پیاده سازی در تاریخ شفاهی

تاریخ شفاهی یکی از روش های جدید پژوهش میان رشته ای بین تاریخ و سایر علوم است که در کشور ما کمتر شناخته شده است. هر چند امروزه مراکز و مؤسساتی از جنبه های گوناگون به تاریخی شفاهی در کشورمان می پردازند؛ اما این راه با دشواری های زیادی روبه روست که یکی از مهم ترین این مشکلات ضعف منابع درباره مبانی و اصول کاری تاریخ شفاهی است.
در این مقاله یکی از مهم ترین کتب در مورد دو مرحله اساسی از تاریخ شفاهی یعنی پیاده سازی و ویرایش معرفی و بررسی می شود.
کتاب پیاده سازی و ویرایش در تاریخ شفاهی تألیف خانم بام یکی از مهم ترین منابع در تاریخ شفاهی است؛ زیرا پیاده سازی و ویرایش در شمار اساسی ترین کارهای تاریخ شفاهی و در عین حال در زمره سخت ترین آن هاست. آشنایی با هر کدام از این مراحل می تواند به افراد در مورد چگونگی آماده سازی، ساماندهی و انتشار منابع شفاهی جمع آوری شده کمک کند و آنها را در فراهم آوری آرشیوی کامل از مصاحبه های شفاهی یاری رساند.
بررسی محتوای کتاب و نوع نگارش نشان می دهد که نظر مؤلف به سطوح مختلف جامعه و هدف او نگارش کتابی برای همه علاقه مندان تاریخ شفاهی است به نحوی که در مقدمه، یکی از مهم ترین اهداف نگارش کتاب را فراهم آوری اطلاعات برای استفاده کنندگان متنوع برمی شمارد و اشاره می کند که نگاه کتاب از لحاظ محتوایی و سطح اطلاعات آن نگرش عام و نیمه حرفه ای بوده و سعی شده است تا در درجه اول، برای عموم مخاطبان فراهم آید و در مرحله بعدی محققان و اشخاص آکادمیک از آن بهره گیرند.(2)
با این تفاصیل، کتاب می تواند تا حدی پاسخ گوی نیازهای اطلاعاتی تاریخ شفاهی دانان مستقل، مراکز و آرشیوهای تاریخ شفاهی باشد؛ هر چند که از تاریخ تألیف آن سه دهه می گذرد. این کتاب برخلاف بسیاری از کتاب های علمی ارجاع و پاورقی ندارد. شاید علت عمده اش نو بودن موضوع و عدم وجود منابع دیگر در این زمینه در زمان تألیف کتاب باشد. بنابراین سعی عمده مؤلف برای جبران این نقیصه استفاده از تجربیات عملی از منابع شفاهی است و منبع کاملی با توجه به مقتضیات تهیه کرده است.
مؤلف کتاب Wilka k.Baum متولد 1926 در شیکاگوست. بام مدتی قبل از ورود و اقامت در شهرک رامونا در جنوب کالیفرنیا در سوئیس و آلمان به مدرسه رفت(3). در جوانی علاقه به فعالیت های اجتماعی داشت و در روزنامه محلی به عنوان گزارشگر اجتماعی فعالیت می کرد. او در کالج ویتر(4) زیرنظر پروفسور پاول اسمیت تاریخ فرا گرفت. اسمیت، بام را دومین شاگرد تمام عمرش بعد از ریچارد نیکسون نامید(5). او مدتی برای جبران هزینه های درسی به عنوان اپراتور تلفن مشغول به کار بود تا این که بورسیه تحصیلی دریافت کرد. بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه بورسی از دانشگاه میلس(6) برای ادامه تحصیل در رشته تاریخ به او پیشنهاد شد و به علت پشتکار و جدیت در تحصیل، بورس دیگری در مقطع دکترا از دانشگاه برکلی برای رشته تاریخ دریافت کرد. در واقع دانشگاه برکلی نقطه آغاز فعالیت های وی در زمینه تاریخ شفاهی بود و اولین پروژه تاریخ شفاهی را در سال 1945 به منظور جمع آوری اطلاعات افرادی که در ساختن تاریخ غرب آمریکا مؤثر بودند، شروع کرد. شروع فعالیت او در اینجا پایه گذار دومین مرکز مهم تاریخ شفاهی در آمریکا و دنیا شد. او در سال 1955 به عنوان مصاحبه کننده و ویرایشگر، تعدادی مصاحبه در زمینه کشاورزی و توسعه آب ها انجام داد. از سال 1958 به عنوان مصاحبه کننده و ویرایشگر، تعدادی مصاحبه در زمینه کشاورزی و توسعه آب ها انجام داد. از سال 1958 به عنوان مدیر پروژه عهده دار هدایت و راهبری پروژه های انجام شده در دانشگاه برکلی برگزیده شد و تا سال 2000 که بازنشسته شد، این سمت را حفظ کرد(7). بام علاوه بر مدیریت پروژه، خود مصاحبه های زیادی انجام داده و مصاحبه کنندگان زیادی تربیت کرده است. ویژگی شاخص بام پشتکار و تلاش زیاد علی رغم داشتن شش فرزند است. یکی از مهم ترین وجوه اهمیت کاری او تلاش در جهت گسترش تاریخ شفاهی در دانشگاه های سراسر آمریکا و تهیه استانداردهای کاری بود. در زمان تصدی ریاست مؤسسه تاریخ شفاهی برکلی (8) 1600 مصاحبه تاریخ شفاهی انجام شد که اکثر آنها اطلاعات دست اول در مورد تاریخ کالیفرنیا و غرب بود خصوصاً یکی از منابع معروف این مرکز فعالیت های زنان در این دوره است. بام به خاطر فعالیت چشمگیرش در برکلی مورد تقدیر قرارگرفت و جایزه بنکرافت(9) را دریافت نمود. وی در 31 می 2006 در سن 79 سالگی فوت کرد.(10)

