جهاد اقتصادی و بیداری اسلامی

گذر ایام یک امر دائمی است(1). دائم روز و شب از پی هم می­گذرد. اینکه ما یک زمانی را به عنوان آغاز سال قرار بدهیم، تذکری برای ما است که بالاخره یک سال از عمر گذشت. یک فرصت دیگر از دست رفت و از طرف دیگر سال جدیدی آمد و فرصت­های تازه­ای برای ما فراهم شده­است. ممکن است چیزهای مختلفی را مبدأ محاسبة سال­ها قرار می­دهیم. یک وقت یک حادثة سیاسی مبدأ زمان قرار می­گیرد؛ مثل آنچه در زمان شاه مطرح شد که شروع حکومت کوروش به عنوان مبدأ تاریخ قرار بگیرد، یک وقت یک حادثة مرتبط به دین؛ مثل هجرت پیغمبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ که در سال هجری معیار است یا ولادت عیسی ـ علی نبینا و آله و علیه السلام ـ که در سال میلادی معیار است. مبدأ آغاز سال هم، ممکن است یک امر طبیعی قرار بگیرد؛ مثل اول فرودین­(نوروز) که در آن زمان، زمین به لحاظ نجومی در وضعیت خاصی قرار می­گیرد و از زمستان نجومی وارد بهار نجومی می­شود؛ البته اینکه مبدأ محاسبة سال­های طی شده، یک جنبة دینی داشته باشد؛ مثل هجرت پیغمبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ یک نوع تذکر دینی است که بالاخره حرکت بزرگی در تاریخ بشری آغاز شد و آن حرکت تمدن اسلامی را شکل داد. علت اینکه هجرت پیغمبر آغاز تاریخ در سال هجری قرار گرفت و نه مثلاً ولادت پیغمبر، همین است که آن حرکت حضرت؛ یعنی هجرتشان از مکه به مدینه بود که زمینة گسترش اسلام و شکل­گیری حکومت اسلامی و پایه­ریزی تمدن اسلامی را فراهم کرد. اینکه ایرانی­ها این تحول طبیعی(نوروز) را معیار شروع سال قرار دادند، از یک طرف نشان می­دهد اینها با علم ، نجوم و ریاضیات سر و کار داشته­اند و متوجة محاسبات دقیق و ریاضیِ مسئله بودند و از طرف دیگر نشانگر توجه­شان به طبیعت است که این هم نکته مثبتی است. توجه به نو شدن طبیعت، به عنوان یک معیاری برای نو شدن سال و در پی آن پدید آمدن فرصت­های تازه­ای که در این سال پیش روی ما است.
همچنین این سال ایرانی عادات و آداب نیکویی هم دارد. مردم خودشان را برای این سال آماده می­کنند؛ چه با تمیز کردن ساختمان­های خودشان و امروز هم این امر توسعه پیدا کرده و تمیز کردن شهرها را هم شامل شده­است، چه با تهیة لباس تازه، چه با ایجاد فضای شادتر، چه با برطرف کردن دشمنی­هایی که در گذشته بوده­است، چه با دیدارهایی که در این ایام صورت می­گیرد که در واقع همان صلة رحم است و در اسلام بر آن تأکید شده­است. اگر در اسلام نوروز مورد توجه قرار گرفته باشد، همین ابعاد مثبتش مورد توجه است. همین نکته­هایی که در اسلام هم بر آن تأکید شده­است و در واقع جنبه­های انسانی و ارزشی نوروز است؛ البته کنار این جنبه­های ارزشی و انسانی، خود نوروز یک سابقة فرهنگی و عقیدتی هم دارد که مورد تأکید یا حتی مورد تأیید اسلام نبوده­­است و آن روایاتی که در تخطئة نوروز آمده­است، ناظر به همین موارد است. بالاخره نوروز نماد یک سنت و فرهنگ غیر اسلامی بوده­است و به همین دلیل هم در برخی روایات مورد تخطئة ائمه ـ علیهم السلام ـ قرار گرفته­است؛ از جملة این فرهنگ­های غیر اسلامی، خرافة «سیزده بدر» است که به یک روز نحس در تاریخ ما تبدیل شده­است؛ البته حالا اسمش را گذاشته­اند «روز طبیعت» این خوب است، هرچند که باید اسمش را روز عزای طبیعت می­گذاشتند؛ چون روزی است که مردم خسارت زیادی به طبیعت می­زنند، فکر نمی­کنم میزان خسارتی که در طول سال به طبیعت وارد می­شود، به اندازة خسارتی باشد که در یک روز سیزده به طبیعت وارد می­شود. واقعاً طبیعت دارد از بین می­رود؛ البته اگر فرهنگِ روز طبعیت درست جا می­افتاد و طبیعت پاکیزه می­شد، خوب بود. در این صورت همة سال را سال طبیعت نام بگذارند و مردم از طبیعت مراقبت کنند، ما هم موافقیم. یک سری از سنت­ها وجود دارد که البته مردم خیلی متوجة خرافی بودن آن­ها نیستند، ولی بعضی­ها برایش قداست هم قائلند؛ مثل هفت سین. بعضی­ها هم از این گونه صحبت­ها که بنده می­کنم خوششان نمی­آید، ولی بالاخره این سنت­ها پایه و اساسی ندارد، نه مبنای فکری دارد، نه مبنای دینی و نه مبنای بشری؛ البته تا جایی که مخالفت با عقاید و احکام اسلامی نداشته­باشد، مشکلی با آن­ها نداریم. اما اگر از آن حد بگذرد، نمی­توان پذیرفت؛ مثلاً همین مطلب که روز سیزده، روز نحس است، مفهومی است که با مفاهیم اسلامی ناسازگار است، روز خدا که روز نحس نمی­شود. این نحسی­ها مربوط به خود ما و رفتارهای ما است. بالاخره ما با جنبه­های فکری و عقیدتی نوروز به عنوان یک پدیدة غیر اسلامی در همة ابعادش موافق نیستیم.
مقام معظم رهبری ـ دام ظله ـ سنتی را پایه ریزی کردند، تحت عنوان نام گذاری سال. این سنت در واقع از این جهت که یک نوع هدف گذاری کلان برای مجموعة فعالیت­ها می­شود، سنت حسنه­ای است؛ البته انتخاب یک عنوان برای سال به معنای غفلت از سایر جهات نیست. بعضی از طلبه­ها بعد از پیام نوروزی ایشان به من مراجعه می­کردند که چرا ایشان امسال را سال جهاد اقتصادی اسم گذاشتند. این همه مشکلات فرهنگی در کشور وجود دارد، چرا ایشان بر بحث اقتصاد تأکید کردند؟ توجه دارید که اگر یک شعار به عنوان شعار سال انتخاب می­شود، معنایش این نیست که ایشان ابعاد فرهنگی، سیاسی و ... و اهمیت آنها را نادیده گرفته­اند و فقط به یک بعد توجه کرده­اند. نامی که انتخاب شده­است به نظر ایشان با توجه به مجموعة اطلاعات و مشاوره­هایی که صورت می­گیرد، مهم ترین شعاری است که در آن سال می­تواند مطرح باشد. برای انتخاب این نام اهم و مهم شده­­است. مقصود ایشان این نیست که به بعد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی توجه نشود. یک کلام، همیشه باید در متن و فضای خودش تفسیر شود. وقتی در متن و فضای اسلامی و حکومت اسلامی صحبت از اقتصاد می­شود، معنایش نادیده­گرفتن سایر ابعاد زندگی نیست. جهاد همان­طوری که خود ایشان هم توضیح دادند، یک مفهوم خاص است؛ یعنی تلاشی همراه با یک مجموعه­ای از ارزش­ها. صرف تلاش نیست، بلکه با یک مفهوم مقدس همراه است. جهاد در واقع تلاش گسترده و ویژه همراه با رعایت همة ضوابط است. اگر صحبت از جهاد اقتصادی است، مقصود این است که تلاشی در حوزة اقتصاد صورت بگیرد با رعایت همة ضوابط؛ چه در بعد فردی که مثلاً در تعاملات و فعالیت­های اقتصادی، رفتارهای غیر شرعی صورت نگیرد و معیارها شرعی ملاحظه شود که مهم­ترین آن­ها حفظ اخلاص است. اگر قرار است کاری صورت بگیرد، برای خدا و با نیت خالص باشد نه به نفع شخص، گروه، جناح، یا برای ریا. با خودنمایی یا منیت­ همراه نباشد. یکی از مهم­ترین ارزش­ها صداقت است و فضای اسلامی باید یک فضای صادقانه باشد که در آن اعتماد شکل بگیرد و همه