وزوز گوش

وزوز گوش، صداي غير طبيعي است که در گوش يا درون سر درک مي شود، بدون اينکه با منابع خارجي ايجاد کننده صدا ارتباطي داشته باشد. وزوز معمولاً به صورت صداي زنگ، وزوز يا همهمه بيان مي شود که مي تواند حمله اي، دائمي، ضربان دار يا يکنواخت و يا در بعضي از بيماري ها همراه با کاهش شنوايي باشد. وزوز گوش به دو نوع تقسيم مي شود.
1)نوعي که علاوه بر بيمار، پزشک نيز با کمک روش هايي مي تواند آن را بشنود. ( عيني)
2)نوعي که فقط خود بيمار مي شنود ( ذهني) که اين نوع شايع تر از نوع عيني است.

وزوز گوش ذهني
 

از آنجا که هيچ يافته قابل درکي از اين صدا توسط پزشک وجود ندارد، لذا شدت آن قابل ارزيابي نبوده وعلل آن عموماً ناشناخته است اما طبق بعضي نظريه ها برخي از اختلالات (از جمله آسيب الکتروفيزيولوژيکي در حلزون گوش، عصب هشتم مغزي و يا سيستم عصبي مرکزي) مي توانند جزو علل آن باشند.

اختلالات گوش
 

بيش از 90 درصد موارد وزوز گوش، ناشي از اختلالات گوش مي باشد و در رأس آنها اختلالات زير قرار دارند:
جرم گوش: وجود سرومن در مجراي خارجي گوش از علل ناشايع ايجاد وزوز گوش است و منجر به مبهم شنيده شدن صدا نيز مي گردد. وزوز گوش در اين موارد فرکانس پايين داشته (ممکن است متناوب باشد)، با پاک کردن مجرا از بين مي رود.
اوتيت مياني: اوتيت مياني حاد ممکن است منجز به وزوز گوش ضرباني شود که با بهبودي اوتيت، وزوز گوش نيز از بين مي رود. (اوتيت مياني مزمن به ندرت وزوزگوش ايجاد مي کند.)
تروما: صدمات آکوستيک، تغييرات فشار جوي و ضربات مستقيم به گوش نيز مي توانند عامل وزوز گوش باشند.
پيرگوشي: در پير گوشي به طور شايع وزوز مشاهده مي شود که فرکانس بالايي دارد.
اتواسکروز: وزوز گوش در اغلب بيماران وجود دارد که مي تواندهمراه يا بدون کاهش شنوايي باشد.

علل قلبي- عروقي
 

علل قلبي- عروقي دومين علت شايع وزوز گوش است. تقريباً يک سوم بيماران مبتلا به وزوز شديد گوش يک يا چند اختلال قلبي- عروقي دارند. 75 درصد اين بيماران داراي فشارخون بالا هستند که در غالب موارد با درمان فشارخون، وزوز گوش آنها نيز رفع مي شود.
ساير موارد اين گروه عبارتند از:
کم خوني، وزوز گوش ثانويه، افزايش بازده قلبي و آرتريواسکروزشديد و منتشر. در کليه اين موارد وزوز گوش معمولاً ضرباندار است.

اختلالات نورولوژيک يا ضربه به سر
 

اختلالات نورولوژيک يا تروما ( شامل هر نوع شکستگي جمجمه يا آسيب هاي غير نافذ به سر) در 5 تا 10 درصد موارد منجر به وزوز گوش مي شوند. شکستگي جمجمه مي تواند وزوز گوش همراه با کاهش شنوايي (معمولاً حسي- عصبي) نسبت به فرکانس هاي بالا ايجاد کند. در اين موارد در صورت از هم گسيختگي استخوانچه هاي گوش، کاهش شنوايي هدايتي نيز ديده خواهد شد. متعاقب آسيب ناشي از تکان هاي شديد سربه عقب و جلو در تصادفات رانندگي، معمولاً چند روز تا چند هفته پس از تصادف، وزوز گوش ايجاد مي شود.