محتوای کتاب

کتاب در یک مقدمه و یازده فصل تهیه شده است. از فصل دوم تا ششم در مورد پیاده سازی، 35 صفحه فصل هفتم در مورد ویرایش 66-38 و فصل هشتم تا دهم مراحل نهایی پیاده سازی 96 -66 فصل دوازدهم در مورد نمایه سازی 119-96 و فصل دوازدهم در مورد نگهداری مصاحبه 123-119 می باشد. در قسمت مقدمه که صفحه 7-5 را دربرمی گیرد، مؤلف در مورد تاریخ شفاهی و اهمیت آن مطالبی را ذکر می کند و سپس مراحل کاری در تاریخ شفاهی و توضیحاتی در مورد مرحله آماده سازی(11) تاریخ شفاهی می آورد و برخی نکات مورد مناقشه در مورد این مرحله را برمی شمارد و در آخر مقدمه در مورد هدف خود از نگارش کتاب سطح مخاطبان، شیوه نگارش کتاب در چهار مبحث کلی مطالبی را به اختصار ذکر می کند.

فصل دوم: اولین گام بعد از پایان جلسه مصاحبه

این فصل چهار قسمت عمده را دربرمی گیرد که مشخصاً از یکدیگر جدا شده است.

1 - یادداشت های مصاحبه:

در جریان مصاحبه، مصاحبه کننده باید فرم خاصی را در اختیار داشته باشد که در آن برخی نام ها، تاریخ ها، کلمات و عبارات نامفهوم یا قدیمی را که ممکن است پیاده ساز را دچار مشکل کند یادداشت نماید و بعد از اتمام مصاحبه از مصاحبه شونده بپرسد و در انتهای مرحله آماده سازی ضمیمه پرونده مصاحبه کند و همچنین مشخصات کامل مصاحبه را در برچسب مخصوص بنویسد و بر روی نوار الصاق کند.

2 - اسناد و عکس ها:

عکس و اسنادی که از مصاحبه شونده در مورد فعالیت های کاری یا تاریخچه خانوادگی او گرفته می شود، در اولین فرصت ممکن به همراه نامه ای تشکرآمیز برای مصاحبه شونده پس فرستاده شود.
فرم شرایط استفاده از مصاحبه، شامل اطلاعات کامل در مورد مصاحبه و استفاده از آن، باید توسط مصاحبه شونده پر شود. توصیه می شود این فرم بلافاصله بعد از اتمام مصاحبه به مصاحبه شونده ارائه نشود تا موجب بدبینی او نگردد.

