تب
مترجمان* :
دکتر حسن کریمی یزدی
دکتر پدرام مصطفایی
دکتر حسن کریمی یزدی
دکتر پدرام مصطفایی
20 روش براى كنترل تب
قبل از اينكه قدمى براى فرونشاندن آتش درونتان برداريد به توصيه پزشكان گوش كنيد:
مطمئن شويد كه واقعا تب داريد.
اگر چه دماى 37 درجه سانتىگراد به عنوان دماى طبيعى در نظر گرفته مىشود ولى اين عدد، يك چيز قطعى نيست. دماى طبيعى بدن، از شخصى به شخص ديگر و در طول روز به طور گستردهاى تغيير مىكند. دونالد ويكرى »استاديار دانشگاه جرج تول« مىگويد: غذا، لباس اضافى، هيجانات عاطفى و ورزش شديد مىتواند دماى بدن را بالا ببرد. در حقيقت ورزش شديد مىتواند دماى بدن را تا 5 / 39 برساند. به علاوه، بچهها نسبت به بزرگسالان درجه حرارت بالاترى دارند.
يك قانون كلى: اگر درجه حرارت بدن بين 2 / 37 تا 7 / 37 بود، امكان تب وجود دارد و اگر بيش از 7 / 37 بود، نشانهى تب است.
لئوناردو بانكور »استاديار و متخصص اطفال دانشگاه پزشكى كانكتيكوت« مىافزايد: ظاهر افراد معمولا بهتر از يك سرى اعداد مىتواند نشان دهندهى وضعيت آنها باشد.
به مبارزه با تب برنخيزيد.
اگر تب داريد، اين نكته يادتان باشد: تب، خودش يك بيمارى نيست، بلكه نشانهى بيمارى است. در حقيقت تب يكى از راههاى دفاعى بدن در برابر عفونت است. تب مىتواند حاوى اهدافى باشد: كاهش دوره بيمارى، افزايش قدرت آنتىبيوتيكها و كاهش انتقال عفونت. اين توانايىها بايد در برابر ناراحتىهاى حاصله هم سنجى شود تا اجازه داده شود يك تب خفيف دوره عادى خود را طى كند. اگر احساس مىكنيد كه به راحتى بيشترى نياز داريد، موارد زير را دنبال كنيد:
مايعات مصرف كنيد.
هنگامى كه داغ هستيد، بدنتان عرق مىكند تا شما را سرد كند. اگر آب زيادى از دست بدهيد، ممكن است دچار يك تب شديد شويد. بدن، غدههاى عرق را مىبندد تا از، از دست رفتن بيشتر آب جلوگيرى كند و در اين حالت كنترل تب مشكلتر مىشود. نتيجه اخلاقى اين داستان اين است. دوستان خوبم! تا مىتوانيد بنوشيد و گرنه كشتىتان به گل خواهد نشست. علاوه بر آب معمولى پزشكان موارد زير را نيز توصيه مىكنند:
آب ميوهها و سبزيجات
اين مواد داراى ويتامينها و مواد معدنى سرشارى هستند؛ مخصوصا آب هويج و آب چغندر؛ اگر مىخواهيد آب گوجه بخوريد، نوعى را انتخاب كنيد كه سديم كمى داشته باشد.
چاى گياهى
دكتر بلارك مىگويد: اگر چه هر نوع چاى، نياز مايعات بدن را تأمين مىكند ولى بعضى از آنها به طور اختصاصى براى تب مفيد هستند؛ تركيبى را كه وى توصيه مىكند حاوى نسبتهاى برابر آويشن خشك شده و بابونه است. آويشن خاصيت ضد عفونى كننده دارد و بابونه التهاب را كاهش مىدهد.
يك قاشق چاى خورى از اين تركيب را در يك فنجان آب جوش، به مدت پنج دقيقه قرار دهيد و چندين بار در اين روز آن را به صورت داغ بخوريد.
يخ
اگر از نوشيدن بيزاريد، مىتوانيد يك قطعه يخ را بمكيد. براى تنوع مىتوانيد در يك قالب مكعبى، آب ميوهها را يخ كنيد. براى افزايش انگيزه در كودكان، يك انگور يا توتفرنگى در وسط هر قالب يخ بگذاريد.
براى رهايى از تب از كمپرس استفاده كنيد.
