بی خوابی چیست؟ چرا دچار بی خوابی می شویم؟

یکی از اختلالات خواب که در  علم روانشناسی هم مورد مطالعه قرار گرفته است مشکل بی خوابی می باشد. از دلایل بی خوابی میتوان به  اضطراب و تنش های هیجانی، احساس عدم امنیت، ترس از تنهایی، افسردگی و مصرف کافئین اشاره کرد. در افرادی سن آنها بالای ۶۵ سال می باشد بی خوابی بیشتر اتفاق می افتد.
 
بی خوابی میتواند به طریق متفاوت اتفاق بیفتد که شامل:
1. بی‌ خوابی گذرا (بین چند روز تا یک هفته)

2. بی‌ خوابی حاد (بین ۳ هفته تا ۶ ماه)

3. بی‌ خوابی مزمن (بیشتر از یک سال)
 

انواع قرص های خواب آور

انواع قرص های خواب آور عبارتند از: بنزودیازپین‌ ها، باربیتورات ها و غیره. بنزودیازپین مثل یک مسکن عمل می‌ کنند و خواب آلودگی را در افراد مسن ایجاد کرده و سبب بخواب رفتن آنها می شوند. استفاده طولانی مدت و مداوم این داروها برای هیچ گروه سنی توصیه نمیگردد به خصوصسالمندان، چراکه عوارض قرصهای خواب،در افراد مسن بیشتر خود را نشان میدهد. با مصرف  این قرص ها فرد به آن اعتیاد پیدا می‌ کند و دیگر نمی‌ تواند بدون آنها شبها بخوابد. هم چنین دچار مشکلاتی در مغز و ذهن نیز میگردد. پزشکان به هیچ عوان استفاده دائمی از این قرص ها را به افراد مسن توصیه نمی کنند. باربیتورات ها همانند یک مسکن خواب آور برای افراد مسن عمل میکند. باید بدانید که این قرص ها به سیستم عصب مرکزی سالمند حمله ور شده و در آخر سبب ایجاد آرامش در فرد سالخورده میگردد. از دیگر کاربرد باربیتورات ها مصرف آنها در اتاق عمل می باشد. اگر میزان مصرف این دارو در فرد سالمند زیاد باشد، سبب مرگ سالمند میشود.

علاوه بر این دو دارویی که در قسمت بالا راجع بهشان صحبت کردیم  داروهای جدید تری برای خواب در بازار وجود دارد که عوارضشان نسبت به این دو دارو کمتر می باشد مثل: ونستا، سوناتا، امبین،….
 

بهترین قرص خواب آور برای سالمندان

قرص های خواب عموما  از دو دسته بنزودیازپین و غیر دیازپینی تشکیل میشوند. برخی از آنها ماندگاری پایین تری دارند و بعضی دیگر ماندگاری بالاتری دارند. این داروها از نظر سرعت عمل و اثر بخشی نیز با هم تفاوت دارند. دیازپین یک ساختار شیمیایی است که بر گیرنده ها و انتقال دهنده های پیام های عصبی در مغز و بخش های دیگر بدن تاثیر میگذارد و برخی از آنها را غیرفعال میکند تا حالت آرامبخشی را  ایجاد کند. بنزودیازپین ها عموما برای درمان اضطراب، تشنج و صرع، بی خوابی، پانیک، اختلال دو قطبی و … مورد استفاده قرار میگرند. اینکه میگویند دارو غیردیازپینی می باشد یعنی ساختار شیمیایی و مولکولی دارو با نوع دیازپینی متفاوت است. البته هر دو دسته دیازپینی و غیردیازپینی از نظر اثرات، مزایا و عوارض، شباهت های بسیاری با هم دارند. دسته غیر دیازپینی برای بی خوابی بهتر می باشد.
 

عوارض کوتاه مدت مصرف قرص خواب آور برای افراد مسن

احساس خواب آلودگی و خستگی در صبح روز بعد از استفاده از دارو

عدم هماهنگی در عضلات

ضعف

سرگیجه

احساس گیجی

آلرژی در سالمند

تاری دید

توهم در سالمند

بی حالی

سر درد

مشکلات گفتاری و اختلال تکلم

ضعف حافظه و قضاوت

حالت تهوع

استفراغ و سوزش سر دل

ایجاد فراموشی پیش گستر به این معنا که خاطرات گذشته را به یاد نمی آورند

خشونت طلبی و پرخاشگری

بی خوابی

تحریک پذیری

افسردگی و عدم تعادل

موارد بالا همگی از عوارض کوتاه مدت ناشی از مصرف این داروها می باشد.
 

