«غسل مي كنم قربة الي الله»

در اين مقاله مي خواهيم به كيفيت انجام غسل ترتيبي كه معروف ترين و در دسترس ترين شكل غسل است، بپردازيم.

غسل ترتيبي
 

در اين غسل همان گونه كه از نامش پيداست، ترتيب و حساب و كتاب مشخصي وجود دارد و اين طور نيست كه مانند غسل ارتماسي بتوانيم شيرجه بزنيم درون آب و خلاص! بلكه بايد به طور مشخص و دقيق، مراحل و جزئيات اين غسل را انجام دهيم؛ در نتيجه هر چند يادگيري و انجام اين از غسل آسان و ساده است، اما نبايد آن را سرسري گرفت و نسبت به جزئيات و شرايط آن بي توجه بود. در واقع در اين غسل، قسمت هاي مختلف بدن به چند بخش تقسيم مي شوند. در اين غسل به ترتيب هر قسمت شسته مي شود تا در طي سه مرحله، همه ي بدن شسته شود و غسل به پايان برسد. اين سه بخش عبارتند از: سر و گردن؛ قسمت سمت راست بدن از زير گردن تا نوك انگشتان پا؛ قسمت سمت چپ بدن از زير گردن تا نوك انگشتان پا.
بر اين اساس، در غسل ترتيبي بعد از نيت غسل و تعيين نوع غسلي كه انجام داده مي شود، ابتدا لازم است كه انسان سر و گردن خود را كاملاً بشويد، بعد همه ي سمت راست بدن خود را، و آن گاه تمام سمت چپ بدن را بشويد تا غسل به پايان برسد.

ترتيب، نه موالات
 

دوستاني كه از شماره هاي گذشته تا حال همراه ما هستند، حتماً به خاطر دارند كه در مورد وضو به يك نكته ي مهم اشاره كرديم و آن مسأله ي ترتيب و موالات است. ترتيب آن است كه بخش هاي مختلف كار بايد به ترتيب و بدون پس و پيش انجام شوند و موالات آن است كه علاوه بر اين، بين اجزاي عمل هم فاصله ايجاد نشود و بعد از قسمت اول، سريع قسمت دوم انجام شود.
در مورد وضو گفتيم كه رعايت ترتيب و موالات لازم است، اما غسل در اين زمينه وضعيت متفاوتي دارد؛ يعني در غسل ترتيبي، ترتيب در انجام بخش هاي مختلف غسل لازم است اما موالات لازم نيست؛ يعني در انجام غسل هر چند بايد اول سر و گردن، بعد سمت راست و بعد سمت چپ شسته شود، اما لازم نيست كه بعد از شستن سر و گردن، سريع سمت راست را بشوييم؛ بلكه مي توانيم بين اين دو قسمت يا بين شستن سمت راست و سمت چپ بدن فاصله بيندازيم. براي مثال، اگر سر و گردن را شستيد و از بخت بد، آب قطع شد و مجبور شديد خود را خشك كرده و نيم ساعتي بيرون از حمام انتظار وصل آب را بكشيد، نبايد غصه بخوريد كه همه ي زحمت هاي قبلي تان هدر رفته؛ بلكه مي توانيد و بلكه بايد غسلي قبلي خود را ادامه دهيد و بعد از ورود دوباره به حمام، از سمت راست شروع كنيد. اين مسأله در موارد مختلف براي انسان فايده دارد؛ به ويژه وقتي انسان مشغول ديدن فوتبال يا فيلم سينمايي است، مي تواند در بين دو نيمه يا در وقت پخش تبليغات بازرگاني قسمت هاي مختلف غسل را انجام دهد و از فضيلت ديدن فيلم يا مسابقه به طور كامل هم محروم نشود!!