دكتر بلارك مىگويد: كمپرس مرطوب مىتواند دماى خروجى بدن را كاهش دهد. كمپرس گرم و مرطوب نيز مىتواند به طور عجيبى اين كار را انجام دهد. هنگامى كه بيمار از گرما احساس بىقرارى كرد، كمپرس را برداريد و به جاى آن، كمپرس سرد روى پيشانى، مچها و پشت ساق پاى وى بگذاريد و بقيه بدن را پوشيده نگه داريد. اگر تب تا 5 / 39 بالا رفت هرگز از كمپرس گرم استفاده نكنيد. براى جلوگيرى از تب از كمپرس سرد استفاده كنيد.
از ابر اسفنجى استفاده كنيد.
تبخير مىتواند اثر سرد كنندگى بر دماى بدن داشته باشد. اگر مىتوانيد با يك ابر اين كار را در تمام بدن انجام دهيد. بايد به نقاطى كه بيشترين گرما را دارند مثل زير بغل و كشاله ران توجه خاصى داشته باشيد. تكه ابر را بچلانيد و هر بار يك منطقه را تميز كنيد و بقيه بدن را پوشيده نگه داريد. گرماى بدن، رطوبت ايجاد شده را بخار مىكند و به خشك كردن با حوله نيازى نيست.
پزشكان هشدار مىدهند اگر چه الكل، سريعتر از آب بخار مىشود، اما براى شخص تبدار مىتواند ناراحت كننده باشد. علاوه بر اين خطر جذب آن از پوست و يا تنفس بخارهاى حاصل از آن وجود دارد.
در آب گرم فرو رويد.
دكتر گاسل مىگويد: هنگامى كه من تب دارم و شروع به لرزيدن مىكنم، با رفتن به داخل آب گرم، احساس راحتى و آرامش مىكنم. دكتر برانكو توصيه مىكند: از آبى كه دماى آن برابر دماى اتاق است، براى حمام كردن بچهها استفاده شود. يك راه درمانى ديگر، قرار دادن بچهها بين حولههاى مرطوب و عوض كردن حولهها هر پانزده دقيقه است.
از مسكن استفاده كنيد.
اگر احساس ناراحتى مىكنيد، داروى ضد درد مصرف كنيد. دكتر ويكى توصيه مىكند كه بزرگسالان، هر چهار ساعت، دو قرص آسپيرين يا استامينوفن مصرف كنند. مزيت استامينوفن اين است كه افراد كمترى به آن آلرژى دارند.
به بچهها استامينوفن بدهيد.
از دادن آسپيرين به زير 21 سالهها خوددارى كنيد. زيرا آسپيرين مىتواند باعث سندرم رى »يك بيمارى عصبى كشنده«، شود. به ازاى هر كيلوگرم وزن بچه از 10 تا 14 ميلىگرم استامينوفن استفاده كنيد و هر 4 ساعت يك بار تكرار كنيد.
خود را به طور نسبى بپوشانيد.
در استفاده از لباس و پتو، حال عمومى خود را در نظر بگيريد. اگر خيلى گرمتان است، پوششها و لباسهاى اضافى را درآوريد تا گرماى بدن بتواند به هوا منتقل شود.
ولى اگر سردتان است خود را بپوشانيد تا احساس راحتى كنيد. در كودكان، بيشتر مراقب باشيد زيرا لباسهاى اضافى مىتواند باعث تب در آنها شود.
هشدار پزشكى
علايم خطر را بشناسيد.
در صورت وجود اين علايم به پزشك مراجعه كنيد:
- تب در كودكان زير چهار ماه
- تب همراه با سفتى گردن
- تب بالاى 5 / 40 درجه كه درمان خانگى نتوانسته آن را كاهش دهد
- تب بالاى 1 / 41 درجه در هر شرايطى
- تبى كه بيش از پنج روز ادامه داشته باشد
دكتر استفان روزنبرگ هشدار مىدهد كه در كودكان زير شش سال، دماى 1 / 41 و يا بالاتر مىتواند به تشنج منجر شود.
هواى اتاق را براى مريض، تنظيم كنيد.
دكتر بلارك - باخ مىگويد: آيا اتاق بيمار را به بهترين شكل مناسب بيمار خود درآوردهايد؟ هواى اتاق را زياد گرم نكنيد. پزشكان آلمانى عموما توصيه مىكنند كه دماى اتاق نبايد بالاى 18 باشد. اجازه دهيد هواى تازه وارد اتاق شود.
اگر تمايل داريد، غذا بخوريد.
آن قدر درگير اين مسئله نباشيد كه آيا غذا بخوريد يا نخوريد. بعضى از پزشكان، همانند دكتر بلارك - باخ فقط خوردن آب ميوه و مايعات را توصيه مىكنند تا تب فروكش كند. بعضى ديگر معتقدند در طول تب، مريض بايد غذا بخورد زيرا گرماى بدن تمام كالرى را مصرف مىكند.
