تب

قبل از اينكه قدمى براى فرونشاندن آتش درون‏تان برداريد به توصيه پزشكان گوش كنيد:
اگر چه دماى 37 درجه سانتى‏گراد به عنوان دماى طبيعى در نظر گرفته مى‏شود ولى اين عدد، يك چيز قطعى نيست. دماى طبيعى بدن، از شخصى به شخص ديگر و در طول روز به طور گسترده‏اى تغيير مى‏كند. دونالد ويكرى »استاديار دانشگاه جرج تول« مى‏گويد: غذا، لباس اضافى، هيجانات عاطفى و ورزش شديد مى‏تواند دماى بدن را بالا ببرد. در حقيقت ورزش شديد مى‏تواند دماى بدن را تا 5 / 39 برساند. به علاوه، بچه‏ها نسبت به بزرگسالان درجه حرارت بالاترى دارند.
يك قانون كلى: اگر درجه حرارت بدن بين 2 / 37 تا 7 / 37 بود، امكان تب وجود دارد و اگر بيش از 7 / 37 بود، نشانه‏ى تب است.
لئوناردو بانكور »استاديار و متخصص اطفال دانشگاه پزشكى كانكتيكوت« مى‏افزايد: ظاهر افراد معمولا بهتر از يك سرى اعداد مى‏تواند نشان دهنده‏ى وضعيت آنها باشد.
اگر تب داريد، اين نكته يادتان باشد: تب، خودش يك بيمارى نيست، بلكه نشانه‏ى بيمارى است. در حقيقت تب يكى از راه‏هاى دفاعى بدن در برابر عفونت است. تب مى‏تواند حاوى اهدافى باشد: كاهش دوره بيمارى، افزايش قدرت آنتى‏بيوتيك‏ها و كاهش انتقال عفونت. اين توانايى‏ها بايد در برابر ناراحتى‏هاى حاصله هم سنجى شود تا اجازه داده شود يك تب خفيف دوره عادى خود را طى كند. اگر احساس مى‏كنيد كه به راحتى بيشترى نياز داريد، موارد زير را دنبال كنيد:
هنگامى كه داغ هستيد، بدن‏تان عرق مى‏كند تا شما را سرد كند. اگر آب زيادى از دست بدهيد، ممكن است دچار يك تب شديد شويد. بدن، غده‏هاى عرق را مى‏بندد تا از، از دست رفتن بيشتر آب جلوگيرى كند و در اين حالت كنترل تب مشكل‏تر مى‏شود. نتيجه اخلاقى اين داستان اين است. دوستان خوبم! تا مى‏توانيد بنوشيد و گرنه كشتى‏تان به گل خواهد نشست. علاوه بر آب معمولى پزشكان موارد زير را نيز توصيه مى‏كنند:
اين مواد داراى ويتامين‏ها و مواد معدنى سرشارى هستند؛ مخصوصا آب هويج و آب چغندر؛ اگر مى‏خواهيد آب گوجه بخوريد، نوعى را انتخاب كنيد كه سديم كمى داشته باشد.
دكتر بلارك مى‏گويد: اگر چه هر نوع چاى، نياز مايعات بدن را تأمين مى‏كند ولى بعضى از آنها به طور اختصاصى براى تب مفيد هستند؛ تركيبى را كه وى توصيه مى‏كند حاوى نسبت‏هاى برابر آويشن خشك شده و بابونه است. آويشن خاصيت ضد عفونى كننده دارد و بابونه التهاب را كاهش مى‏دهد.
يك قاشق چاى خورى از اين تركيب را در يك فنجان آب جوش، به مدت پنج دقيقه قرار دهيد و چندين بار در اين روز آن را به صورت داغ بخوريد.
اگر از نوشيدن بيزاريد، مى‏توانيد يك قطعه يخ را بمكيد. براى تنوع مى‏توانيد در يك قالب مكعبى، آب ميوه‏ها را يخ كنيد. براى افزايش انگيزه در كودكان، يك انگور يا توت‏فرنگى در وسط هر قالب يخ بگذاريد.
دكتر بلارك مى‏گويد: كمپرس مرطوب مى‏تواند دماى خروجى بدن را كاهش دهد. كمپرس گرم و مرطوب نيز مى‏تواند به طور عجيبى اين كار را انجام دهد. هنگامى كه بيمار از گرما احساس بى‏قرارى كرد، كمپرس را برداريد و به جاى آن، كمپرس سرد روى پيشانى، مچ‏ها و پشت ساق پاى وى بگذاريد و بقيه بدن را پوشيده نگه داريد. اگر تب تا 5 / 39 بالا رفت هرگز از كمپرس گرم استفاده نكنيد. براى جلوگيرى از تب از كمپرس سرد استفاده كنيد.
تبخير مى‏تواند اثر سرد كنندگى بر دماى بدن داشته باشد. اگر مى‏توانيد با يك ابر اين كار را در تمام بدن انجام دهيد. بايد به نقاطى كه بيشترين گرما را دارند مثل زير بغل و كشاله ران توجه خاصى داشته باشيد. تكه ابر را بچلانيد و هر بار يك منطقه را تميز كنيد و بقيه بدن را پوشيده نگه داريد. گرماى بدن، رطوبت ايجاد شده را بخار مى‏كند و به خشك كردن با حوله نيازى نيست.
پزشكان هشدار مى‏دهند اگر چه الكل، سريع‏تر از آب بخار مى‏شود، اما براى شخص تب‏دار مى‏تواند ناراحت كننده باشد. علاوه بر اين خطر جذب آن از پوست و يا تنفس بخارهاى حاصل از آن وجود دارد.
