نویسنده: دکتر باقر قدیری اصلی




 

نظرات پولی کینز در سالهای حاکمیت اندیشه نئوکلاسیک ها، لیبرال (1) بود. کتاب رفورم پولی(2) را که در سال 1923 منتشر کرد نظریه مقداری پول را با فرمولی ساده تر از فورمول استادان همکار خود در کمبریج(3) ارائه کرد. فرمول معروف کینز به این شرح است:در این فرمول N وسایل پرداخت که همان آلفرد مارشال است.
-P قیمت واحد مصرفی یا قیمت یک سبد از کالاهای مصرفی است.
-K نقدینه در دست مردم یا اسکناس در گردش در دست مردم برحسب واحد مصرفی یا شاخص هزینه زندگی.
-حجم سپرده های بانکی اشخاص برحسب شاخص هزینه زندگی یا واحد مصرفی است.
-R آن نسبت از سپرده ها مردم است که بانک ها به صورت پول نقد نگهداری می کنند.
این فرمول معادل همان معادلات آلفردمارشال و پیگوست منتها ساده تر و به خاطر سادگی و اشتهار واضع آن از فرمول های مشابه مشهورتر است.
K و به عادات عمال اقتصادی وابسته است ولی N و R می تواند و باید در حیطه کنترل دولت باشد اگردولت بخواهد k و را تغییر دهد می تواند نرخ بهره را تغییر دهد و با تنزل نرخ تنزیل به عمال اقتصادی امکان استفراض بیشتر را برای سرمایه گذاری یا برای خرج کردن بدهد و چون مزایای نقدینه داری تقلیل یابد افراد دیگر نفعی در داشتن نقدینه زیاد نخواهند داشت و این تصمیم موجب خواهد شد که نه تنها بانک ها نسبت ذخایرR خود را افزایش ندهند بلکه در صورت لزوم اقدام به تقلیل آن نمایند و از این طریق افزایش K را خنثی کنند ولی کینز سیاست نرخ بهره را ناکافی و لازم می داند که دولت برای خنثی کردن نقش K وحجم N و R را تغییر دهد یعنی اعمال سیاست پولی کسر و این گامی است برای نظریه مقداری پول.
هرچند که در کتاب رفرم پولی بحثی پیرامون عاملهای پولی در تعیین حجم حقیقی توسعه و نرخ واقعی مبادله کالا نشده و کینز در طریقی قدم برداشته است که مارشال و پیگو آن را پیموده بودند ولی با این وجود ملاحظه می کنید که تفاوت عظیمی بین بررسی های کینز و بررسی های مارشال و پیگو وجود دارد.
ریکاردو، فیشر، پیگو، مارشال و حتی رابرتسون عرضه پول را در سیستم پایه طلا بررسی می کردند و اگر فرض عرضه پول را در سیستم غیرقابل تبدیل به طلا می نمودند، عموماً آنرا یا مطرود و یا بدون بررسی می گذاشتند درحالی که کینز نه تنها افزایش حجم پول کاغذی و غیرقابل تبدیل به طلا را بررسی می کند بلکه آنرا به جهاتی، با توجه به اینکه دولت می تواند حجم پول را در طریق ثبات اقتصادی کنترل کند مرجح بر سیستم پایه طلا می دانسته است.
کینز در کتاب «بعدی خود» به فرمولی که در کتاب رفرم پولی ارائه کرده است انتقاد می کند. هر چند که آن معادله را غیرقابل انکار می داند ولی:
ایراد اول کینز به عنصرP از معادله است که می گوید تعریف صحیحی از آن به عمل نیامده است و باید اصلاح شود. ایراد دیگر کینز به فرمول خود درباره تحلیل علل ممکنه تغییرات است که مردم برحسب واحد مصرفی به صورت بستانکار در حساب جاری نگهداری می کنند و فرمول دیگری ارائه می کند که آن را نیز زیر سئوال می برد تا به نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول منتهی می شود.

پی‌نوشت‌ها:

کینز در پیشگفتار کتاب نظریه عمومی می نویسد هنگامی که به نگارش اثر خود به نام گفتاری درباره پول آغاز نمودیم هنوز در مسیر قدیم بودیم و نفوذ پول را جدا از نظریه عمومی و تقاضا مورد توجه قرار می دادیم... نقل از کتاب نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول تألیف کینز ترجمه دکتر منوچهر فرهنگ از انتشارات مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران.
A Tract on Monetary Reform
3. فرمول های آلفرد مارشالو رابرتسون. ضمن داشتن شباهت زیاد با فرمول فیشر پیشرفت محسوسی از لحاظ توجه به عوامل کیفی نسبت به نظریه مقداری پول ارائه می کنند و فرمول کینز صورت تکمیل شده نظریه مقداری پول است.

منبع مقاله: قدیری اصل، باقر؛ (1386)، سیر اندیشه اقتصادی، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دهم1387.

/ج