3 - محتویات نوار مصاحبه:

به مصاحبه کنندگان توصیه می شود بلافاصله بعد از برگشتن به محل کار، نوار مصاحبه را به صورت کامل گوش کنند و نمایه ای از محتویات مصاحبه با ذکر دقیقه به صورت کامل ذکر کنند. این کار، ضمن کمک به مصاحبه کننده برای جلسه بعدی مصاحبه، در صورت عدم پیاده سازی، منبع با ارزش برای راهنمای استفاده از منابع به شمار می آید.

4 - تهیه یک کپی از نوار مصاحبه:

چنانچه آرشیو قصد دارد نسخه ای از نوار مصاحبه تهیه کند، بهترین کار زمان بعد از برگشتن از مصاحبه است تا از مشکلاتی از قبیل شکستگی، پارگی و پاک شدن نوار جلوگیری شود.

فصل سوم: تصمیم بزرگ: پیاده یا نه

این فصل نیز در چهار زیرمجموعه توضیح داده شده است. در ابتدا مؤلف توضیحاتی در مورد یکی از مسائل مهم در پروژه های تاریخ شفاهی یعنی پیاده سازی یا عدم پیاده سازی مصاحبه ها ارائه می کند و در ادامه مطالبی را برای کمک به خوانندگان در جهت تصمیم گیری برای این امر می آورد:

1-چرا باید پیاده کنیم:

الف: استفاده از متن پیاده شده برای محققان از نوار راحت تر است.
ب: مصاحبه شونده می تواند آنچه را که گفته است، بررسی و تصحیح کند.
3- متن های پیاده شده می تواند گواه خوبی برای فعالیت های تجربی و منابع باارزش برای نگهداری و تهیه اطلاعات باشد.

2-چرا نباید پیاده کنیم:

1- هزینه تایپ و پیاده سازی موجود نباشد. در این صورت باید نمایه ای از متن نوار تهیه و فرمی برای استفاده از متن و نوار تهیه و فرمی برای استفاده از این متن و نوار توسط مصاحبه شونده پر شود.
2- موارد استفاده از مصاحبه بسیار اندک باشد و استفاده کننده کمی داشته باشد.
3- مصاحبه با قدیمی ها از نظر نشان دادن لهجه، زبان احساسی بر هر اطلاعات تازه ای ارجحیت دارد و چنانچه مصاحبه ای این موارد بر اطلاعات آن ارجحیت داشت می توان نمایه آن را تهیه کرد.
4- ملاحظات قانونی در برخی اطلاعات داده شده باشد یا مصاحبه با فردی غیرمرتبط صورت گرفته باشد که باید آن را نمایه کرد.

چه چیزی باید پیاده گردد:

1- مصاحبه ها در موضوعات جالب و مورد علاقه یا استفاده محققان.
2- مصاحبه هایی که قبلاً تحقیقات زیادی در مورد آن انجام گرفته و اطلاعات آن مورد نیاز هست.
3- مصاحبه مربوط به اشخاص خاص یا تاریخ مؤسسات و کمپانی ها.
4- مصاحبه با اولین ها.

اگر پیاده نمی کنی نمایه کن

در این قسمت باز مؤلف مجدداً بر نمایه کردن متن مصاحبه در صورت عدم پیاده سازی متن مصاحبه اشاره می کند و قسمتی را به صورت عملی می آورد.

فصل چهارم: گام های آماده سازی

این فصل در دو قسمت آماده است:
1- مدت زمانی که برای هر مرحله لازم است: در این مرحله مراحل مختلف آماده سازی مانند پیاده سازی، ویرایش، تایپ نهایی، بازخوانی نهایی و نمایه، مجموعه سازی مدارک، آماده سازی نهایی آمده است همچنین اشاره به تفاوت کار در مراحل پروژه های کوچک و بزرگ دارد و بر نکاتی مانند ضبط کلیه مراحل کاری در پروژه های بزرگ و تهیه یک فرم برای ثبت این مراحل به منظور انجام چک نهایی تأکید دارد و نمونه فرمی نیز الصاق کرده است.

مراحل پیاده سازی

این فصل یکی از مهم ترین قسمت های کتاب به شمار می رود که توضیحات مفصل تری را نیز دارد و در شش بخش کلی نوشته شده است.

1 -تجهیزات پیاده سازی:

از وسائل معمولی می توان در کارهای کوچک برای پیاده سازی استفاده کرد اما در پروژه ها بهتر است از ماشین پیاده سازی و تجهیزات کامل استفاده کرد. در ادامه در مورد چگونگی نگهداری ماشین مطالبی آورده است.