پاكي از نجاست
 

در مورد غسل ارتماسي اين نكته را توضيح داديم كه يكي از شرط هاي درستي غسل آن است كه قبل از انجام غسل بايد محل شستن يا همان سراسر بدن از هر نوع نجاست پاك باشد؛ در مورد غسل ترتيبي هم همين شرط وجود دارد با اين تفاوت كه در غسل ارتماسي لازم است تمام بدن قبل از آغاز غسل پاك باشد اما در غسل ترتيبي هر قسمت از بدن بايد قبل از شستن همان قسمت، پاك باشد؛ يعني پيش از شستن سر و گردن بايد همان قسمت پاك باشد و اگر مثلاً گوشه ي لبمان خوني بود و پيش از شروع غسل
آن را شستيم، نيازي نيست كه ساير قسمت هاي بدن همان موقع از نجاست پاك شود. به همين شكل وقتي سرو گردن را شستيم و خواستيم سمت راست بدن را غسل بدهيم، بايد اين قسمت از بدن را اگر نجس بود از نجاست پاک کنيم، ولي اشکالي ندارد که قسمتي از سمت چپ بدنمان نجس باشد؛ اما در وقت غسل دادن سمت چپ بايد همه ي اين قسمت از بدنمان پاک شود.

غسلي با قابليت جبران
 

همان طور که مي دانيد، براي شستن بدن در وقت غسل بايد آب به همه يا اعضاي بدن برسد و مانعي از رسيدن آب نباشد؛ اما اگر بعد از غسل فهميديم که مثلاً روي قسمتي از بدنمان رنگ يا چسب چسبيده بود و آب به همان قسمت نرسيد، تکليف چيست؟ آيا بايد از اول غسل را انجام دهيم؟
در جواب بايد گفت: خير. فرق غسل ترتيبي با غسل ارتماسي و حتي وضو آن است که اگر بعد از انجام کار متوجه شويم که بخشي از بدنمان شسته نشده، لازم نيست از اول غسل کنيم؛ بلکه مي توانيم بر اساس قانون مشخصي، غسل قبلي را تکميل کنيم؛ به اين شکل که اگر قسمت مورد نظر که آب به آن نرسيده بود، مربوط به سمت چپ بدنمان بود، تنها شستن همان قسمت کافي است؛ يعني اگر مثلاً آرنج دست چپمان شسته نشد، کافي است همان قسمت را به نيت غسل زير شير آب بگيريم و خلاص؛ هرچند، يک ساعت از بيرون آمدن ما از حمام هم گذشته باشد.
اما اگر قسمت شسته نشده مربوط به سمت راست بدنمان باشد، بايد همان قسمت را بشوييم و بعد تمام سمت چپ بدن را هم بشوييم؛ زيرا شستن سمت چپ زماني صحيح است که همه ي سمت راست شسته شده باشد و در شست و شوي قبلي هنوز تمام سمت راست شسته نشده بوده. اگر قسمت شسته نشده مربوط به سر و گردن باشد هم تکليف روشن است؛ يعني اول همان قسمت را مي شوييم و بعد همه ي سمت راست و بعد همه ي سمت چپ را.

بي وسواس
 

نکته ي آخري که بايد به آن توجه کنيم، آن است که در انجام غسل گرفتار شک و وسواس نشويم؛ زيرا منظور از غسل دادن يعني رساندن آب به همه ي قسمت هاي بدن و براي اين کار حتي زير دوش رفتن هم نياز نيست؛ بلکه مي توان با چند کاسه آب هم غسل کرد و خيلي سريع و حتي در عرض دو سه دقيقه يک غسل کامل انجام داد.
رسول خدا(ص) فرمود:
براساس سنت من براي وضو يک مد( حدود 750 گرم) و براي غسل يک صاع(حدود 3 کيلوگرم) آب کافي است، اما بعد از من کساني مي آيند که اين مقدار را کافي نمي دانند. اين افراد برخلاف سنت من هستند؛ اما هر کس براساس سنت من عمل کند با من در بهشت خواهد بود.
منبع: نشريه انتظار نوجوان، شماره 74.