دندانپزشکي از ديروز تا امروز


 

نويسنده:




 
چندي پيش، گروهي از دانشمندان فرانسوي در بلوچستان پاکستان چند اسکلت انساني جالب توجه پيدا کردند و در دندان تعدادي از آنها، علايمي يافتند که نشان مي‌داد دندانپزشکي از 9 هزار سال پيش وجود داشته است! اين کشف نشان دهنده اين است که دندانپزشکي 4 هزار سال بيشتر از آنچه پيش از اين تصور مي‌شد، قدمت دارد. يازده عدد دنداني که با وسيله مته مانندي سوراخ شده بودند، مشخص مي‌کند که سطح بالاي تکنولوژي در انسان‌‌هاي اوليه وجود داشته و آنها دانش دست‌کاري در بافت‌هاي سخت دنداني را داشته‌اند. در اين دندان‌ها حفره‌هاي ريز و منظمي وجود داشت و بررسي‌ها نشان داد که اين تراش‌ها با وسيله‌اي انجام شده که مشابه وسايلي است که براي ايجاد آتش به کار مي‌رفته است. البته ماده‌اي درون اين حفرات تراش خورده يافت نشد زيرا مواد به مرور زمان از بين رفته بودند.
از حدود 5 هزار سال پيش از ميلاد مسيح، گمان مي‌شد که کرم‌هاي موجود در دندان، عامل ايجاد پوسيدگي‌هاي دنداني هستند و اين تصور تا هزاران سال بعد از آن هم باقي ماند. در تمدن مصر باستان در حدود 4500 سال پيش براي اولين بار شخصي به عنوان دندانپزشک وجود داشته است (يعني کسي که با درمان دندان‌ها سر و کار داشته است). از آن زمان‌ها، نوشته‌هايي يافت شده که در آنها به بعضي بيماري‌هاي دندان و درمان‌هاي آنها اشاره شده است. براي مثال، نوشته‌اي روي پاپيروس به جا مانده که در آن درماني براي رفع بوي بد دهان نوشته شده است. در اين نوشته ذکر شده که مخلوطي از کندر، دارچين و ساير گياهان معطر را همراه با عسل مي‌جوشاندند و از آن براي بوي بد دهان استفاده مي‌کردند يا براي درمان درد دندان، استفاده از عسل،‌ پياز و دانه‌هاي رازيانه ذکر شده است. درمان ديگري که در مصر باستان رايج بوده، قرار دادن قسمتي از بدن يک موش مرده! روي دندان است. گفته مي‌شده که موش مي‌تواند مرگ و مير را دور کند و سبب رفع بلا شود.

دهان‌شويه‌اي به نام کرم خاکي!
 

در زمان رمي‌هاي باستان هم دندان‌هاي تميز ارزش زيادي داشته و آنها از تکه‌هاي چوب براي خلال کردن دندان‌ها و از پودرهاي دندان (شامل پوسته تخم‌مرغ و برگ بو) براي تميز کردن دندان‌هايشان استفاده مي‌کردند. درمان‌هاي جالب ديگري که در اين زمان‌ها رواج داشته، استفاده از ادرار انسان! براي تقويت لثه و کرم‌هاي خاکي براي ساخت دهان‌شويه بوده است! شواهدي هم نشان‌دهنده رواج استفاده از روکش‌هاي طلا در روي دندان‌هاي افراد ثروتمند در اين زمان‌ها بوده است.
اما نکته‌اي که همه در آن اتفاق نظر دارند، اين است که در زمان‌هاي قديم، ميزان پوسيدگي بسيار کمتر از روزگار حال بوده است. يکي از علل اين امر، نبود مواد غذايي حاوي کربوهيدرات‌ خالص است و علت ديگر اين که به دليل الگوي غذايي در آن زمان، دندان‌هاي عقب افراد به سرعت ساييدگي پيدا نمي‌کرد و احتمال پوسيدگي در آنها کم مي‌شد.

سلماني يا دندانپزشک؟!
 

به سرعت زمان را جلو مي‌آوريم و به حدود سال‌هاي 500 تا 1000 ميلادي مي‌رسيم. در آن زمان در اروپا پزشکي و دندانپزشکي به طور عمده به وسيله راهب‌ها انجام مي‌شد زيرا آنها تحصيل‌کرده‌ترين افراد روزگار خود بودند. علاوه بر راهب‌ها، سلماني‌ها هم کمک آنها در انجام بعضي کارهاي پزشکي بودند. براي مثال، کشيدن دندان يا تخليه آبسه‌ها به عهده سلماني‌ها بود. اما در حدود 200 تا 400 سال بعد، به تدريج سلماني‌ها از انجام عمل دندانپزشکي منع شدند و افراد آموزش ديده به اين کار پرداختند و کم‌کم کتاب‌هاي زيادي درباره درمان‌هاي دندان نوشته شدند. در قرن 18 ميلادي اولين دندانپزشکان از اروپا به آمريکا مهاجرت کردند و از آن به بعد، سرعت پيشرفت در اين رشته بسيار زياد شد. در اين زمان، دندانپزشکي که دندانپزشک مخصوص رييس‌جمهور (جورج‌ واشنگتن) بود، اولين توربين (مته‌هاي مکانيکي دندانپزشکي) را ساخت. جالب اينکه او براي ساخت اين وسيله، از چرخ خياطي مادرش استفاده کرد و با ايجاد تغييراتي در آن، دستگاهي ساخت که مي‌توانست مانند مته دندان‌ها را سوراخ کند.

اين داستان ادامه دارد
 

در قرن 19 ميلادي نيز تحولات زيادي در دندانپزشکي به وجود آمد: دو برادر فرانسوي در آمريکا ماده ترميمي آمالگام را به بازار معرفي کردند. گاز نيتروزاکسايد براي اولين بار به عنوان ماده بي‌حس کننده براي کشيدن دندان‌ها به کار رفت و بعد از آن هم استفاده از اتر براي بي‌حسي در جراحي‌هاي دندانپزشکي مورد استفاده قرار گرفت. در همين زمان بود که دانشمندان متوجه شدند که پوسيدگي دنداني هم مانند بسياري بيماري‌ها بر اثر وجود ميکروب‌هايي در دهان ايجاد مي‌شود که اين مساله نيز توانست تحولات عظيمي در پيشرفت علم دندانپزشکي ايجاد کند.
از اين پس نيز پيشرفت‌هاي سريعي در مواد و وسايل دندانپزشکي به وجود آمد و هنوز هم هر روز خبر از کشف جديدي در اين حيطه مي‌‌شنويم.
منبع:www.salamat.com