افراد بتوانند به سخنان دیگری، رفتارهای دیگری اعتماد کنند و با عواملی که این اعتماد را از بین می­برد یا این فضا را آلوده می­کند برخورد شود و چه رعایت ضوابط در بعد کلان و اجتماعی که فعالیت­ ها کلان اقتصادی در یک فضای اسلامی، باید همراه با رعایت معیارهای اسلامی باشد. این که امسال، مسئلة اقتصاد مطرح شده­است به خاطر مجموعة شرایطی است که کشور در آن قرار دارد، که یک وضعیت گذار است. گذر از یک اقتصاد به اقتصاد دیگری؛ از یک نوع روابط اقتصادی به روابط جدید اقتصادی. حذف یارانه­ها هنوز به طور کامل اتفاق نیافتاده و به معنای واقعی کلمه آثار اقتصادی آن خودش را نشان نداده­است. در سال 1390 این اتفاق خواهد افتاد. این آثار اگر با یک فعالیت مؤثر اقتصادی همراه نباشد، قطعاً آثار تخریبی شدیدی خواهد داشت و در مقابل اگر با یک فعالیت درست اقتصادی همراه باشد، زمینة شکوفایی و پویایی اقتصاد کشور فراهم خواهد شد. در این مرحلة سخت گذار، خیلی از سوی مجموعة نظام و مسئولین سعی شده­است که سختی آن به حداقل برسد و بسیاری از آثار منفی آن تا جایی که ممکن است کنترل شود، ولی بالاخره یک حادثه بزرگ اقتصادی دارد در کشور اتفاق می­افتد که بخش گسترده­ای از آثارش به معنای دقیق کلمه قابل کنترل نیست، بلکه ما فقط می­توانیم به آن جهت دهیم، و آن را تا حدی تعدیل کنیم، نمی­توانیم از آن جلوگیری کنیم. یکی از آن آثار قطعاً افزایش قیمت­ها خواهد بود که اگر با یک فعالیت سالم اقتصادی در یک فضای مورد اعتماد و آرام و با امنیت اقتصادی همراه شود، در مجموع باعث به وجود آمدن مشکل اقتصادی برای مردم نخواهد شد، بلکه باعث می­شود ثروت عمومی ـ در اصطلاح اقتصاد ـ افزایش پیدا کند و در نتیجه رفاه عمومی توسعه پیدا کند. اما اگر این فعالیت اقتصادی صورت نگیرد و گره­های اقتصادی که نیازمند یک فعالیت جدی و مشارکت عمومی است باز نشود، می­تواند به جای توسعة رفاه عمومی و افزایش ثروت عمومی، باعث توسعة فقر شود و به صورت جدی فاصلة بین فقیر و غنی را افزایش دهد که این با مفاهیم اقتصاد اسلامی ناسازگار است؛ چون یکی از شاخص­های عدالت اقتصادی در اسلام کاهش فاصله بین فقیر و غنی است. این چیزی نیست که دولت به تنهایی یا حتی نظام به تنهایی بتواند انجام دهد، بلکه مشارکت عمومی مردم را نیاز دارد. در این مشارکت عمومی قطعاً روحانیت نقش اساسی می­تواند داشته­باشد. فرهنگ، محور و پایة مجموعه فعالیت­های یک جامعه، از جمله فعالیت­ اقتصادی است و این فرهنگ سازی باید از سوی نهادهای مختلف فرهنگی از جمله حوزة علمیه صورت بگیرد. اگر حوزه، اطلاعات خود را هم نسبت به اقتصاد اسلامی، هم نسبت به اقتصاد ایران و هم نسبت به اقتصاد بین الملل توسعه دهد و با اطلاع دقیق فعالیت کند، به اشکال مختلف می­تواند برای این تحول اقتصادی زمینه ساز باشد؛ تحول بزرگی که سال­هاست در کشور ما برای آن برنامه­ریزی شده و بعد از گذشت سال­ها این اتفاق رخ داده­­است. این تحول، تحولی نیست که تصمیم به اجرای آن یک شبه و یک روزه در نظام گرفته شده­باشد، تحولی است که سال های سال، از دوره­های ریاست جمهوری گذشته، شاید نزدیک به 20 سال قبل تا کنون، روی این موضوع دارد کار می­شود. انشاء الله که مجموعة کشور ما و از جمله حوزة علمیه و ما طلبه ها بتوانیم در این فعالیت بزرگ و این حادثه بزرگ نقش مؤثری داشته باشیم.