2- چه کسی باید پیاده کند:

پیاده ساز از افراد مهم یک پروژه محسوب می شود و باید شرایط خاصی مانند مهارت تایپ، خوب شنیدن، پیشینه اطلاعاتی در مورد موضوع، قابلیت تقسیم و درک صحیح کلمات را داشته باشد.

3 - نکات قابل توجه در پیاده سازی:

تأکید مجدد بر اهمیت پیاده سازی صحیح مصاحبه خصوصاً در بحث پیاده سازی کلمه به کلمه و انتقال تمام نوار به صورت کامل از محتویات این قسمت است.

4 - فرم پیاده سازی مصاحبه:

نکاتی که در طراحی فرم پیاده سازی و در هنگام پیاده سازی باید رعایت شود، در این بخش آمده است. مانند: یک کپی از متن اصلی تهیه کنید؛ فواصل را در متن پیاده شده رعایت کنید؛ مشخصات کامل مصاحبه در بالای سربرگ نوشته شود؛ در فواصل مشخص نام مصاحبه کننده را ذکر کنید و در صورت لزوم فامیل مصاحبه شونده را یادداشت کنید.

5 - توصیه هایی به پیاده کنیده:

الف: قبل از پیاده سازی ده دقیقه به نوار گوش دهید؛ ب: کلمات را همان گونه که می شنوید بنویسید؛ پ: به صورت آهسته تایپ کنید؛ ت: فاصله حروف و کلمات را مانند متن نوار رعایت کنید و چندین مورد توصیه دیگر 17 مورد آمده است.

6 - پرکردن متن مصاحبه:

سعی کنید تا از متن دوم برای تصحیح، فرستادن نزد مصاحبه شونده استفاده شود و ویرایش نیز بر روی آن صورت پذیرد.

فصل ششم: بازشنوایی نوارها

در سه بخش آمده است:

1- مرحله مجزا یا قسمتی از ویرایش

بازشنوایی برای تصحیح خطاهای احتمالی پیاده سازی از مراحل لازم پروژه هاست. مؤلف خود معتقد به جدا نبودن بازشنوایی از مرحله ویرایش است، مگر در مواردی که پیاده کننده بی تجربه یا متن پیاده شده بدون کیفیت باشد.

2- چگونه بازشنوایی کنیم

الف: به دقت گوش کردن؛ ب: زمانهایی که پیاده ساز جمله را قطع می نماید توجه کن؛ پ: به غلط ها یا جاهایی که پیاده ساز در متن جا گذاشته دقت کن؛ و در آخر نمونه هایی از غلط های پیاده ساز و صحیح آن را نوشته است.

فصل هفتم: ویرایش

این فصل از فصول مهم کتاب به شمار می رود و در سه بخش کلی آورده است. در ابتدا درباره اهمیت ویرایش و نظرات مختلف در مورد موافقان و مخالفان ویرایش مطالبی آورده است و در ادامه در بخش اصول کلی، هفت اصل عمده را در مورد رعایت اصول ویرایش متون شفاهی ذکر کرده است. در بخشی که تحت عنوان توصیه هایی به ویرایشگر آمده، بیست راهنمایی عمده را ارائه داده است و در کنار بعضی توصیه ها متونی را برای انجام عمل کار آورده است. در بخش سوم تحت عنوان آماده سازی متن برای بررسی مصاحبه شونده سه مسأله مهم را یادآور می شود و در آخر رهنمودهایی به صورت عملی در چندین صفحه می آورد.

فصل هشتم: بررسی مصاحبه شونده (روایت کننده)

برگرداندن مصاحبه به مصاحبه شونده جهت بررسی و تأیید از قسمت های مهم و در عین حال مهم مصاحبه است که مؤلف در چهار بخش آن را گام به گام توضیح داده است.
1-مراحل برگرداندن متن مصاحبه: دارای 5 مرحله 2- چرا مصاحبه شونده متن را برنمی گرداند؟ 3- بازبینی مجدد متن پیاده شده 4-موضوعی برای امضاء نکردن متن مصاحبه

فصل نهم: توافقات قانونی

این قسمت از دو بخش تشکیل شده است، در بخش اول در مورد محدودیت ها و مسائلی که فرم باید برای آگاهی مصاحبه شونده دارا باشد مطالبی ارائه شده و در بخش دوم حق کپی رایت و رعایت آن توسط مسئول پروژه و لزوم رعایت حقوق قانونی مصاحبه شونده نکاتی آورده می شود و نمونه فرم هایی نیز برای راهنمایی ضمیمه شده است.

