گداخت جان که شود کار دل تمام و نشد

تفسیر عرفانی
1.جان در شوق وصال یار سوخت تا دل به آرزوی خویش برسد و آرام بگیرد، ولی ممکن نشد.ما در این آرزوی خام و دست نیافتنی سوختیم و سرانجام این آرزو تحقّف نیافت و به معشوق نرسیدیم.
2.در مقابل عجز و زاری من، با دلسوزی گفت:شبی امیر مجلس تو خواهم شد و به این ترتیب با مهربانی خود مرا امیدوار نمود که او را خواهم دید.من با میل و رغبت زیاد، کمترین بنده ی او شدم، ولی او به وعده ی خود عمل نکرد و به دیدار من نیامد.
3.معشوق مژده ای داد و پیغامی فرستاد که با رندان و عاشقان همنشین خواهم شد؛ از این رو تمام تلاش خود را به رندی و باده نوشی معطوف داشته تا نامم شُهره شد، ولی معشوق به عهد خود وفا نکرد و هرگز با ما همنشین و هم صحبت نشد.
4.چنانچه کبوتر دل عاشق من در سینه آرام و قرار نداشته باشد و به پرواز درآید، شایسته است؛ زیرا در گذرگاه عشق با بی احتیاطی به تماشای زلف پر پیچ و خم معشوق نشست و در دام آن گرفتار شد و در عین حال به وصال معشوق هم نرسید.
5.به امید آن که به مستی، لب های سرخ و زیبای معشوق را ببوسم، چه غصّه ها خوردم و رنج ها بردم و دل من مانند جامی پر از شراب از خون لبریز شد، ولی مراد حاصل نشد و به وصال یار نرسیدم.
6.در کوی عشق بدون راهنما و مرشد و پیر آشنای راه قدم نگذار و طیّ طریق نکن که من به تنهایی بارها کوشش کردم که این راه را تمام طی کنم، ولی نتوانستم و نتیجه ای نگرفتم و به وصال معشوق نرسیدم.
7.در طلب گنج معرفت و پیوند با معشوق به راهی قدم گذاشتم که جهانیان آن را نمی شناختند و در نظر آنها خود را به تمامی ویران و بی ارزش کردم و رسوا گشتم، ولی افسوس که مقصود حاصل نشد.
8.برای دستیابی به گنج حضور و رابطه ی دل با حق و وصال دوست، چه بسیار که در نزد بزرگان و بخشندگان این راه به گدایی رفتم و دل به هدایت آنها سپردم، ولی صد افسوس و درد که مراد و آرزو حاصل نشد و نوری در دل خود نیافتم.
9.حافظ در آرزوی این که به معشوق برسد و در این دیدار و وصال، او را در بند و رام خویش گرداند، با فکر و اندیشه ی خود چاره اندیشی کرد و هزاران حیله و ترفند به کار برد، ولی موفق نشد و سعی او به جایی نرسید.