بدن ما به خواب احتياج دارد


 

نويسنده: مريم بابائي




 
همه ي ما مي پنداريم هر زمان كه احساس خستگي به ما دست مي دهد، مي توانيم بخوابيم يا هر موقع دل مان خواست مي توانيم از خواب بيدار شويم. شما هم حتما احساس كرده ايد كه نمي توانيد با ساعت بيولوژيك بدن خود مبارزه كنيد. شايد بتوانيد با خوردن چاي، قهوه يا خواندن كتاب و نشريات خودتان را سرگرم كنيد، اما نمي توانيد با ساز و كار خوابيدن خود مبارزه كنيد. بدن ما مثل ماشين پيچيده يي است و دانشمندان هنوز تا كشف دقيق نحوه ي عملكرد اين ماشين راه زيادي در پيش دارند. اما چرا ما به خواب احتياج داريم؟ بر اساس يك نظريه ي علمي، بدن براي تجديد انرژي به خواب مي رود (مثل خرس ها كه به خواب زمستاني فرو مي روند). هنگامي كه ما به خواب فرو مي رويم، تمامي دستگاه هاي بدن از جمله پوست، خود را ترميم مي كنند و به همين خاطر است كه بعد از يك خواب شبانه ي آرام، به شما احساس نشاط و تازگي دست مي دهد؛ حتي رنگ پوست تان روشن تر به نظر مي رسد و چشم هاي تان درخشندگي بيشتري دارند. اما خواب فقط يك دراز كشيدن ساده نيست، بلكه به هنگام خواب تمامي دستگاه هاي بدن به كار خودشان ادامه مي دهند؛ حتي مغز شما فعال تر از زماني است كه شما بيدار هستيد.

مرحله خواب
 

در مرحله ي REM مغز شما بسيار فعال است. جريان هاي الكتريكي مغز از سلولي به سلول ديگر مي روند، در حالي كه هر لحظه به سرعت و شدت آنها اضافه مي شود. تقريبا تمامي اعضاي بدن شما به جز پاها و دست هاي تان در اين حالت فلج مي شوند. برخي از متخصصان بيولوژي مي گويند بدن شما اين كار را به طور خودكار انجام مي دهد تا شما را از آسيب ها حفظ كند. در غير اين صورت شما حركاتي را كه در خواب مي بينيد، عملا انجام خواهيد داد. اين امر گاهي اوقات براي افرادي كه در خواب راه مي روند، اتفاق مي افتد. در حقيقت خواب REM به قدري بدن را بي حس مي كند كه حتي اسب ها هم در اين حالت نمي توانند ايستاده بخوابند و مجبورند كه روي زمين دراز بكشند. چرخه ي خواب NREM و بعد ازآن خواب REM در هر هشت ساعت خواب معمولا پنج بار تكرار مي شود. وقتي خواب NREM به تدريج كوتاه تر مي شود، خواب REM بيشتر طول مي كشد. در حالي كه هنوز در ابتداي خواب تان هستيد، بيشتر در مورد اتفاقاتي كه اخيرا براي شما رخ داده است، خواب مي بينيد و هر چه به نيمه هاي شب نزديك تر مي شويد، ذهن تان به وقايع گذشته باز مي گردد.

رؤيا
 

اگر مدت زماني را كه شما در شب خواب مي بينيد، حساب كنيم، تقريباً به حدود دو ساعت مي رسد. با اين حال، خواب ديدن موضوع مهمي است. بعضي ها ادعا مي كنند كه اصلا خواب نمي بينند، در صورتي كه اين طور نيست. حقيقت اين است كه آنها خواب هاي شان را به ياد نمي آورند. معماي خواب REM هنوز كشف نشده است، اما نظريات زيادي وجود دارد. همان طور كه مرحله خواب عميق باعث شادابي بدن مي شود، خواب ديدن عميق باعث شادابي بدن مي شود، خواب ديدن نيز به روح ما آرامش مي بخشد. بعضي از دانشمندان مي گويند كه ما در طول روز با اتفاقات زيادي روبه رو مي شويم و آنها را تجربه مي كنيم و لازم است كه تعدادي از آنها را با خواب ديدن از ذهن مان بيرون كنيم. اما پيروان روانكاوي «زيگموند فرويد» معتقدند كه رؤياها داراي تعبيرات مختلفي هستند كه رازهايي را در مورد شخصيت واقعي ما آشكار مي كنند. خواب بسيار پراهميت است. مطالعات علمي نشان مي دهد كه كمبود خواب در فرد باعث كاهش عكس العمل و تمركز حواس مي شود. در بدن شما ساعتي وجود دارد كه با آن پا به اين دنيا گذاشته ايد، پس به جاي اينكه با ساعت بدن خود بجنگيد سعي كنيد با آن كنار بياييد. اگر اين كار را بكنيد، نقطه ي پاياني بر روزهاي شلوغ و پر از هيجان تان گذاشته ايد.