فصل دهم: کامل کردن متن پیاده شده

این فصل در هفت بخش مجزا آمده است. در ابتدا مؤلف دیدگاه نگرش به متن مصاحبه را می گوید و سپس چند بحث عمده را ذکر می کند.
1- آیا متن نهایی باید دوباره تایپ شود؟
2- مراحل تایپ نهایی: چهار توصیه برای انجام صحیح تایپ مجدد و نگه داری نهایی
3- بازخوانی مجدد متن برای جلوگیری از هرگونه غلط احتمالی همراه با نمونه عملی.
4- اطلاعات لازم در صفحه اول و آخر، چهارده فاکتور ضروری مانند: نام مصاحبه شونده، نام پروژه، تاریخ مصاحبه، نام مصاحبه کننده و ...
5- عکس ها و مدارک لازم: گذاشتن عکس ها و مدارک مرتبط با موضوع به منظور روشن کردن موضوع مصاحبه.
6- تعداد کپی های مورد نیاز از مصاحبه
7- نگهداری منابع مصاحبه و شیوه های مختلف آن

فصل یازدهم: نمایه سازی

این فصل قسمت عمده کتاب به شمار می رود که در هفت بخش اصلی مسائلی را در نمایه سازی ذکر می کند.
1- نمایه سازی یا یک نمایه موضوع؛
2- اصول نمایه سازی برای مجموعه تاریخ شفاهی (چه چیزی باید نمایه شود؛ بیشتر یا کمتر از حد نمایه نکنید؛ اسامی که اطلاعات مهم ندارد نمایه نکنید؛ انتخاب کردن موضوعات اصلی و معیارهای انتخاب آن؛ لیست کردن موضوعات اصلی؛ نمایه مرکب و توضیحات چگونگی انجام دادن آن.)
3- توصیه به نمایه سازان
دراین بخش 9 توصیه به نمایه سازان می شود. مانند: کار بر روی متن کپی، خط کشیدن زیر اسامی مهم، موضوعات اصلی، یادداشت کردن صفحه ها و ...
4- تایپ نهایی نمایه یا چهار توصیه.
5- بازبینی نهایی نمایه ها
6- پرکردن کارت های نمایه در صورت نیاز
7- در صورت عدم نمایه سازی متن های مصاحبه پرکردن فرم کلی نمایه به منظور دسترسی آسان به اطلاعات ضروری است
8- معرفی کتاب های پایه و اهداف نمایه سازی

فصل دوازدهم: آرشیو کردن مصاحبه

این فصل که حسن ختام کتاب به شمار می آید. در چهار بخش نکاتی را که باید درباره آرشیو نهایی متن مصاحبه رعایت شود را آورده است.
در بخش اول توصیه هایی در مورد تکمل فرم نهایی آرشیو می آورد.
در بخش دوم تحت عنوان تهیه چک لیستی از فاکتورهای آرشیو پنج عامل اساسی در تکمیل پرونده مصاحبه می آورد.
در بخش سوم تحت عنوان مسئولیت نگهداری منابع تاریخ شفاهی یکی از مهم ترین اهداف تاریخ شفاهی را مستندسازی و ادامه صحیح منابع می آورد که از طریق نگهداری و سرویس دهی خوب امکان پذیر است و سبب استفاده متنوع از منابع می شود.
در آخر کتاب شناسی نسبتاً کاملی از منابع تاریخ شفاهی می آورد.

