سفري خاطره انگيز با غذاهاي خانگي

تغذيه و بهداشت؛ اساس مسافرت هاي نوروزي
 

در روزهاي شاد و پر تحرک و پر سرور نوروزي، بسياري از هموطنانمان از موقعيت تعطيلات استفاده کرده و ايام نوروزي را براي ديدار از فاميل و دوستان و يا بازديد از نقاط ديدني و زيباي کشورمان در سفر مي گذرانند.
يکي از مواردي که در ايام سفر لازم است به آن توجه خاص مبذول شود، تغذيه در اين ايام است. بسياري از افراد تصور مي کنند در ايام خاص از قبيل تعطيلات نوروز، تعطيلات تابستاني (چنانچه شخص اوقات خود را در سفر بگذراند)، در موارد جشن ها و مهماني ها و ...، توجه به تغذيه ضرورتي ندارد و انسان مي تواند در اين اوقات آزادي کامل در مورد برنامه غذايي خود داشته باشد. بدين معنا که شخص مجاز است هر نوع ماده غذايي را که تمايل دارد مصرف کند، مثلاً مصرف مواد سرخکرده و چرب، غذاهاي شور، مواد شيرين، پر کالري و غيره. حال بهتر است نگاهي داشته باشيم بر نوع تغذيه افراد در مسافرت هاي نوروزي و يک ارزيابي در مورد مناسب يا نامناسب بودن فرم تغذيه در اين ايام و اثراتي که بر سلامت انسان مي تواند داشته باشد، انجام دهيم.

تغذيه در طول سفر در اتومبيل:
 

بعضي از اشخاص در طول سفر، در رستوران هاي بين راه غذا مصرف مي نمايند. برخي از افراد ترجيح مي دهند هنگامي که با اتومبيل مسافرت مي کنند و راهي طولاني در پيش دارند، غذاي خانگي براي خود و خانواده به همراه داشته باشند. در مورد صرف غذا در رستوران هاي بين راه، قبلاً صحبت کرده ايم، اما در اين مقوله، به مورد دوم يعني به همراه داشتن غذاي خانگي اشاره خواهيم داشت.

وضعيت بهداشتي غذا:
 

بسياري از غذاها در برابر ميکروب ها و عوامل فساد مواد خوراکي، آسيب پذيرند و به آساني در معرض آلودگي هاي ميکروبي يا مسموميت هاي غذايي قرار مي گيرند، از جمله مواد پخته و مواد سرخکرده، به خصوص چنانچه حاوي چربي زياد باشند، مواد شيرين، موادي که به هنگام آماده سازي، طبخ و پس از طبخ آنها، نکات بهداشتي رعايت نشود و حاوي آلودگي هاي اوليه يا ثانويه باشند، مثلاً چنانچه در غذا سبزي به کار رفته باشد، اگر قبل از طبخ، سبزي به خوبي شستشو و تميز نشده باشد و آلودگي اوليه در آن زياد باشد يا چنانچه غذا در ظروف غير بهداشتي و آلوده نگهداري شود، همچنين اگر قسمت هاي داخلي ماده غذايي (به خصوص انواع گوشت) به خوبي پخته نشده و حرارت طبخ را دريافت نکند، بيشتر و سريع تر در معرض آلودگي قرار مي گيرد. انواع گوشت و تخم مرغ نيز از موادي هستند که مي توانند به سادگي آلوده شوند.
بنابراين لازم است و آماده سازي، طبخ و نگهداري غذاهايي که در طول سفر در اتومبيل به همراه داريد، نهايت دقت و توجه را بنماييد. چنانچه بتوانيد از انواع ساندويچ ها مانند ساندويچ پنير، خيار و گوجه فرنگي يا پنير، گردو و سبزي خوردن و امثال آن استفاده کنيد، از نظر بهداشتي مناسب تر است.
چنانچه تمايل به مصرف غذاهاي پخته داريد، لازم است پس از آماده سازي و طبخ آنها طبق روش هاي صحيح بهداشتي، ابتدا آنها را سرد نموده و سپس در ظروف مخصوص قرار دهيد. جهت نگهداري و حمل غذا، از ظروف پلاستيکي استفاده نماييد، از نگهداري غذاهاي گرم و ظروف پلاستيکي جداً پرهيز کنيد، زيرا ايجاد ترکيباتي مي کند که براي سلامتي انسان بسيار مضر است. بعد از طبخ غذا بهتر است آن را به سرعت سرد نماييد. براي اين کار مي توانيد ظرف يا قابلمه غذا را در مخلوط آب و يخ و يا در آب سرد بگذاريد، البته لازم است در ظرف غذا باز گذاشته شود تا حرارت از آن خارج شود. پس از خنک کردن غذا مي توانيد آن را در ظروف مناسب قرار دهيد و با خود حمل کنيد. در طول سفر نبايد هواي درون اتومبيل را خيلي گرم نماييد، زيرا موجب آلودگي سريع تر غذا مي شود.