جزئيات كار با دماسنج
نحوهى استفاده صحيح از دماسنج در زير آمده است:
- قبل از استفاده از دماسنج، آن را از انتهاى بالاى آن )نه حباب شيشهاى( نگه داريد و با حركات سريع مچ آن را تكان دهيد تا جيوه در زير 5 / 35 قرار گيرد.
- حداقل تا 30 دقيقه بعد از خوردن، آشاميدن و سيگار كشيدن صبر كنيد. اين كارها دماى دهان را تغيير مىدهد و باعث خواندن نادرست دما مىشود.
- دماسنج را با لبها نگه داريد، نه با دندانها؛ از بينى نفس بكشيد تا دماى اتاق بر دماسنج اثر نگذارد. حداقل سه دقيقه دماسنج را در دهان نگه داريد. )بعضىها پنج تا هفت دقيقه را توصيه مىكنند(.
- در كودكان زير پنج سال از روش مقعدى به جاى دهانى استفاده كنيد. دماى مقعد، 1 درجه از درجه حرارت دهان بالاتر است.
براى استفاده از دماسنج ركتال، بچه را به شكم در آغوشتان بخوابانيد و براى جلوگيرى از حركت بچه، يك دستتان را روى باسن بچه قرار دهيد. انتهاى دماسنج را با وازلين چرب كنيد و با دقت، 5 / 2 سانتىمتر از آن را به داخل مقعد فرو بريد. هرگز فشار ندهيد. در عرض چند ثانيه جيوه شروع به بالا آمدن مىكند بعد از يك تا دو دقيقه و زمانى كه جيوه دماسنج، ديگر حركت نكرد دماسنج را درآوريد.
- اگر دماسنج در دهان يا مقعد شكست، نترسيد. جيوه، سمى نيست. اغلب آسيب وارده، خراشى سطحى روى دهان يا مخاط مقعد مىباشد. اگر تكههاى شيشه را پيدا نكردهايد پزشك را با خبر كنيد.
- از دماسنج ديجيتال مطابق دستوراتى كه همراه آن است استفاده كنيد، بعد نوك آن را با آب و صابون و يا الكل بشوييد. وسيله را هرگز به طور كامل وارد آب نكنيد و يا روى آن، آب نريزيد. زيرا با اين كارها خطر خراب شدن دماسنج بيشتر مىشود. هر دو سال يك بار باطرى آن را عوض كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا
قبل از اينكه قدمى براى فرونشاندن آتش درونتان برداريد به توصيه پزشكان گوش كنيد:
مطمئن شويد كه واقعا تب داريد.
اگر چه دماى 37 درجه سانتىگراد به عنوان دماى طبيعى در نظر گرفته مىشود ولى اين عدد، يك چيز قطعى نيست. دماى طبيعى بدن، از شخصى به شخص ديگر و در طول روز به طور گستردهاى تغيير مىكند. دونالد ويكرى »استاديار دانشگاه جرج تول« مىگويد: غذا، لباس اضافى، هيجانات عاطفى و ورزش شديد مىتواند دماى بدن را بالا ببرد. در حقيقت ورزش شديد مىتواند دماى بدن را تا 5 / 39 برساند. به علاوه، بچهها نسبت به بزرگسالان درجه حرارت بالاترى دارند.
يك قانون كلى: اگر درجه حرارت بدن بين 2 / 37 تا 7 / 37 بود، امكان تب وجود دارد و اگر بيش از 7 / 37 بود، نشانهى تب است.
لئوناردو بانكور »استاديار و متخصص اطفال دانشگاه پزشكى كانكتيكوت« مىافزايد: ظاهر افراد معمولا بهتر از يك سرى اعداد مىتواند نشان دهندهى وضعيت آنها باشد.
به مبارزه با تب برنخيزيد.
اگر تب داريد، اين نكته يادتان باشد: تب، خودش يك بيمارى نيست، بلكه نشانهى بيمارى است. در حقيقت تب يكى از راههاى دفاعى بدن در برابر عفونت است. تب مىتواند حاوى اهدافى باشد: كاهش دوره بيمارى، افزايش قدرت آنتىبيوتيكها و كاهش انتقال عفونت. اين توانايىها بايد در برابر ناراحتىهاى حاصله هم سنجى شود تا اجازه داده شود يك تب خفيف دوره عادى خود را طى كند. اگر احساس مىكنيد كه به راحتى بيشترى نياز داريد، موارد زير را دنبال كنيد:
مايعات مصرف كنيد.