همانطور که مستحضرید از چند ماه قبل جنبشی در منطقه آغاز شد که در حال توسعه پیدا کردن است، عده­ای از ابتدا نمی­خواستند عنوان بیداری اسلامی بر آن صدق کند، ولی عملاً پذیرفتند که این عنوان را به آن بدهند، هرچند همچنان بعضی از شبکه­های عرب زبان یا انگلیسی زبان از این جنبش به جنبش بیداری عربی یاد می­کنند، ولی این بحث فراتر از عربیت است و خبرهایی که از اعتراضات مردمی در کشور آذربایجان به گوش می­رسد مؤید آن است که این جنبش، فراتر از یک جنبش عربی است، بلکه در فضای اسلامی دارد شکل می­گیرد. در این قضیه از هر جایی یک اطلاعاتی می­رسد؛ از اینترنت، از ماهواره­ها، روزنامه­ها و ... . فراوانی اطلاعات باعث شده­است که دستیابی به اطلاعات صحیح خیلی مشکل­تر شود و در این فضا، شایعه ساختن و دروغ گفتن، خیلی راحت است. به همین دلیل تشخیص اینکه چه چیزی درست است و چه چیزی غلط، نسبت به گذشته کار بسیار بسیار مشکل تری شده­است. این جنبش از جایی آغاز شد که احتمال آغازش از آنجا وجود نداشت. آغاز جنبش از کشور تونس نه فقط برای ما غیر منتظره بود، بلکه برای آمریکایی­ها، غربی­ها و سیستم­های اطلاعاتی آن­ها هم غیر منتظره بود. از این جهت درست شبیه انقلاب اسلامی ایران بود. قبل از انقلاب اسلامی، از نظر غربی­ها، ایران امن­ترین جایی بود که برای مصالح غربی در منطقه وجود داشت؛ یعنی اگر سال 55، 54، به یک مسئول آمریکایی می­گفتی که در منطقة خاورمیانه غیر از اسرائیل، امن­ترین سرزمین برای منافع غرب و آمریکا کجاست، می­گفتند: ایران. حتی از عربستان سعودی و کویت و امثال این­ها هم برای آن­ها قابل اعتمادتر بود. اصلاً به همین دلیل به شاه این چراغ سبز نشان داده شد که شما یک مقدار فضای سیاسی کشور را باز کنید؛ چون وضعیت کشورتان طوری است که برای شما مشکلی پیدا نمی­شود؛ البته پیش بینی­های آن­ها خطا درآمد و یک­دفعه جریان انقلاب اسلامی شکل گرفت که امام ـ رضوان الله علیه ـ مدیریتش را از سال ها قبل از آن به عهده داشتند و در آن دوره، این مدیریت شکوفا شد و خیلی سریع هم به نتیجه رسید. وقتی در تونس هم این اتفاق افتاد، غیر منتظره بود. درست است که ما نشانه­هایی دیده بودیم. قبلاً عرض کردم که من پنج سال پیش در تونس بودم و در آن زمان علی رغم ظاهر غیر دینی و بلکه ضد دینی این کشور، دیدم که جوانان این کشور که این همه برای آن­ها تبلیغ می­شد که از دین فاصله بگیرند، به دین علاقه دارند. این حرفی که برخی می­گویند آمریکایی­ها می­خواستند این حکومت­ها را یک جوری کنار بزنند و در حقیقت مدیریت دست آن­­ها بوده، دروغ است، این­ها حرف­هایی است که خود آمریکایی ها بر سر زبان­ها می اندازند، تا بگویند:
گر بر سر خاشاک یکی پشه بجنبد * جنبیدن آن پشه عیان در نظر ماست.