وضعيت تغذيه اي غذا:
 

در طول راه سفر و نيز در تمام ايام مسافرت، به طور معمول، افراد تحرک کمتري دارند و بيشتر اوقات خود را به نشستن در اتومبيل يا در هتل و يا به راه رفتن ملايم و قدم زدن مي گذرانند و اکثراً از ورزش و پياده روي تند خودداري مي کنند. به همين علت، چنانچه در تغذيه خود دقت و توجه کافي ننمايند، ممکن است دچار اختلالاتي شوند که بعداً موجب آزار آنان گردد. اين واقعيت که در تعطيلات نوروزي، شخص در مرخصي به سر مي برد و قرار است اوقات خود را به خوشي و شادي سپري نمايد، امري کاملاً بديهي است، ولي چنانچه ايام سفر براي انسان عواقبي ناگوار، دشوار و وخيم در بر داشته باشد، موضوعي کاملاً غير عادي و ناخوشايند است. تغذيه غلط در ايام سفر مي تواند لطماتي جدي به سلامت انسان وارد سازد. برخي از افراد تصور مي کنند که پرخوري، بدخوري و برخورداري از تغذيه غلط و ناسالم، چنانچه کوتاه مدت بوده و فقط چند روز به طول انجامد، نمي تواند تأثير مهمي در سلامت فرد داشته باشد. اين باور به هيچ وجه صحيح نيست. بد غذايي و استفاده از برنامه غذايي نامناسب، حتي چنانچه در يک وعده باشد، مي تواند اثراتي بر سلامت انسان به جا گذارد و زمينه را براي اختلالات جدي بعدي فراهم سازد.
غذايي که به هنگام شروع سفر و در مسير مسافرت استفاده مي شود، نبايد پر چرب و يا حاوي نمک زياد باشد. برخي از مادران براي مسافرت به تهيه ساندويچ هاي مختلف مبادرت مي ورزند. ساندويچ هايي مانند ساندويچ مرغ، کتلت و کوکو مشروط بر آنکه چرب و پر نمک نباشند و از کاهو، خيار، گوجه فرنگي يا سبزي خوردن به همراه آنها استفاده شود، مي توانند غذاهايي خوشمزه و مفيد را براي افراد خانواده و به خصوص کودکان فراهم نمايند. همچنين ساندويچ هاي ساده تر مانند تخم مرغ، نان، پنير، خيار، گوجه فرنگي و کاهو و يا ساندويچ ماهي (ماهي تازه) چنانچه در طبخ آنها از روغن و نمک زياد استفاده نشود، مي توانند علاوه بر لذيذ و خوشمزه بودن، مواد مغذي ضروري و مفيدي را نيز بر بدن انسان برسانند.
مواد غذايي و غذاهاي آماده فرآوري شده مانند انواع کالباس، سوسيس، همبرگرهاي آماده و امثال آن هم بهتر است تا حد امکان کمتر مورد استفاده قرار گيرند.