عوارض فارماکولوژيک
 

5 تا 10 درصد وزوز گوش ذهني ( مخصوصاً بيشتر در افراد مسن) ناشي از عوارض دارويي است که مهم ترين آنها آسپيرين مي باشد. داروهاي ديگر شامل دارو هاي ضد التهابي غير استروئيدي، آنتي بيوتيک ها ( خصوصاً آمينو گليکوزيدها)، ضد افسردگي ها و آرام بخش ها هم مي توانند وزوز گوش ايجاد کنند. در اين موارد وزوز گوش قبل از کاهش شنوايي شروع شده و زنگ خطر آن است و در صورت ادامه مصرف دارو مي تواند منجر به کاهش شنوايي شود؛ لذا بايد با پيدايش وزوز گوش دارو قطع شود، زيرا کاهش شنوايي ناشي از مصرف داروها در بسياري از موارد غير قابل برگشت است. لازم به ذکر است بيشترين عوارض جانبي آمينو گليکوزيدها زماني است که همراه با ديورتيک ها استفاده شوند.

بيماري هاي دندان
 

بيماري هاي دندان و يا هر اختلالي در مفصل گيجگاهي فکي مي تواند وزوز گوش را تشديد کند. در اين حالت احساس پري و فشار درگوش و حساسيت روي مفصل تمپورومانديبولر وجود دارد.

اختلالات متابوليک
 

اختلالات متابوليک، به عنوان يک عامل نسبتاً ناشايع وزوز گوش محسوب مي شوند. هيپر تيروئيديسم ( احتمالاً ثانويه به افزايش فشار مايع گوش داخلي) در 4 درصد موارد موجب وزوز گوش آزار دهنده و مشکل آفرين است. وزوز گوش در اين افراد ضرباندار، حمله اي و با فرکانس پايين مي باشد. در اين موارد بيماري تيروئيد معمولاً آشکار وعلامت دار بوده و تشخيص آن مشکل نيست. هيپرليپيدمي مخصوص وقتي همراه با کاهش شنوايي حسي- عصبي زياد و کم شونده يا سرگيجه باشد، مي تواند عامل وزوز گوش باشد. بيماران عموماً بايد رژيم غذايي کم چربي داشته باشند. کمبود ويتامين نيز به عنوان عامل وزوز گوش گزارش شده، ولي بسيار نادر است.

علل سايکولوژيک
 

عوامل سايکولوژيک ممکن است عامل به وجود آورنده يا تشديد کننده وزوز گوش باشند. استرس نيز بر شدت وزوز گوش مي افزايد.

وزوز گوش عيني
 

اين نوع وزوز گوش با گوش يا بدون استفاده از آن توسط پزشک نيز شنيده مي شود ومنشأء عروقي، مکانيکي، عضلاني يا نئوپلاستيک دارد.

علل عيني وزوز گوش
 

*نئوپلاسم هاي گوش مياني
*هيپرتانسيون
*ارتويواسکروز
*شنت هاي شرياني وريدي
*تنگي شريان کاروتيد
*حلقه هاي شرياني
*آنوريسم ها
*مولتيپل اسکلروز
*هيپرتانسيون خوش خيم داخل مغزي
*موقعيت غير طبيعي بولب جوگولر
*گشادي يا بازماندن شيپور استاش
*ميوکلونوس نرم کام
*اسپاسم ايديوپاتيک عضله رکابي
*اختلالات مفصل گيجگاهي فکي
*اختلالات مهره هاي گردني
*مالفورسيون شرياني- وريدي
ارتباط بين شريان اکسيپيتال و سينوس عرضي، شريان کاروتيد داخلي با عروق ورتبرال يا شريان مننژيال مياني و شريان سطحي خاره اي بزرگ مي توانند باعث وزوز گوش ( معمولاً خفيف ) شوند. تشخيص آن بر اساس MRI و آنژيوگرافي بوده و علائم به قدري شديد مي شوند که نياز به درمان داشته باشند. در موارد شانت شرياني – وريدي، وزوز گوش ضرباندار و همزمان با ضربان قلب است و شايع ترين علت آن تومور گلوموس جوگولار يا گلوموس تيمپانوم مي باشد. با بزرگ تر شدن تومور و تهاجم به گوش مياني، بيمار دچار کاهش شنوايي نيز مي شود. تشخيص آن با سيتي اسکن بوده و اگر زود تشخيص داده شود با جراحي قابل رفع است. اما اگر تومورها دير تشخيص داده شوند، ممکن است به اعصاب کرانيال دست اندازي کنند.