آن­ها می­خواهند بگویند همة عالم را ما داریم کنترل می­کنیم، هیچ کس بدون اجازة ما نمی­تواند آب بخورد. یا مستقیم یا غیر مستقیم ما داریم اداره می­کنیم، در حالی که این­طور نیست. اصلاً این حادثه، حادثة خوشی برای آمریکایی­ها و غربی­ها نبود و منافعشان به شدت به خطر افتاد؛ البته آنها همیشه سعی می­کنند دوباره کنترل را به دست بگیرند و روی موج سوار شوند و استفاده کنند. ولی واقعیت این است که آن­ها مدیریت کار را بر عهده نداشتند و حتی برخی صاحب نظران سیاسی ما هم مثل بعضی از مردم همین دروغ را تکرار را می­کنند که اینها همش زیر سر آمریکایی­ها است. مثل قدیمی ها که می­گفتند همه چیز زیر سر انگلیسی­ها است. همان­طور که وزیر خارجة آلمان گفت هیچ کس نمی توانست این اتفاق را پیش­بینی کند.
این اتفاق در تونس از اینجا شروع شد که یک سری مسائل در تونس پیش آمده بود و یک کسی خودش را آتش زد، آتش زدن او که خیلی هم با برنامه­ریزی نبود و یک اعتراض شخصی بود، یک­دفعه یک جنبشی را در تونس آغاز کرد. یک مجموعه­ای از جوانان که در فیس بوک با هم مرتبط شده­بودند شروع کردند به جهت دادن به جریانات اعتراضی و جنبش به دست آن­ها افتاد؛ یعنی جنبش از طریق جوانان و از طریق یک مجموعة سازمان نیافته شکل گرفت. اصلاً سازمان­ها و مجموعه­های با سابقه، مدیریت جنبش را بر عهده نداشتند؛ مثلاً مهم­ترین جنبش در تونس؛ یعنی جنبش النهضة، که رهبری آن با «راشد الغنوشی» است، اصلاً مدیریت کار را بر عهده نداشت. یک حرکت خودجوشی بود؛ البته بعد جریانات، جنبش­ها، همه به همدیگر مرتبط شدند و بعد در کشورهای دیگر، در مصر، دوباره همین­طور شد، یک نفر خودش را آتش زد، آتش زدن او مصر را شعله ور کرد. اتفاقاً اگر از ما می پرسیدند که کدام منطقه زمینة پیدایش جنبش در آن بیش از همه است، می­گفتیم: مصر. ولی دیدیم که این اتفاق در مصر بعد از تونس افتاد. مصر به لحاظ جمعیت و جایگاهی که در جهان اسلام دارد و به لحاظ روابطی که دولت مصر با اسرائیل داشت، خیلی مهم­تر از تونس بود.
این جنبش ها، جنبش اسلامی به معنای خاص کلمه نبود. یعنی این­جوری نبود که آن­هایی که آغاز کرده­اند، اسلام خواهان به معنای خاص کلمه باشند، اما قطعاً گرایشات اسلامی بخش قابل توجهی از این جنبش را فراگرفته­است و قطعاً از انقلاب اسلامی الهام گرفته­اند. این چیزی نیست که یک فرد آشنا با واقعیت­های این منطقه بتواند آن را انکار کند. قبلاً عرض کردم که پنج سال پیش در تونس در رحلت حضرت امام ـ رضوان الله علیه ـ سخنرانی داشتم. فضای امنیتی تونس به قدری سنگین بود که به من گفتند هیچ کلمه­ای دربارة امام و مسائل انقلاب صحبت نکنید. در غیر این صورت نیروهای امنیتی می­ریزند توی جلسه. جلسه هم در یک مرکز مهم اساتید دانشگاه، نویسندگان و روشنفکران تونس برگزار می­شد. بعضی از اساتید بعد از آن جلسه طولانی سه ساعته می­گفتند که آقا ما هرچند به لحاظ عقیده شیعه نباشیم، به لحاظ سیاسی شیعه­ هستیم؛ یعنی آن­­ها سیاست جمهوری اسلامی ایران و سیاست انقلاب اسلامی ایران را قبول داشتند و این سیاست ضد آمریکایی، ضد صهیونیستی در ایشان تأثیر گذاشته­است. اطلاعات فراوانی از طرق مختلف، از خود مصری ها، از داخل مصر، از جاهای مختلف داشتیم و داریم که چقدر حزب الله لبنان در مصر محبوبیت دارد، چقدر شخص سید حسن نصر الله ـ حفظه الله ـ در آنجا محبوبیت دارد که این به خاطر چهرة مقاومت اسلامی است که در مقابل اسرائیل ایستاده­است. بنابراین الان، شرایطی است که واقعاً غرب گرفتار بحران شده و منافعش به خطر افتاده و فرصت بسیار خاصی برای مجموعة جهان اسلام فراهم شده­است که باید درست استفاده و مدیریت شود. نباید آن گونه­ای شود که تمام توانایی­های غرب بر علیه این جنبش سامان پیدا کند که اگر این اتفاق بیافتد، مشکلات زیادی پیدا خواهد شد.