تحرک در مسافرت:
 

در مسافرت به علت کمبود تحرک، نياز به انرژي کاهش مي يابد، به خصوص چنانچه شخص وقت زيادي را در اتومبيل بگذراند. کمبود تحرک در سفر، دو عارضه مهم براي انسان ايجاد مي نمايد:
يکي از شايع ترين اين عوارض، يبوست و عوارض ناراحت کننده ناشي از آن است. اختلال ديگر افزايش وزن و چاقي مي باشد که حتي در دوران کوتاه سفر نيز مبتلا به انسان خواهد شد. مصرف سبزي ها و ميوه هاي تازه و نيز غذاهاي ساده کم چربي و کم نمک مي تواند به سلامت انسان کمک نموده و از چاقي و يبوست پيشگيري کند.

مصرف آب در طول مسافرت:
 

يکي از مسائلي که در مدت زمان مسافرت و به خصوص در طول راه سفر معمولاً گريبانگير مسافران مي شود، کمبود مصرف آب است. کمبود مصرف آب مشکلاتي در پي دارد که يکي از مهم ترين آنها بروز يبوست است. يبوست از عوارض شايع در بين افراد در مسافرت مي باشد و حتي بسياري از اشخاص تصور مي کنند که يبوست يک عارضه کاملاً طبيعي براي مسافران است. اين باور نه تنها اشتباه، بلکه بسيار زيان آور مي باشد، زيرا موجب مي شود فرد مبتلاً به يبوست، به علت طبيعي انگاشتن آن در پي رفع اين عارضه و درمان آن و به خصوص پيشگيري از اين اختلال ناگوار برنيايد و با تشديد يبوست، سلامت فرد هر چه بيشتر به خطر افتد.
اختلال ديگر که به علت کمبود مصرف آب در مسافرت در انسان رخ مي دهد کاهش کارآيي است. شخصي که آب کافي مصرف نمي کند، دچار خستگي، کوفتگي و ضعف مي شود. چون در مدت مسافرت، و به خصوص در طول راه سفر، معمولاً انسان به علت نشستن طولاني و بي حرکت بودن، احساس خستگي بيشتري نسبت به مواقع عادي مي نمايد، لذا لازم است به گونه اي تغذيه کند که اين کوفتگي و خستگي را کاهش دهد. مصرف آب کافي و سبزي ها و ميوه هاي تازه، در رفع خستگي و افزايش کارآيي فرد نقش مهمي دارد.

سبزي، سالاد و ميوه تازه:
 

بسياري از افراد به هنگام مسافرت چون به تميز و بهداشتي بودن سبزي و سالاد در رستوران هاي بين راه اطمينان ندارند، لذا در طول راه و نيز در مدت سفر، از سبزي، سالاد و ميوه تازه استفاده نمي کنند که اين امر مي تواند زيان هاي فراواني براي آنان در بر داشته باشد که يکي از عوارض آن، بروز يبوست است، اما مهم تر از آن، نرسيدن مقدار کافي ويتامين و مواد معدني به بدن مي باشد. اين امر حتي چنانچه در کوتاه مدت و در چند روز مسافرت باشد، مي تواند لطمات مهمي به سلامت شخص وارد سازد، به خصوص آسيب پذيري در برابر بيماري ها (از جمله سرما خوردگي و عفونت هاي تنفسي) از پي آمدهاي بارز آن است.
البته مصرف سبزي، سالاد و ميوه در رستوران ها و هتل ها، به خصوص در رستوران هاي بين راه توصيه نمي شود، ولي لازم است مادران عزيز با خريد ميوه، سبزي و مواد سالاد قبل از سفر و شستن ضد عفوني کردن آنها و قرار دادن اين مواد غذايي در کيسه هاي پارچه اي تميز، در طول راه، اين مواد را براي خود و خانواده مورد استفاده قرار دهند.
در طول مدت مسافرت نيز حتماً لازم است انواع سبزي ها و ميوه هاي تازه را خريداري نموده و در محل اقامت خود (هتل و يا...) آنها را به خوبي شستشو و ضد عفوني کنند، به اين ترتيب مي توان با اطمينان از بهداشتي بودن اين گروه از مواد غذايي، از خواص تغذيه اي بسيار مفيد و ضروري آنها بهره مند شد.
منبع: دنياي تغذيه شماره 106