نکاتی چند در مورد کتاب

یکی از مسائل مهم در مورد کتاب این است که بعد از سی سال از چاپ آن، هنوز منبع مستقل دیگری در مورد پیاده سازی و ویرایش تاریخ شفاهی نوشته نشده است. البته مقالات و دست نامه هایی در این مورد با هم یا در مورد پیاده سازی و ویرایش به طور مجزا نوشته شده، اما هیچ کدام این قدر جامع و کامل نیستند. البته اکثر مراکز تاریخ شفاهی برای خود دست نامه هایی در این زمینه دارند که بیانگر اختلاف سلیقه در پیاده سازی و ویرایش منابع تاریخ شفاهی است. البته این موضوع از شایستگی این کتاب نمی کاهد و حاکی از دید عمیق و بینش صحیح مؤلف است. این کتاب در سال 1995 یک بار دیگر توسط همین ناشر تجدید چاپ شد. مؤلف دو کتاب دیگر نیز در دهه 70 نوشته است. کتاب دیگر او Oral History for Local Historical Society (12) نیز یکی از مهم ترین منابع تاریخ شفاهی در زمینه تاریخ محلی و نحوه انجام آن است. خانم بام بعد از نوشتن این دو کتاب، به ویرایش منابع پرداخته است. یکی از مهم ترین ویرایش های او کتاب OraI History an Inteldiplinary است که حاوی مقالات با ارزش در زمینه های مختلف است.
در کتاب حاضر، آوردن راهنمایی های دقیق در مورد پیاده سازی، ویرایش و نمایه سازی از نقاط مثبت کتاب است. خصوصاً که مؤلف تجربیات خود را به صورت عینی با آوردن مثال های زیاد در جای جای کتاب ملموس کرده است. سبک نوشتاری کتاب نیز راحت و روان است و سعی دارد انتقال مطالب به نحو احسن انجام شود. خصوصاً که خانم بام به خوبی آگاه است که کتاب او نه تنها مورد استفاده دانشگاهیان قرار می گیرد، بلکه ممکن است سطح وسیعی از خوانندگان علاقه مند به تاریخ شفاهی را در برگیرد. با نگاه امروزی کتاب برخی کاستی ها نیز دارد که در صورت تجدید چاپ، باید برطرف گردد. در بحث پیاده سازی باید علاوه بر قوانین، الگوهایی را نیز به صورت سبک تجربی نیز ارائه کند. همان گونه که در مورد ویرایش و نمایه سازی نیز باید به همین گونه باشد.
برخی مشکلات در کتاب زیاد بر آن تأکید شده که امروز از اهمیت کمتری برخوردار است. به عنوان مثال تایپ که امروزه با توجه به گسترش سیستم های کامپیوتری خیلی آسان شده است و یا گرفتن کپی و نسخه دوم خیلی با اهمیت تلقی شده که امروزه این چنین نیست. در مورد مصاحبه های تصویری مطلبی به میان نیامده است. احتمالاً به علت گرانی مصاحبه های تصویری در آن زمان چنین بوده است در حالی که امروزه از مباحث مهم تاریخ شفاهی به شمار می رود. با توجه به این که مؤلف مدت زیادی رئیس اداره تاریخ شفاهی برکلی بوده در مورد نگهداری منابع و مواد تاریخ شفاهی مطالب زیادی نیاورده و آن را در یک بخش خلاصه کرده است. در حالی که می توانست به عنوان یک قسمت اصلی کتاب مورد بررسی قرار گیرد. در مجموع این کتاب هنوز به عنوان یک منبع خوب مورد توجه است. خصوصاً برای کسانی که تازه شروع به انجام تاریخ شفاهی می کنند منبع قابل اعتنایی به شمار می رود. خانم باوم یکی از سرشناسان تاریخ شفاهی در نسل اول و دوم به شمار می رود که عمر خود را صرف تحقیق و گسترش تاریخ شفاهی در دانشگاه ها و سطح جامعه کرد.

پی نوشت ها :

1. سرپرست گروه اسناد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
2. Will K.Baum,Transcribing And Editing Oral History,Altamira Press, A Dvision of Rowman & Littlefield Publisheer,1977.
3. An interview with Willa K.Baum: a career at the Regional Oral History Office. (Interview), Oral History Review,The, June, 1997 by K' Meyer,Tracy Fp1
4. Whittier.
5.Oral History Pioneer Willa Baum dies at /79, http://www.berkeley.
Edu/news/media/releases/2006/05/31-baum.shtml
6. Mills.
7. An interview with Willa K.Baum: a career at the Regional Oral History Office. (Interview), Oral History Review,The June 1997 by K'Meyer,Tracy Fp5.
8. Regionalnal oral history
9. Bencroft
10. Oral history pioneer Willa Baum dies at 79,http://www.berkeley.edu/news/media/releases/2006/05/31-baum.shtml.
11. processing
12. aum,Willa K.Oral History for the Local Historical Society. 3rd ed.rev.Walnut Creek, Calif: AltaMira Press,1995.

منبع مقاله :
کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 118، صص 69-62.