تجربه این مبارزه­هایی که در این ایام صورت گرفت، نشان داد که هر جا که مبارزه، مبارزة غیر خشن است، موفق‌تر است. در لیبی که شکل خشن و مسلحانه پیدا کرد، فرسایشی شده­است و قذافی با توجه به حالت جنون آمیز خودش و اینکه آدم غیر متعارفی است در جنگ روانی خیلی موفق است. با جوسازی­هایی که در داخل و خارج کرده و با ارتباطاتی که ایجاد کرده­است، بالاخره هنوز توانسته مقاومت کند. انشاء الله امیدواریم بالاخره این مقاومت شکسته شود و قذافی سقوط کند که اگر سقوط نکند بعضی از این حکام منطقه جرأتشان بیشتر می­شود و قطعاً برخوردهای سنگین­تری با مردم شان می­کنند. این جنبش در بحرین یک وضعیت خاص پیدا کرد. مجموعه­های خبری دنیا اصلاً اجازه ندادند حوادث بحرین منتشر شود. تنها جایی که صدای مردم بحرین را به دنیا رساند، ایران بود. و وقتی صدای مردم بحرین به دنیا رسید، آن­ها مجبور شدند بعضی از اخبار بحرین را منتشر کنند. متأسفانه سعی آن­ها این بوده و هست که جنبش بحرین را با جنبش­هایی که در کشورهای اسلامی دیگر اتفاق افتاده، متفاوت معرفی کنند. قرضاوی چند هفته قبل از این سخنرانی­ای کرد و گفت که به من می­گویند شما گفتید که کشتن مردم یمن توسط دولت حرام است و مردمی که کشته می شوند شهیدند. حالا به من می گویند که آیا بحرین هم همین وضعیت را دارد؟ یا نه؟ بعد خودش جواب داد که بحرین، با لیبی، با یمن، بامصر و با تونس، فرق می­کند. در آن­ها جنبش­ها، مردمی، انقلابی و به دنبال ارزش­های اسلامی و اصیل بودند، اما در بحرین یک جنگ طائفی است. مقصودش این بود که طائفة شیعه بر علیه طائفة سنی قیام کرده­است. و این فرد و خیلی­ها مثل او اصرار دارند که جنگ بحرین را جنگ شیعه و سنی نشان دهند، در حالی که اصلاً این طور نبوده­است، بحرینی­ها از اول این شعار را تکرار می­کردند که «نه شیعه نه سنی بحرینی بحرینی»؛ البته شیعیان در بحرین اکثریت هستند، ولی اهل سنت هم در این جنبش مشارکت دارند. متأسفانه مردم بحرین توسط نیروهای خارجی عربستان، امارات و قطر سرکوب شدند. در این قضیه معلوم شد که «سپر جزیره»(مجموعه­ای نظامی که با همکاری کشور­های حاشیه خلیج فارس تشکیل شده­ست) که قرار بود کشورهای منطقة خلیج فارس را در مقابل تهاجمات خارجی؛ مثلاً حملة اسرائیل حفاظت کند، اصلاً برای اهداف دیگری شکل گرفته­است. مسالمت آمیزترین تظاهراتی که در کشورهای اسلامی صورت گرفت در بحرین بود. بحرینی­ها حتی یک بانک آتش نزدند، یک ماشین آتش نزدند، یک تخریب انجام ندادند، در حالی که در کشورهای تونس و مصر این اتفاقات افتاد در یمن، حتی در کویت و الجزایر همین­طور، در لیبی که حتی به جنگ مسلحانه کشید. در بحرین هیچ گونه اقدام خشنی صورت نگرفت، ولی خشن­ترین برخورد با این­ها صورت گرفت. دیدید دولت بحرین حتی میدان لؤلؤ(مروارید) را که یکی از مهم­ترین مکان­های تاریخی آن­ها و نماد بحرین محسوب می­شد را تخریب کرد و مردم را کشت. و حوادث فجیع دیگری اتفاق افتاده که زبان از بیان آن عاجز است. با توجه به کمی