باز اين چه جواني و جمالست جهان را

شاعر : انوري

وين حال که نو گشت زمين را و زمان را		باز اين چه جواني و جمالست جهان را
ناقص همه اين را شد و زايد همه آن را		مقدار شب از روز فزون بود بدل شد
هم فاخته بگشاد فروبسته زبان را		هم جمره برآورد فرو برده نفس را
آن روز که آوازه فکندند خزان را		در باغ چمن ضامن گل گشت ز بلبل
آري بدل خصم بگيرند ضمان را		اکنون چمن باغ گرفتست تقاضا
زان حال همي کم نشود سرو نوان را		بلبل ز نوا هيچ همي کم نزند دم
کز خاک چمن آب بشد عنبر و بان را		آهو به سر سبزه مگر نافه بينداخت
از گرد چرا رنگ دهد آب روان را		گر خام نبسته است صبا رنگ رياحين
تا خاک همي عرضه دهد راز نهان را		خوش خوش ز نظر گشت نهان، راز دل ابر
در سايه‌ي او روز کنون نام و نشان را		همچون ثمر بيد کند نام و نشان گم
ناداده لبش بوسه سراپاي فسان را		بادام دو مغزست که از خنجر الماس
چون رستم نيسان به خم آورد کمان را		ژاله سپر برف ببرد از کتف کوه
بيني که چه سودست مرين مايه زيان را		که بيضه‌ي کافور زيان کرد و گهر سود
گر خاصيت ابر دهد طبع دخان را		از غايت تري که هواراست عجب نيست
چون هيچ عنان باز نپيچد سيلان را		گر نايژه‌ي ابر نشد پاک بريده
يازان سوي ابر از چه گشادست دهان را		ور ابر نه در دايگي طفل شکوفه است
روشن ز چه دارد همه اطراف مکان را		ور لاله‌ي نورسته نه افروخته شمعيست
از خون دل دشمن شه لعل سنان را		ني رمح بهارست که در معرکه کردست
کز عدل بنا کرد دگرباره جهان را		پيروز شه عادل منصور معظم
بي‌وزن کند رغبت او حمل گران را		آن شاه سبک حمله که در کفه‌ي جودش
البته کمان خم ندهد حکم قران را		شاهي که چو کردند قران بيلک و دستش
حکمش به عمل باز برد عامل جان را		تيغش به فلک باز دهد طالع بد را
جز خارج او نيز نزول حدثان را		گر باره کشد راعي حزمش نبود راه
جز داخل او نيز رديف سرطان را		ور پره زند لشکر عزمش نبود تک
در قبضه‌ي شمشير نشاندي دبران را		گر ثور چو عقرب نشدي ناقص و بي‌چشم
با تو ندهد فايده يک ملک‌ستان را		اي ملک‌ستاني که بجز ملک‌سپاري
نامست و دگر هيچ نه بهمان و فلان را		در نسبت شاهي تو همچون شه شطرنج
خباز گه جلوه‌گري هيت نان را		تو قرص سپهري و بخواند به همين نام
هم خوشه کجا يافت ره کاهکشان را		جز عرصه‌ي بزم گهرآگين تو گردون
هم کاسه کجا ديد فناي عطشان را		جز تشنگي خنجر خونخوار تو گيتي
عيسي نتند بر تن او تار توان را		آن را که تب لرزه‌ي حرب تو بگيرد
آبستني نار دهد مادر کان را		گر ابر سر تيغ تو بر کوه ببارد
قهر تو گره‌وار ببندد خفقان را		در خون دل لعل که فاسد نشود هيچ
سعي تو فرو شويد رنگ يرقان را		از ناصيه‌ي کاه‌ربا گرچه طبيعيست
هم سال نخست از نقط بيهده‌ران را		در بيشه گوزن از پي داغ تو کند پاک
آهن الم پتک و خراشيدن سان را		در گاز به اميد قبول تو کند خوش
نظم از جهت محتسبي داد دکان را		انصاف تو مصريست که در رسته‌ي او ديو
در حفظ رمه يار دگر نيست شبان را		عدل تو چنان کرد که از گرگ امين‌تر
در اصل لغت نام ندانند کران را		جاه تو جهانيست که سکان سوادش
چون مهر فروشد چه يقين را چه گمان را		بر عالم جاه تو کرا روي گذر ماند
بر باد نشينند هزبران جولان را		روزي که چون آتش همه در آهن و پولاد
پيکارپرستان نه امل را نه امان را		از فتنه در اين سوي فلک جاي نبينند
کز هم نشناسند نگون را و سنان را		وز زلزله‌ي حمله چنان خاک بجنبد
ميدان هوا طعنه زند لاله‌ستان را		وز عکس سنان و سلب لعل طراده
پر باز کند کرکس ترکش طيران را		سر جفت کند افعي قربان و چو آن ديد
گه نعره به لب درشکند پاي فغان را		گاهي ز فغان نعره کند راه هوا گم
بي‌واسطه‌ي ديدن شريان ضربان را		چشم زره اندر دل گردان بشمارد
آن لحظه که دستت حرکت داد عنان را		در هيچ رکابي نکند پاي کس آرام
چون باد خورد شير علم شير ژيان را		بر سمت غباري که ز جولان تو خيزد
از بس که بچيند چه شجاع و چه جبان را		هر لحظه شود رمح تو در دست تو سلکي
کز کاسه‌ي سر کاسه بود سفره و خوان را		شمشير تو خواني نهد از بهر دد و دام
يک طايفه ميراث خور و مرثيه‌خوان را		قارون کند اندر دو نفس تيغ جهادت
طعمه شدگان حوصله‌ي هول و هوان را		تو در کنف حفظ خدايي و جهاني
گيتي و به تدريج کند پير جوان را		تا بار دگر باز جوان گردد هر سال
تا حصر کند دامن هر چيز ميان را		گيتي همه در دامن اين ملک جوان باد
ساعات شمارند الوف دوران را		باقي به دوامي که در آحاد سنينش
مقصود عيان گشت وجود حيوان را		قايم به وزيري که ز آثار وجودش
در ملک معين نکند آيت و شان را		صدري که بجز فتوي مفتي نفاذش
در وقت سخط پاي گشاينده روان را		در حال رضا روح فزاينده بدن را
در بندگي شاه کشد قيصر و خان را		آن خواجه که بس دير نه تدبير صوابش
انصاف رسانند مر انصاف‌رسان را		دستور جلال‌الدين کز درگه عاليش
بر معجزه تفضيل بود سحر بيان را		آنجا که زبان قلمش در سخن آيد
بر ابر کشد حاصل باران بنان را		وآنجا که محيط کف او ابر برانگيخت
حاصل نتوان کرد چنين سيرت و سان را		از سيرت و سان رشک ملوک و ملک آمد
يزدان ندهد مرتبه جز مرتبه‌دان را		از مرتبه‌دانيست در آن مرتبه آري
تا هيچ خبر خم ندهد پشت عيان را		تا هيچ گمان کم نکند روز يقين را
وان هر دو دو مقصد شده شاهان و کيان را		آن پايگه و تخت کياني و شهي باد
يارب تو نگهدار مر اين ناگزران را		شه ناگزرانست چو جان در بدن ملک

#شعروادب #دیوان اشعار #انوری #اشعار انوری

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

ارسال نظر

نظرات کاربران