سوختگى‏ها

شما چه كار مى‏كنيد؟ آتش را خاموش كنيد.
براى سوختگى‏ها هم، اين توصيه‏ى خوبى است. هنگامى كه دست‏تان به وسايل داغ كباب‏پزى داخل فر مى‏خورد و يا اسيد باطرى روى سينه‏تان مى‏پاشد و يا هنگام باز كردن در ماكروويو، بخار داغ به صورت‏تان مى‏خورد يا وايتكس به داخل چشم‏تان مى‏رود، سريع‏تر آتش را خاموش كنيد.
دكتر ويليام بورديك مى‏گويد: اولين و مهم‏ترين كار، توقف روند سوختگى است. سوختگى را با آب سرد فراوان به مدت 15 تا 30 دقيقه بشوييد؛ اما از يخ و يا آب يخ استفاده نكنيد زيرا اين‏ها مى‏توانند باعث بدتر شدن سوختگى شوند. اگر سوختگى ناشى از تماس با اشياى داغ مى‏باشد، بخش آسيب ديده را زير آب سرد قرار دهيد. اگر سوختگى ناشى از روغن داغ و يا مواد داغ نظير اسيد باطرى يا صابون باشد، لباس‏هاى خيس را درآوريد و روغن را از روى پوست پاك كنيد. سپس محل سوختگى را در آب سرد قرار دهيد. اگر لباس‏ها به محل سوختگى چسبيده‏اند، از روى لباس شستشو دهيد. سپس به دكتر مراجعه كنيد. سرما مانع گسترش سوختگى به بافت‏هاى اطراف مى‏شود و به عنوان يك ضد درد موقت عمل مى‏كند.
شما براى خاموش كردن آتش از قالب بزرگ كره استفاده نمى‏كنيد، آيا اين كار را مى‏كنيد؟ براى سوختگى‏ها هم همين‏طور است. مواد خوراكى كه روى سوختگى‏ها مى‏گذاريد، گرما را داخل بافت نگه مى‏دارند و وضعيت را بدتر مى‏كنند؛ همچنين ممكن است باعث عفونت هم بشوند. پس، از درمان‏هاى قديمى محلى مانند ماليدن سركه، سيب‏زمينى و يا عسل خوددارى كنيد.
بيشتر اوقات مى‏توانيد سوختگى‏هاى درجه‏ى يك و دو را كه در بچه‏ها، كوچك‏تر از سكه‏ى پنج تومانى و در بزرگسالان كوچك‏تر از سكه‏ى ده تومانى است، درمان كنيد. براى درمان سوختگى‏هاى وسيع‏تر از اين اندازه‏ها و همچنين سوختگى‏هاى بچه‏هاى زير يك سال و افراد مسن بالاى 60 سال، مى‏توانيد به پزشك مراجعه كنيد.
بعد از سرد و تميز كردن سوختگى، محل سوختگى را با پارچه خشك نظير گاز ضخيم به آرامى بپوشانيد.
حداقل براى 24 ساعت، به سوختگى دست نزنيد. محل سوختگى بايد روند التيام معمول خود را طى كند.
جان گيليت مى‏گويد: بعد از 24 ساعت از شروع سوختگى، محل زخم را به آرامى با آب و صابون و با محلول بتادين ملايم، يك بار در روز شستشو دهيد. حين شستشوها، محل جراحت را خشك و تميز نگه داريد.
دو يا سه روز از سوختگى، يك تكه عود را بشكنيد و از رطوبت التيام‏آور طبيعى آن استفاده كنيد و يا كرم آن را روى سوختگى بماليد. هر دو اثر ضد درد دارند. در صورت استفاده از رقيق كننده‏هاى خونى و يا مشكلات قلبى از عود استفاده نكنيد.
هنگامى كه سوختگى شروع به التيام كرد، يك كپسول ويتامين E را بشكنيد و مايع درون آن را وى پوست آسيب ديده بماليد؛ اين كار باعث احساس خوبى در شما مى‏شود و از باقى ماندن جاى سوختگى جلوگيرى مى‏كند.
از پمادهاى آنتى‏بيوتيكى حاوى تركيبات پلى‏ميكسين B سولفات و يا باسيتراسين كه عفونت را مهار و روند التيام را تسريع مى‏كنند، استفاده كنيد. براى ليست مقايسه‏اى انواع كرم‏هاى OTC )كرم‏هايى كه به تجويز پزشك نياز ندارند( به صفحه‏ى 467 مراجعه كنيد.
به گفته‏ى پزشكان، اكثر سوختگى‏هاى درجه يك و دو را خودتان، مى‏توانيد درمان كنيد. اما سوختگى‏هاى درجه‏ى سه نياز به مراقبت پزشكى دارد. در اين جا چگونگى تشخيص درجه‏ى سوختگى آمده است:
- سوختگى‏هاى درجه يك: مانند آفتاب سوختگى و يا سوختن با آب داغ كه محل سوختگى قرمز و دردناك است.
- سوختگى‏هاى درجه دو: شامل آفتاب سوختگى‏هاى شديد و يا سوختگى‏هاى ناشى از تماس كوتاه با شعله گاز كه محل سوختگى تاول مى‏زند و ترشحات دردناك دارد.
- سوختگى‏هاى درجه سه: كه محل سوختگى از گرما سياه مى‏شود و يا رنگ كرم و سفيد دارد كه مى‏تواند با مواد شيميايى، الكتريكى و يا تماس طولانى با سطوح داغ ايجاد شود. اغلب اين سوختگى‏ها دردناك نيستند. زيرا پايانه‏هاى عصبى از بين رفته‏اند، اما نياز به مراقبت پزشكى دارند.
ديگر سوختگى‏ها كه به مراقبت سريع پزشك نياز دارند:
- سوختگى‏هاى صورت، دست‏ها، پاها، لگن نواحى شرمگاه و چشم‏ها.
- هر سوختگى‏اى كه شما درباره‏ى درجه يك يا دو بودن آن، مطمئن نيستيد.
- سوختگى‏هايى كه نشانه‏هاى عفونت را دارند مانند تاول‏هاى داراى مايعات قهوه‏اى و سبز رنگ و يا سوختگى‏اى كه دوباره گرم و يا قرمز رنگ مى‏شود.
- هر گونه سوختگى كه در ده روز و يا دو هفته بهبود نيابد.
- اگر قصد داريد به پزشك مراجعه كنيد، محل سوختگى را بشوييد ولى هيچ گونه پماد، ضد عفونى كننده و يا اسپرى به كار نبريد؛ البته مى‏توانيد محل را با پانسمان استريل و خشك بپوشانيد.
حباب‏هاى پوست، بهترين پانسمان طبيعى مى‏باشند، بنابراين به آنها دست نزنيد. اگر يك تاول تركيد، محل را با آب و صابون تميز كنيد و سپس مقدار كمى پماد آنتى‏بيوتيكى بماليد و آن را پانسمان كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387