هنگامى كه داغ هستيد، بدنتان عرق مىكند تا شما را سرد كند. اگر آب زيادى از دست بدهيد، ممكن است دچار يك تب شديد شويد. بدن، غدههاى عرق را مىبندد تا از، از دست رفتن بيشتر آب جلوگيرى كند و در اين حالت كنترل تب مشكلتر مىشود. نتيجه اخلاقى اين داستان اين است. دوستان خوبم! تا مىتوانيد بنوشيد و گرنه كشتىتان به گل خواهد نشست. علاوه بر آب معمولى پزشكان موارد زير را نيز توصيه مىكنند:
آب ميوهها و سبزيجات
اين مواد داراى ويتامينها و مواد معدنى سرشارى هستند؛ مخصوصا آب هويج و آب چغندر؛ اگر مىخواهيد آب گوجه بخوريد، نوعى را انتخاب كنيد كه سديم كمى داشته باشد.
چاى گياهى
دكتر بلارك مىگويد: اگر چه هر نوع چاى، نياز مايعات بدن را تأمين مىكند ولى بعضى از آنها به طور اختصاصى براى تب مفيد هستند؛ تركيبى را كه وى توصيه مىكند حاوى نسبتهاى برابر آويشن خشك شده و بابونه است. آويشن خاصيت ضد عفونى كننده دارد و بابونه التهاب را كاهش مىدهد.
يك قاشق چاى خورى از اين تركيب را در يك فنجان آب جوش، به مدت پنج دقيقه قرار دهيد و چندين بار در اين روز آن را به صورت داغ بخوريد.
يخ
اگر از نوشيدن بيزاريد، مىتوانيد يك قطعه يخ را بمكيد. براى تنوع مىتوانيد در يك قالب مكعبى، آب ميوهها را يخ كنيد. براى افزايش انگيزه در كودكان، يك انگور يا توتفرنگى در وسط هر قالب يخ بگذاريد.
براى رهايى از تب از كمپرس استفاده كنيد.
دكتر بلارك مىگويد: كمپرس مرطوب مىتواند دماى خروجى بدن را كاهش دهد. كمپرس گرم و مرطوب نيز مىتواند به طور عجيبى اين كار را انجام دهد. هنگامى كه بيمار از گرما احساس بىقرارى كرد، كمپرس را برداريد و به جاى آن، كمپرس سرد روى پيشانى، مچها و پشت ساق پاى وى بگذاريد و بقيه بدن را پوشيده نگه داريد. اگر تب تا 5 / 39 بالا رفت هرگز از كمپرس گرم استفاده نكنيد. براى جلوگيرى از تب از كمپرس سرد استفاده كنيد.
از ابر اسفنجى استفاده كنيد.
تبخير مىتواند اثر سرد كنندگى بر دماى بدن داشته باشد. اگر مىتوانيد با يك ابر اين كار را در تمام بدن انجام دهيد. بايد به نقاطى كه بيشترين گرما را دارند مثل زير بغل و كشاله ران توجه خاصى داشته باشيد. تكه ابر را بچلانيد و هر بار يك منطقه را تميز كنيد و بقيه بدن را پوشيده نگه داريد. گرماى بدن، رطوبت ايجاد شده را بخار مىكند و به خشك كردن با حوله نيازى نيست.
پزشكان هشدار مىدهند اگر چه الكل، سريعتر از آب بخار مىشود، اما براى شخص تبدار مىتواند ناراحت كننده باشد. علاوه بر اين خطر جذب آن از پوست و يا تنفس بخارهاى حاصل از آن وجود دارد.
در آب گرم فرو رويد.
دكتر گاسل مىگويد: هنگامى كه من تب دارم و شروع به لرزيدن مىكنم، با رفتن به داخل آب گرم، احساس راحتى و آرامش مىكنم. دكتر برانكو توصيه مىكند: از آبى كه دماى آن برابر دماى اتاق است، براى حمام كردن بچهها استفاده شود. يك راه درمانى ديگر، قرار دادن بچهها بين حولههاى مرطوب و عوض كردن حولهها هر پانزده دقيقه است.
از مسكن استفاده كنيد.
اگر احساس ناراحتى مىكنيد، داروى ضد درد مصرف كنيد. دكتر ويكى توصيه مىكند كه بزرگسالان، هر چهار ساعت، دو قرص آسپيرين يا استامينوفن مصرف كنند. مزيت استامينوفن اين است كه افراد كمترى به آن آلرژى دارند.
به بچهها استامينوفن بدهيد.
از دادن آسپيرين به زير 21 سالهها خوددارى كنيد. زيرا آسپيرين مىتواند باعث سندرم رى »يك بيمارى عصبى كشنده«، شود. به ازاى هر كيلوگرم وزن بچه از 10 تا 14 ميلىگرم استامينوفن استفاده كنيد و هر 4 ساعت يك بار تكرار كنيد.