سوفل يا برويي شرياني و همهمه وريدي
 

برويي شرياني مي تواند عامل وزوز گوش ضرباندار باشد. همهمه وريدي در بيماران مبتلا به افزايش فشارخون يا موقعيت غير طبيعي بولب جوگولار نيز موجب وزوز گوش مي شود. اين نوع وزوز گوش ماهيت آرام و با فرکانس پايين دارد که ممکن است با تغيير موقعيت سر، فعاليت و يا فشار به وريد جوگولر تغيير کند.

گشادي شيپوراستاش
 

وزوز گوش ناشي ازگشادي شيپور استاش معمولاً به صورت صداي مشابه با تلاطم امواج اقيانوس توصيف مي شود. اين صدا عموماً همزمان با تنفس از بيني بوده و نشان دهنده بازبودن غير طبيعي شيپور استاش است.

ميوکلونوس نرم کام
 

در ميوکلونوس نرم کام، عضلات نرم کام دچار انقباضات سريع و منظم ( 40 تا 200 بار در دقيقه) مي شود. اين مساله منجر به جدا شدن و چسبيدن متناوب مخاط پوشاننده مجراي شيپوراستاش و توليد صداي تيک تيک منظم ( با همان فرکانس) در گوش مي گردد. همچنين بيماراحساس پري گوش مي کند و بعضي اختلالات شنوايي نيز به وجود مي آيد. تشخيص از راه مشاهده و گرفتن تاريخچه صورت مي گيرد و تيمپانوگرام يا الکتروميوگرام نيز ممکن است جهت تشخيص به کارروند.

ارزيابي باليني و پاراکلينيکي
 

1-بررسي تاريخچه قبلي و شرح حال فعلي بيماري توجه به سابقه ضربه مستقيم به گوش يا سر، شيرجه از ارتفاع، وزوز گوش پس از زايمان، يک طرفه يا دو طرفه بودن، کم و زياد شونده يا ثابت يا ضرباني بودن و... از اهميت زيادي برخوردار است. 2- معاينه کامل سر و گردن شامل معاينه اعصاب مغزي، بررسي ته چشم و سمع سر، گردن و گوش ها ( جهت تشخيص سوفل يا برويي) و اندازه گيري فشار خون. 3-معاينه اتولوژيک پرده تيمپان و گوش مياني، معاينات اوديومتري. 4- در کليه کساني که وزوز گوش يک طرفه يا کاهش شنوايي قرينه همراه با معاينات عصبي نرمال دارند، بايد MRI يا جهت رد موارد پاتولوژي در خلف حلزون به عمل آيد. همچنين، در کساني که وزوز گوش يک طرفه ضرباني دارند بايد از مغز و استخوان تمپورال و از کاروتيد، سونوگرافي داپلر ودر صورت عدم تشخيص، آنژيوگرافي از مغز انجام شود. 5-اندازه گيري CBC، هماتوکريت، ESR,BS، تست هاي فعاليت تيروئيد و کلسترول و تري گليسريد.