خواب را به خودتان تحميل نكنيد
 

بعضي وقت ها به رختخواب رفتن براي شما مشكل است. ممكن است روزكاري مملو از هيجان و استرسي را پشت سر گذاشته باشيد و شب متوجه شويد كه نمي توانيد با آرامش بخوابيد، يا ممكن است شب گذشته زياده از حد خوابيده باشيد. شما نمي توانيد خواب را به خودتان تحميل كنيد. پس هر چه بيشتر تلاش كنيد، بيشتر نااميد خواهيد شد. پس لازم است توصيه هاي زير را براي رفع بي خوابي بكار گيريد:
1 ـ قبل ازاينكه به رختخواب برويد زماني را براي آرام شدن خود اختصاص دهيد. خودتان را با چيزهاي لذت بخش مشغول كنيد. كتاب بخوانيد، ناخن هاي تان را كوتاه كنيد، به موزيك ملايم گوش دهيد، حمام برويد يا اينكه جدول كلمات متقاطع را حل كنيد.
2 ـ اگر از چيزي عصباني هستيد سعي كنيد آن را روي كاغذ بنويسيد. آوردن مشكلات بر روي كاغذ خيلي بهتر از اين است كه تمام شب در رختخواب تان از اين پهلو به آن پهلو بشويد. نوشتن فرصتي به شما مي دهد كه احساسات دروني تان را رها كنيد و كمتر دچار ناراحتي و اضطراب بشويد.
3 ـ مدت زيادي در رختخواب دراز نكشيد. اگر مي بينيد كه خواب تان نمي برد، از رختخواب بيرون بياييد و كار مفيدي انجام دهيد. توجه داشته باشيد كه همه افراد به هشت ساعت خواب احتياج ندارند. آن قدر صبر كنيد تا اين احساس در شما به وجود بيايد كه براي خواب آماده ايد.
4 ـ همان طور كه در رختخواب هستيد، چند حركت كششي سبك انجام دهيد و به چيزهاي مثبت فكر كنيد؛ يا اينكه اول چند لحظه ماهيچه هاي تان را سفت كنيد و بعد آنها را به آرامي شل كنيد. از همان روش تخيلي قديمي استفاده كنيد ؛ شمردن گوسفندها!
5 ـ قرص هاي خواب آور راه حل مناسبي نيستند. اين قرص ها واقعاً مضرند، مگر اينكه پزشك آنها را تجويز كرده باشد. قرص هاي خواب آور اعتياد آورند، ضمن اينكه چه بسا مصرف بي رويه ي آنها ممكن است خطر جاني در بر داشته باشد.
6 ـ اگر شب ناآرامي را پشت سر گذاشتيد، صبح درست سر ساعتي كه هر روز بلند مي شويد، بيدارشويد و از خوابيدن در اواسط روز خودداري كنيد، چون اين كار برنامه ي بيداري و خواب بدن شما را بر هم مي زند.
7 ـ به ياد داشته باشيد كه هر كس حدود ده تا پانزده بار در شب بيدار مي شود. اگر جزو آن افرادي هستيد كه دير به خواب مي روند احتمالا در اين مورد كاري از دست تان بر نمي آيد، پس ماهيچه هاي تان را شل كنيد و بگذاريد كه خواب بر بي خوابي شما غلبه كند.

مراحل خواب
 

دو نوع خواب وجود دارد كه ممكن است درباره ي آن چيزهايي شنيده باشيد. يكي از آنها (REM ) نام دارد. در اين مرحله، چشم شما زير پلك تان حركت مي كند و به اين طرف و آن طرف مي رود. نوع دوم از خواب را (NREM ) مي نامند و در اين مرحله از خواب چشم ها هيچ حركتي ندارند. وقتي كه شما به خواب مي رويد، تقريباً حدود نود دقيقه ي اول، خواب REM را تجربه مي كنيد، سپس چهار مرحله ي خواب را پشت سر مي گذاريد تا از خواب سبك وارد خواب سنگين بشويد (خواب سنگين خوابي است كه به سختي مي توان از آن بيدار شد).در مرحله ي NREM هورمون هاي ترشح شده به تمامي قسمت هاي بدن مي رسند و به همين علت است كه خواب براي بدن مفيد است. بعد از نود دقيقه خواب NREM، بدن شما به مدت پنج دقيقه با خواب REM دست و پنجه نرم مي كند و اين درست همان زماني است كه بيشتر رؤياهاي شما اتفاق مي افتد.

چه كاركنيم كه صبح ها به سختي از خواب بيدار نشويم
 

1 ـ وقتي كه ساعت شما زنگ مي زند با دست بر روي آن نكوبيد و آن را خاموش نكنيد. مطالعات نشان داده است كه اگر براي چند دقيقه يي به خوابي پريشان فرو برويد، در طول روز بيشتر دچار حواس پرتي خواهيد شد.
2 ـ‌صبح زود بلند شويد، چرا كه صبح زود وقت مناسبي براي ورزش كردن است. قبل از اينكه از رختخواب بيرون بياييد، كمي حركت كششي انجام دهيد، تا وقتي كه سريع از رختخواب بيرون مي آييد ماهيچه هايتان دچار گرفتگي نشوند.
3 ـ هنگام خواب، پنجره ي اتاق تان را باز بگذاريد يا اينكه پرده ها را كنار بزنيد. نور خورشيد باعث خواهد شد كه ساعت بدن شما، سر وقت شما را از خواب بيدار كند.
4 ـ پنجره ها را باز كنيد. نسيم خنكي كه به صورت شما مي وزد، كسالت شما را از بين مي برد.
5 ـ اين روش ها را هم امتحان كنيد:
پنجه هاي تان را حركت دهيد، كشش هاي آرام انجام دهيد، نفس عميق بكشيد، كمرتان را خم كنيد و دستان تان را به هم بماليد تا جريان خون را در بدن تان تسريع كنيد؛ سپس بلند شويد و روز فوق العاده يي را شروع كنيد.
منبع:نشريه 7روز زندگي، شماره100.