عوارض بلند مدت مصرف داروهای خواب آور در سالمندان

مصرف این قرص ها موجب می گردد که فرد به خصوص سالمندان در طولانی مدت دچار اختلالات عصبی و حتی زوال مغزی شوند. داروهای خواب آور، داروهایی هستند که با سرکوب سیستم اعصاب مرکزی موجب ایجاد آرامش، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب و استرس، خواب آلودگی، سرخوشی، کندی تنفس، کاهش حس تعادل، شل شدن عضلات، قضاوت مختل و واکنش های کند و مردد می شوند. مصرف دُز بالای این داروها در سالمندان می تواند به از دست رفتن هوشیاری و حتی مرگ منجر شود. استفاده بیش از اندازه این داروها در افراد سبب وابستگی روانی و جسمانی میشود.
 

تداخلات دارویی قرص های خواب آور

داروهای ضد افسردگی، ضد تشنج ها و آنتی هیستامین ها موجب تضعیف  اثرات آرام بخش ها میشوند.

قرص های ضد بارداری موجب کاهش سرعت دفع داروهای خواب آور میگردند.

سیگار سبب افزایش سرعت دفع داروهای آرام بخش شده و اثرات آنها را کاهش میدهد.
 

راهنمای مصرف قرص خواب

پیش از استفاده از قرص خواب حتما با پزشک خود صحبت کنید. دوز مناسب توسط پزشک و با توجه به وضعیت جسمی برایتان تجویز می گردد.

پزشک قرص شما را از لحاظ تداخل با سایر داروها و بیماری ها بررسی می کند. در هنگام استفاده از قرص خواب خانواده سالمند یا پرستار سالمند حتما باید به موارد زیر توجه کنند:

1. مصرف قرص به همراه غذا در صورت وجود تحریکات گوارشی.

2. به هیچ عنوان بدون مشورت پزشک استفاده از قرص خواب را بطور ناگهانی قطع نکنید.

3. حداکثر مدت زمان مجاز استفاده از آرام بخش ها ۲ الی ۴ هفته پیاپی و هفته ای ۲ الی ۳ مرتبه میباشد.

4. قرصهای خواب آور را نیم ساعت پیش از خواب استفاده کنید.

5. قرص های خواب نباید در جایی باشند که دسترسی برای کودک راحت باشد. 

6. تا بی اثر شدن کامل اثرات قرص های خواب آور از انجام فعالیتهایی که احتیاج به هوشیاری کامل دارند دوری کنید.
 

۲ نمونه قرص آرامبخش برای سالمندان و عوارض آنها

 
۱- قرص آرامبخش تریازولام
قرص تریازولام (Triazolam) جزو داروهای آرام‌ بخش می باشد که دارای اثرات ضد اضطرابی و آرام‌ بخش است و به برای درمان بی‌ خوابی هم مصرف می‌ شود.
 
عوارض قرص تریازولام
از عوارض این قرص میتوان به خواب‌ آلودگی، سرگیجه، مشکلات هماهنگی، تاکی کاردی، خستگی، اختلالات حافظه، گرفتگی عضله، درد، افسردگی، اختلالات بینایی، یبوست، تغییرات طعم، اسهال، خشکی دهان، آلرژی، کابوس، بی‌خوابی، وزوز گوش، تنفس، ضعف و احتقان  اشاره کرد.
 
۲- قرص آرامبخش بوسپیرون
قرص بوسپیرون (Buspiron) جزو داروهای ضد اضطراب می باشد که برای درمان علائم اضطراب، نظیر ترس، تنش، تحریک‌ پذیری و کج‌ خلقی، سرگیجه، ضربان قلب نامنظم و سایر علائم جسمانی، و به عنوان قرص آرامبخش مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو بدون ایجاد تسکین یا سرخوشی قابل توجه اضطراب را کم کرده و هیچگونه اثرات خواب‌آور، ضد تشنج یا شل‌ کننده عضلانی ندارد.
 
عوارض قرص آرامبخش بوسپیرون
از عوارض قرص بوسپیرون میتوان به : خواب‌ آلودگی، سرگیجه، تهوع، سردرد، عصبانیت، احساس سبکی در سر، هیجان، تپش قلب، تشنج، وزوز گوش، درد گلو، خستگی و خشکی دهان اشاره کرد.


منبع: راسخون