خود را به طور نسبى بپوشانيد.
در استفاده از لباس و پتو، حال عمومى خود را در نظر بگيريد. اگر خيلى گرمتان است، پوششها و لباسهاى اضافى را درآوريد تا گرماى بدن بتواند به هوا منتقل شود.
ولى اگر سردتان است خود را بپوشانيد تا احساس راحتى كنيد. در كودكان، بيشتر مراقب باشيد زيرا لباسهاى اضافى مىتواند باعث تب در آنها شود.
هشدار پزشكى
علايم خطر را بشناسيد.
در صورت وجود اين علايم به پزشك مراجعه كنيد:
- تب در كودكان زير چهار ماه
- تب همراه با سفتى گردن
- تب بالاى 5 / 40 درجه كه درمان خانگى نتوانسته آن را كاهش دهد
- تب بالاى 1 / 41 درجه در هر شرايطى
- تبى كه بيش از پنج روز ادامه داشته باشد
دكتر استفان روزنبرگ هشدار مىدهد كه در كودكان زير شش سال، دماى 1 / 41 و يا بالاتر مىتواند به تشنج منجر شود.
هواى اتاق را براى مريض، تنظيم كنيد.
دكتر بلارك - باخ مىگويد: آيا اتاق بيمار را به بهترين شكل مناسب بيمار خود درآوردهايد؟ هواى اتاق را زياد گرم نكنيد. پزشكان آلمانى عموما توصيه مىكنند كه دماى اتاق نبايد بالاى 18 باشد. اجازه دهيد هواى تازه وارد اتاق شود.
اگر تمايل داريد، غذا بخوريد.
آن قدر درگير اين مسئله نباشيد كه آيا غذا بخوريد يا نخوريد. بعضى از پزشكان، همانند دكتر بلارك - باخ فقط خوردن آب ميوه و مايعات را توصيه مىكنند تا تب فروكش كند. بعضى ديگر معتقدند در طول تب، مريض بايد غذا بخورد زيرا گرماى بدن تمام كالرى را مصرف مىكند.
جزئيات كار با دماسنج
نحوهى استفاده صحيح از دماسنج در زير آمده است:
- قبل از استفاده از دماسنج، آن را از انتهاى بالاى آن )نه حباب شيشهاى( نگه داريد و با حركات سريع مچ آن را تكان دهيد تا جيوه در زير 5 / 35 قرار گيرد.
- حداقل تا 30 دقيقه بعد از خوردن، آشاميدن و سيگار كشيدن صبر كنيد. اين كارها دماى دهان را تغيير مىدهد و باعث خواندن نادرست دما مىشود.
- دماسنج را با لبها نگه داريد، نه با دندانها؛ از بينى نفس بكشيد تا دماى اتاق بر دماسنج اثر نگذارد. حداقل سه دقيقه دماسنج را در دهان نگه داريد. )بعضىها پنج تا هفت دقيقه را توصيه مىكنند(.
- در كودكان زير پنج سال از روش مقعدى به جاى دهانى استفاده كنيد. دماى مقعد، 1 درجه از درجه حرارت دهان بالاتر است.
براى استفاده از دماسنج ركتال، بچه را به شكم در آغوشتان بخوابانيد و براى جلوگيرى از حركت بچه، يك دستتان را روى باسن بچه قرار دهيد. انتهاى دماسنج را با وازلين چرب كنيد و با دقت، 5 / 2 سانتىمتر از آن را به داخل مقعد فرو بريد. هرگز فشار ندهيد. در عرض چند ثانيه جيوه شروع به بالا آمدن مىكند بعد از يك تا دو دقيقه و زمانى كه جيوه دماسنج، ديگر حركت نكرد دماسنج را درآوريد.
- اگر دماسنج در دهان يا مقعد شكست، نترسيد. جيوه، سمى نيست. اغلب آسيب وارده، خراشى سطحى روى دهان يا مخاط مقعد مىباشد. اگر تكههاى شيشه را پيدا نكردهايد پزشك را با خبر كنيد.
- از دماسنج ديجيتال مطابق دستوراتى كه همراه آن است استفاده كنيد، بعد نوك آن را با آب و صابون و يا الكل بشوييد. وسيله را هرگز به طور كامل وارد آب نكنيد و يا روى آن، آب نريزيد. زيرا با اين كارها خطر خراب شدن دماسنج بيشتر مىشود. هر دو سال يك بار باطرى آن را عوض كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا
پي‌نوشت‌ها:
* انتشارات سپهر اندیشه - 1387
/ج