نکات قابل توجه
 

*وزوز گوش کم و زياد شونده همراه با کاهش شنوايي کم و زياد شونده علامت شايع هيدروپس مايع پري لنفاتيک ( مانند منير) است.
*وزوز گوش يک طرفه همراه با کاهش شنوايي حسي- عصبي يک طرفه مهم ترين علامت شايعه رتروکوکلئار ( مانند نوروم آکوستيک ) است.
*وزوز گوش ضرباني معمولاً منشاء عروقي دارد که ممکن است همزمان با ضربان قلب و يا بدون ارتباط با آن باشد و بيش از هر چيز مي تواند نشان دهنده عبور توربولانت خون از ميان عروق بزرگ، که از گوش مياني يا داخلي مي گذرند، باشد.
*وزوز گوش ضرباني ممکن است تنها علامت تومور گلوموس جوگولاريس باشد.

تدابير درماني
 

1-اطمينان بخشيدن به بيمار ( از جمله از طريق انجام اقدامات تشخيصي) اين اطمينان بخشي موجب مي شود تقريباً 25 درصد بيماران بهبودي کامل و 5 درصد کاهش تدريجي علائم پيدا مي کنند. 2- اجتناب از صداي بلند و در صورت لزوم استفاده از محافظ گوش ( صدا خفه کن) 3- اجتناب از نوشيدن نوشابه هاي کافئين دار، قهوه، چاي، کولا و شکلات قابل ذکر است که نوشابه هاي بدون کافئين کاملاً عاري از کافئين نبوده و فقط 50 درصد کافئين شان کم شده است. 4- ترک سيگار ( بيش از 50 درصد بيماران مبتلا به وزوز خفيف گوش پس از قطع مصرف کافئين و نيکوتين به طور نسبي بهبود مي يابند). 5- بررسي کليه داروهاي مصرفي بيمار حتي المقدورحذف تمام داروهاي تشديدکننده وزوز گوش از برنامه دارويي او. 6- استفاده از داروهاي ضد افسردگي و ضد اضطراب و روان درماني در صورت وجود افسردگي يا اضطراب 7- تکنيک ماسکه کردن صداي وزوز گوش بيشترين روش درماني مورد استفاده است که در آن فقط صداي ديگري ( موزيک) جانشين صداي وزوز مي شود (وزوز را از بين نمي برد). بيماران صداي اضافه شده خارجي را بهتر از صداي داخلي تحمل مي کنند. از آنجا که صداي وزوز گوش در زمان استراحت بيشتر حس شده و آزاردهنده مي شود، بهتر است در اين مواقع از دستگاه ماسکه کننده استفاده شود و در صورت عدم دسترسي مي توان از راديو يا هر دستگاه صوتي ديگري استفاده کرد. 8- در موارد مقاوم به اقدامات فوق مي توان از مشاوره سايکولوژيکي جهت آموزش تکنيک هاي آرام سازي و هيپنوتيزم کمک گرفت.
ب) درمان اختصاصي
درمان قطعي اين بيماران شناخت عامل به وجود آورنده بيماري و درمان اختصاصي مربوطه است. ساير درمان ها فقط کمکي هستند؛ از جمله ليدوکائين که به علت عوارض و نقايص آن ( تزريق داخل وريدي، نيمه عمر کوتاه نياز به دور نزديک به دوز بيهوشي و آريتمي قلبي) زياد قابل استفاده نيست. در چند مطالعه اخير فرم خوراکي ليدوکائين مورد بررسي قرار گرفته، ولي روي وزوز گوش چندان مؤثر نبوده است. داروهاي ضد افسردگي و ضد اضطراب ( کاربامازپين، پريميدون، فني توئين و...) تنها داروهايي هستند که تجويزشان مناسب و مؤثرتر بوده است، اما در حال حاضر تنها دارويي که بر اساس مطالعات اوليه تأثير نسبتاً خوبي بر روي وزوز گوش داشته ( با عوارض جانبي کمتر)، الپرازولام ( با نام تجاري «Xanax» با دوز 5 /0 تا 5 /1 ميلي گرم در روز) بوده است، اما براي استفاده روتين نياز به مطالعات کنترلي و وسيع تري دارد.
منبع:نشريه دنياي سلامت، شماره55.
/ج