دكتر گاسل مى‏گويد: هنگامى كه من تب دارم و شروع به لرزيدن مى‏كنم، با رفتن به داخل آب گرم، احساس راحتى و آرامش مى‏كنم. دكتر برانكو توصيه مى‏كند: از آبى كه دماى آن برابر دماى اتاق است، براى حمام كردن بچه‏ها استفاده شود. يك راه درمانى ديگر، قرار دادن بچه‏ها بين حوله‏هاى مرطوب و عوض كردن حوله‏ها هر پانزده دقيقه است.
اگر احساس ناراحتى مى‏كنيد، داروى ضد درد مصرف كنيد. دكتر ويكى توصيه مى‏كند كه بزرگسالان، هر چهار ساعت، دو قرص آسپيرين يا استامينوفن مصرف كنند. مزيت استامينوفن اين است كه افراد كمترى به آن آلرژى دارند.
از دادن آسپيرين به زير 21 ساله‏ها خوددارى كنيد. زيرا آسپيرين مى‏تواند باعث سندرم رى »يك بيمارى عصبى كشنده«، شود. به ازاى هر كيلوگرم وزن بچه از 10 تا 14 ميلى‏گرم استامينوفن استفاده كنيد و هر 4 ساعت يك بار تكرار كنيد.
در استفاده از لباس و پتو، حال عمومى خود را در نظر بگيريد. اگر خيلى گرم‏تان است، پوشش‏ها و لباس‏هاى اضافى را درآوريد تا گرماى بدن بتواند به هوا منتقل شود.
ولى اگر سردتان است خود را بپوشانيد تا احساس راحتى كنيد. در كودكان، بيشتر مراقب باشيد زيرا لباس‏هاى اضافى مى‏تواند باعث تب در آنها شود.
در صورت وجود اين علايم به پزشك مراجعه كنيد:
- تب در كودكان زير چهار ماه
- تب همراه با سفتى گردن
- تب بالاى 5 / 40 درجه كه درمان خانگى نتوانسته آن را كاهش دهد
- تب بالاى 1 / 41 درجه در هر شرايطى
- تبى كه بيش از پنج روز ادامه داشته باشد
دكتر استفان روزنبرگ هشدار مى‏دهد كه در كودكان زير شش سال، دماى 1 / 41 و يا بالاتر مى‏تواند به تشنج منجر شود.
دكتر بلارك - باخ مى‏گويد: آيا اتاق بيمار را به بهترين شكل مناسب بيمار خود درآورده‏ايد؟ هواى اتاق را زياد گرم نكنيد. پزشكان آلمانى عموما توصيه مى‏كنند كه دماى اتاق نبايد بالاى 18 باشد. اجازه دهيد هواى تازه وارد اتاق شود.
آن قدر درگير اين مسئله نباشيد كه آيا غذا بخوريد يا نخوريد. بعضى از پزشكان، همانند دكتر بلارك - باخ فقط خوردن آب ميوه و مايعات را توصيه مى‏كنند تا تب فروكش كند. بعضى ديگر معتقدند در طول تب، مريض بايد غذا بخورد زيرا گرماى بدن تمام كالرى را مصرف مى‏كند.
نحوه‏ى استفاده صحيح از دماسنج در زير آمده است:
- قبل از استفاده از دماسنج، آن را از انتهاى بالاى آن )نه حباب شيشه‏اى( نگه داريد و با حركات سريع مچ آن را تكان دهيد تا جيوه در زير 5 / 35 قرار گيرد.
- حداقل تا 30 دقيقه بعد از خوردن، آشاميدن و سيگار كشيدن صبر كنيد. اين كارها دماى دهان را تغيير مى‏دهد و باعث خواندن نادرست دما مى‏شود.
- دماسنج را با لب‏ها نگه داريد، نه با دندان‏ها؛ از بينى نفس بكشيد تا دماى اتاق بر دماسنج اثر نگذارد. حداقل سه دقيقه دماسنج را در دهان نگه داريد. )بعضى‏ها پنج تا هفت دقيقه را توصيه مى‏كنند(.
- در كودكان زير پنج سال از روش مقعدى به جاى دهانى استفاده كنيد. دماى مقعد، 1 درجه از درجه حرارت دهان بالاتر است.
براى استفاده از دماسنج ركتال، بچه را به شكم در آغوش‏تان بخوابانيد و براى جلوگيرى از حركت بچه، يك دست‏تان را روى باسن بچه قرار دهيد. انتهاى دماسنج را با وازلين چرب كنيد و با دقت، 5 / 2 سانتى‏متر از آن را به داخل مقعد فرو بريد. هرگز فشار ندهيد. در عرض چند ثانيه جيوه شروع به بالا آمدن مى‏كند بعد از يك تا دو دقيقه و زمانى كه جيوه دماسنج، ديگر حركت نكرد دماسنج را درآوريد.
- اگر دماسنج در دهان يا مقعد شكست، نترسيد. جيوه، سمى نيست. اغلب آسيب وارده، خراشى سطحى روى دهان يا مخاط مقعد مى‏باشد. اگر تكه‏هاى شيشه را پيدا نكرده‏ايد پزشك را با خبر كنيد.
- از دماسنج ديجيتال مطابق دستوراتى كه همراه آن است استفاده كنيد، بعد نوك آن را با آب و صابون و يا الكل بشوييد. وسيله را هرگز به طور كامل وارد آب نكنيد و يا روى آن، آب نريزيد. زيرا با اين كارها خطر خراب شدن دماسنج بيشتر مى‏شود. هر دو سال يك بار باطرى آن را عوض كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387