اقتصادى سنگينى را بابت سركوب انتفاضه بپردازد. مخارج سـركـوب ايـن قـيام ، بخش قابل توجهى از بودجه رژيم صهيونيستى را به خود اختصاص داده اسـت و بر اثر اعتصابات سراسرى توليدات كارخانجات اين كشور فوق العاده كاهش يافته اسـت .
از سـوى ديگر، صنعت توريسم به عنوان يكى از عمده ترين منابع درآمد اين رژيم ، به دليـل نـا امـنـى سـرزمـيـنـهـاى اشـغـالى ، از بـيـن رفـتـه اسـت . هـمـچـنـيـن درآمدهاى مالياتى به دليل عدم پرداخت ماليات توسط مردم بشدت كاهش ‍ يافته و نرخ بيكارى به بيش از 10 در سال 1368 رسـيـده اسـت .
در بـخـش كـشـاورزى ، امـتـنـاع كـارگـران فـلسـطـيـنـى از كـار در مـزارع اسـرائيـل ، بـاعـث كـاهـش صـادرات مـيـوه ايـن كـشـور شـد. تـوليـدات صـنـعـتـى نـيـز كـاهـش قابل توجّهى داشته است .(263)
انتفاضه از نظر سياسى باعث ايجاد تنش شديد ميان دو حزب حاكم ليكود و كارگر شده است . ايـن دو حـزب در چـگـونـگـى اداره بـحـران بـاهـم اخـتلاف نظر دارند و حزب ليكود خواهان شدّت عمل و حزب كارگر خواهان راه حل ميانه است .(264)
انـتـفـاضـه از ديدگاه اجتماعى آثار و نتايج نامطلوبى را براى جامعه صهيونيستى ايجاد كرده اسـت .
بـگـونـه اى كـه تـأثـيـر نـامـطـلوب و مـنـفى بر روحيه نظاميان و سربازان اسرائيلى گـذاشـتـه و آمـار خـودكـشـى در مـيـان آنـهـا روز بـه روز در حـال افـزايش است .(265) روند مهاجرت از ساير كشورها به سرزمينهاى اشغالى كُند و بلكه مهاجرت معكوس آغاز شده است .
از سـوى ديـگـر انـتـفـاضـه مـيـدان نـبـرد را از خـارج مـرزهـاى رژيـم صـهـيـونـيـسـتـى بـه داخل سرزمينهاى اشغالى كشانده و محيط آرام و امنى براى همسايگان اين رژيم به وجود آورده است .
انـتـفـاضـه باعث شد تمام جناحهاى مذهبى اختلافات خود را كنار گذاشته و اقشا مختلف مردم در قالب كميته هاى مردمى متحد شوند. انتفاضه روند احداث شهركهاى يهودى نشين را با كُندى رو بـه رو ساخت و اكنون اين رژيم مجبور است به جاى پرداختن به مسأله توسعه طلبى و عمران صهيونيستى به مقابله با مسلمانان برخيزد.