جمعیت در بحرین، در مقایسه با مصر یا حتی لیبی، تعداد کشته­ها و مجروحین در بحرین نسبت به جمعیت، بالاست. بحرین امروز نیازمند حمایت معنوی است، اقدامی که مراجع معظم تقلید ـ دام ظلهم ـ با صدور بیانیه­ها کردند یک اقدام مثبت بود. البته از همة جنبش های اسلامی از جمله بحرین باید حمایت شود. بیداری که در جمهوری آذربایجان اتفاق افتاده، باعث شد که رئیس جمهور آذربایجان بیاید در نماز جمعه و از مردم تقاضا کند که دست از این کارها بردارند. می­دانید فضای سیاسی و اجتماعی در آذربایجان بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی باز شد. ولی دوباره به شدت در سال­های اخیر فضا را بستند؛ به گونه­ای که فعالیت غیر آذری­ها را ممنوع کردند و گفتند حتی آذری­هایی که در خارج از آذربایجان تحصیل کرده­اند، حق تبلیغ و فعالیت در داخل آذربایجان را ندارند. دولت تمام مساجد را از دست نیروهای حزب اللهی خارج کرد و تعداد زیادی از فعالان را زندانی کرد. با این اعتراضات مردمی اخیر، همة آن محدودیت­ها برداشته شد. در واقع این ادامة آن جنبشی است که از سایر کشورهای اسلامی شروع شد. اتفاقی که دارد در جهان اسلام می­افتد، نه فقط به نفع کل جهان اسلام است به صورت عمومی، بلکه به صورت خاص منافع جمهوری اسلامی ایران هم را در پی دارد. اصلاً خود این اتفاق توسعة شعار انقلاب اسلامی است. این را هم من اشاره کنم که مسئولیت ما در جمهوری اسلامی ایران به مراتب سنگین تر شده­است، اگر جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرکزی که همة این جنبش ها از او الهام می گیرند، از ارزش های اسلامی فاصله بگیرد و جریاناتی به جهل یا به عمد بخواهند چیزهای دیگری را در جمهوری اسلامی مطرح کنند، قطعاً به ضرر انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی خواهد بود. یکی از آن چیزها تأکید روی مسائل مربوط به ایرانیت و مسائل مربوط به قبل از اسلام است که این­ها در جهان اسلام بازتاب بسیار منفی خواهد داشت. وقتی ما روی مفاهیمی تأکید کنیم که از منظر سایر ملل اسلامی، مفاهیم غیر اسلامی است و آن­­ها را نماد آتش پرست­ها می­دانند، باعث می­شود که جایگاه جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی در بین ملت­های اسلامی تضعیف شود. اگر بر فرض اهداف کسانی که این کار را می­کنند، اهداف خوبی باشد، قطعاً چنین کاری اشتباه است، این همه ترویج سنت­های باطل مربوط به ایرانیان کهن ـ مانند برخی از چیز هایی که در نوروز وجود دارد ـ باعث می­شود که هم ارزش­های اسلامی در داخل کشور با بحران مواجه شود، هم جایگاه جمهوری اسلامی در جهان اسلام و در مقابله با استکبار جهانی تضعیف شود. انشاء الله که خداوند ـ تبارک و تعالی ـ به همة امت اسلامی توفیق بیش از پیش ارزانی کند و شاهد قدرت گرفتن اسلام و توسعه ارزش های اسلامی در سراسر جهان باشیم. (1)
1. بیانات آیت الله هادوی تهرانی در آغاز دروس خارج فقه و اصول به مناسبت سال جدید وحوادث منطقه
منبع:سایت آیت الله هادوی تهرانی