زوال عقل ( دمانس ) و درمان آن با دارو

زوال عقل چیست و چه درمان هایی برای آن وجود دارد؟
زوال عقل ( دمانس) به نقص همه جانبه و پیش رونده ی قوای دماغی گفته می شود که با کاهش ظرفیت حافظه همراه است. این بیماری در 15 الی 20 درصد افراد بالای 80 سال دیده می شود.
این بیماری اگر قبل از 65 سا لگی بروز کند « زودرس» و اگر بعد از 65 سالگی ایجاد شود « زوال عقل پیری» نامیده می شود.
زوال عقل ( به خصوص از نوع آلزایمر) هنوز درمان قطعی ندارد، ولی برخی از داروها که در ادامه به آن ها اشاره می شود تأثیر نسبی در کاهش شدت آن دارند.

- دونپزیل ( Donepezil) با نام تجاری آریسپت ( Aricept) قرص های 5 و 10 میلی گرمی
- ریواستیگمین ( Rivastigmin) با نام تجاری اکسلون ( Exelon) قرص های 1/5 و 3میلی گرمی
- تاکرین ( Tacrine) با نام تجاری کوگنکس ( Cognex) قرص های 10 و 20 و 40 میلی گرمی
- گالانتامین ( Galantamine) با نام تجاری رمینیل ( Reminyl) قرص های 4 و 8 و 16 میلی گرمی
- ممانتین ( Memantine) با نام تجاری نامندا ( Namenda) قرص های 5 و 10 میلی گرمی

این داروها را در اصطلاح مهارگر کلین استراز می نامند که باعث افزایش ذخیره ی استیل کولین در مغز می شود. استیل کولین حیاتی ترین ماده ی شیمیایی برای ذخیره ی اطلاعات در مرکز حافظه است.
دونپزیل، ریواستیگمین، تاکرین و گالانتامین برای زوال عقل خفیف تا متوسط موثر است، حال آن که ممانتین می تواند در موارد متوسط تا شدید نیز موثر واقع شود.
از آن جایی که بیماران مبتلا به زوال عقل عمدتاً در گروه سالمندان جای دارند باید به چند نکته توجه کرد:

1. عوارض جانبی داروها به علت کمبود آب بدن همواره در سالمندان بیشتر است، بنابراین باید آب بیشتری مصرف کنند.
2. ابتلا به بیماری هایی مثل سرماخوردگی یا مصرف داروهایی مثل داروهای ضد فشار خون، انواع مُسکن ها، داروهای خواب آور، آرام بخش و قلب و عروق باعث کاهش سطح هوشیاری می شود، بنابراین باید بدانیم قرار گرفتن در این وضعیت، حافظه ی بیماران مبتلا به زوال عقل را به مراتب بدتر می کند.
3. همیشه باید یک نفر از این بیماران پرستاری و مراقبت کند و زمان مصرف دارو را یادآوروی کند. این بیماران گاهی دارو را مکرر مصرف می کنند یا اصلاً مصرف نمی کنند.
4. بیماران مبتلا به زوال عقل ممکن است همکاری چندانی با اطرافیان
نکنند، بنابراین باید با حوصله و صبر و بردباری با آن ها مدارا کنیم.
5. زوال عقل در اغلب موارد بهبودی پذیر نیست، بنابراین نباید از این داروها انتظار بهبودی کامل داشته باشیم.
6. باید دانست بعضی از انواع زوال عقل که علل خاصی غیر از آلزایمر دارد، باید به روش های خاصی درمان شود که موضوع بحث این کتاب نیست.

منبع مقاله :
احمدی سرتختی، امیرمسعود، (1388)؛ دارو درمانی در روان پزشکی، (آشنایی با داروهای روان پزشکی)، تهران: نشر قطره، چاپ اول.