ب ـ پيامدهاى خارجى انتفاضه
 

پـيـامـدهـاى خـارجـى انتفاضه كمتر از پيامدهاى داخلى آن نيست . قيام مردمى و وحشيگريهاى رژيم اشـغـالگـر قدس چهره كريه اين رژيم را بيش از پيش به جهانيان نشان داد و موجى از نفرت و انزجار جهانى را برانگيخت و باعث شد بحران فلسطين بُعد جهانى به خود بگيرد، سرزنشها و مـحـكـومـيـتـهاى بين المللى روز به روز گسترش يابد، بگونه اى كه حتّى آمريكا در بعضى موارد مجبور به محكوم كردن اسرائيل شود.
در جريان محكوميت رژيم اشغالگر قدس طى قطعنامه شماره (672) شوراى امنيت ، آمريكا از حق وتوى خود استفاده نكرد، در حالى كه قبلاً هشتاد مورد از حـق وتـوى خـود بـه نـفـع ايـن رژيـم اسـتـفاده كرده بود و حتى نماينده وقت آمريكا در سازمان مـلل اقـدامـات وحشيانه اين رژيم در سرزمينهاى اشغالى را نقض آشكار حقوق بشر خواند! آمريكا تـحـت تـأثـيـر امـواج انـتـفـاضـه اعـلام كـرده اسـت ، اسـرائيـل بـايـد اصـل زمـيـن بـراى صـلح را پذيرفته و بخشى از اراضى اشغالى را تخليه كند. پيمان صلح غـزّه اريـحا، نيز كه با وساطت امريكا بين اسرائيل و عرفات بسته شد به منظور جلوگيرى از ادامه انتفاضه بود.(266)
ناامن شدن مرزهاى اسرائيل و اقدامات شهادت طلبانه در مرزهاى همجوار اين رژيم از ديگر نتايج انـتـفـاضـه بـوده اسـت . در اين رابطه حمله هايى از جانب مرزهاى مصر، لبنان و حتى اردن عليه اسـرائيـل صـورت گـرفـت . از جـمـله آنـهـا مـى تـوان بـه حمله (فرى حسن غائم) دختر شجاع لبنانى (ايمان محمد حسن) تبعه 22 ساله مصرى و عمليات شهادت طلبانه (سليمان خاطر) در صحراى سينا اشاره كرد.
انـتـفاضه صحّت سياست اسرائيل را حتى در ميان يهوديان آمريكا مورد ترديد قرار داد، بگونه اى كـه عـده اى از يـهـوديـان اعـتـقـاد پـيـدا كـرده اند كه براى جلوگيرى از منفورتر شدن چهره اسرائيل بايد امتيازى مانند برچيدن شهركهاى يهودى به فلسطينيها داده شود.(267)

پی نوشتها :
 

250 ـ روزنامه اطلاعات ، 3 / 9 / و 8 / 10 / 1366، اظهار نظر مقامات انگليسى و اسرائيلى .
251 ـ جـبـهـه نـجـات مـلى فـلسـطـيـن (جـبـهـه انـقـاذ)، زامـل سـعـيـدى ، ص 126، دفـتـر مـطـالعـات سـيـاسـى و بـيـن المـللى ، 1370؛ بـه نقل ازمجلة الهدف ، شماره 940 ـ 25 / 12 / 1988، ص 39.
252 ـ روزنامه اطلاعات ، 6 / 11 / 1366.
253 ـ ر.ك : روزنامه اطلاعات 8 / 9 / 66، 19 / 10 / 66، 3 / 11 / 66، 13 / 11 / 66 به نقل از العالم همچنين ر.ك : سياست و حكومت در فلسطين اشغالى ، ص 202.
254 ـ همان .
255 ـ همان .
256 ـ سياست و حكومت در فلسطين اشغالى ، مصطفى ملكوتيان ،ص 202.
257 ـ روزنامه اطلاعات ، 22 / آذر/ 1366. مقاله ويژگيهاى حركت انقلاب اسلامى فلسطين .
258 ـ حكومت و سياست در فلسطين ، مصطفى ملكوتيان ، ص 202 ـ 204.
259 ـ روزنـامـه اطـلاعـات ، 19 آذر 1366، 27 مـهـر 1367، 23 دى ماه 1367، مصاحبه با شيخ عبدالعزيز عوده .
260 ـ جـبـهـه نـجـات مـلى فـلسـطـيـن ، زامل سعيدى ، ص 85، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، تهران ، 1370.
261 ـ روزنـامـه اطـلاعـات ، 19 آذر 1366، 27 مـهـر 1367، 23 دى ماه 1367، مصاحبه با شيخ عبدالعزيز عوده .
262 ـ اطلاعات ، 21 تير 1367.
263 ـ ر.ك : روزنامه اطلاعات ، 29 / 9 / 68 و 30 / 10 / 68.
264 ـ ر.ك : روزنامه جمهورى اسلامى ، 17 / 9 / 69.
265 ـ همان .
266 ـ (سـيـاسـتـهـا و جـهـت گـيـريـهـاى كـليـنتون در خاورميانه) ، ابراهيم متّقى فصلنامه خـاورمـيـانـه ، مـركـز پـژوهـشـهـاى عـلمـى و مـطـالعـات اسـتـراتـژيـك خـاورمـيـانـه ، سال اول ، شماره 2، ص 366، پاييز 1373.
267 ـ همان ، ص 429.
 

ارسال توسط کاربر محترم سایت : sm1372
/ن